Dietsche Warande en Belfort. Jaargang 1935

[p. 589]

Wanneer onze oogen open gaan
(Fragment)

Toen ik nog een kind was, werden de oogenblikken tusschen waak en slaap, - die ik in de alkoof doorbracht in een afgesloten hoek der kamer mijner ouders - buitengewoon van voorstellingen. Ik zag vreemde en schoone dingen in de duisternis. Maar het wonderbaarste las ik af van den binnenkant mijner om slaap te vinden toegevouwen oogscheelen: aldoor wisselende kaleïdoskoop-gezichten van de weelderijkste kleuren, kristallen paleizen, lichtgrotten, ruischende kaskaden van edelsteenen, katedraalrozen van wemelende schittering. Ik noem het nu o.m. katedraalrozen, omdat op later leeftijd, Bourges, Chartres en de Sainte Chapelle ontdekkend, ik er mijn verste jeugdvizioenen in verwerkelijkt vond. Toen waren het, blijkbaar, louter gewaarwordingen van licht en kleur die mij, onbewust, boeiden en die ik geleerd had te verhevigen en te bestendigen door het heimelijk wrijven mijner toeë oogen, zóó dat nieuwe gezichten verschenen, verhelderd en in aldoor wisselende kleurharmonieën: hoog zich-opbouwende kleur- en lichttrechters, waarvan de wanden dropen van spattende vonken en zich toespitsten, geleidelijk, in onbereikbaren afstand, rond een uit duizend facetten lichtflitsende star. Wanneer ik later de beschrijving las ven de Hemelsche Roos in de Divina Comedia van Dante, of de regenboog-kleurige grotten te zien kreeg die zich verdiepen in het blauw van primitieve italiaansche schilderijen om de negen kooren van de engelen te verbeelden rond den troon van God, dan heb ik telkens moeten terugdenken aan wat ik zag in mijne kinderjaren, in de donkere alkoof, waar moeder mij te slapen had gelegd en met een slagje van hare fijne vingeren mij nacht had gewenscht. Wanneer ik nu nog hoor van den ‘zevenden hemel’ waartoe Paulus verrukt is

[p. 590]

geworden, dan roep ik nog steeds mijn jeugdherinneringen ter hulp om er mij een zichtbare voorstelling van te maken. Ik weet niets anders om in woorden te verduidelijken hoe almachtig schoon het was.

Maar toen de slaap toch eindelijk kwam, begonnen de droomen. Die zijn mij zoo duidelijk niet voor oogen gebleven. De geheugenis ervan is ook niet zoo lieftallig. Zij waren veeleer angstwekkend. Maar in de barste oogenblikken verliet mij nooit een gevoel van veiligheid zóó dat ik alles ten slotte meemaakte als een schokkend en spanningsvol avontuur, waar ik toch gaaf en heel zou uit wederkeeren. Het was doorgaans het tegenovergstelde van mijn kleuriglichtende waak-vizioenen. Terwijl daar mijn blik opzweefde in optorende kolken van schittering, verzonk ik thans in peilloos diepe afgronden van duisternis. Ik had het gevoel van eindeloos te glijden en te zakken naar wat ik nu zou noemen de kern der aarde. Ik kan het nu vergelijken bij sensaties van aardverschuivingen, veroorzaakt door een schrikwekkende aardbeving. Ik werd niet bedolven, ik gleed dieper en dieper in achter elkaar volgende donkere, lauwe ruimten, waar het ademen mogelijk bleef. In rustiger oogenblikken van deze letterlijke verzonkenheid lag ik over het eigen lichaam gebogen en zag aandachtig toe hoe het vleesch van arm of been losschulpte als de mooken van gekookten visch. De wanhoop bekroop mij van als een melaatsche met ongeneesbare wonden weer te moeten verschijnen in het licht van den dag. Maar de snelheid waarmee ik dan weer verzonk was vaak zoo duizelingwekkend, de onderaardsche lawinen die mij op haar rug meerukten waren zoo geweldig in haar vaart, dat ik er van wakker schrok en mij hijgend en zweetend voelde liggen in het klamme bed.

jozef muls.