Dietsche Warande en Belfort. Jaargang 1933

[p. 75]

Kantteekeningen

‘Manières de cour’.

De letterkundige prijs van Brabant werd voor enkele dagen toegekend aan G. Walschap voor zijn roman ‘Trouwen’. Plaudite manibus. Maar over deze uitspraak verscheen een communiqué in de bladen dat met een volkomen tactloosheid opgesteld was: de ongelukkige candidaten werden vernoemd of ten minste duidelijk aangeduid en de derde onder hen kon het stellen met deze glose ‘een studie over Ruusbroec en de mystiek is een wetenschappelijk-litterair essay dat voor veel aanvulling vatbaar is’. Ten eerste is de vermelde titel onjuist, er stond: Ruusbroec en de geest der mystiek, wat heel wat anders is en wie den schrijver en zijn geschriften kent - het geheim van alleman - weet dat U. van de Voorde en ‘wetenschap’ aan mekaar een broertje dood hebben. Het is echter unfair van een jury een werk dat verschijnen moet, in de oogen van het publiek vooraf dood te verwen met een vernederende vermelding. Er zijn voor een jury maar twee fatsoenlijke houdingen; ofwel verklaart zij: dit werk is bekroond, de andere niet, ofwel geeft zij een omstandig en gejustifieerd verslag. Wat de jury van Brabant heeft gedaan is op zijn zachtste gezegd, een kwajongensstreek.

X.

Vlaamsch letterkundig museum.

Op 7 Januari had de eerste bestuursvergadering plaats van het Museum der Vlaamsche Letterkunde te Antwerpen dat reeds in 1912 ontworpen, na de Conscience-tentoonstelling, nu eerst tot werkelijkheid wordt. De beheerraad is samengesteld uit een negental letterkundigen die de medewerking van een aantal collegas uit de provincie zullen verzoeken. Het Museum bezit reeds: de nalatenschap van Conscience, die van Verriest, die van Jan van Beers, enz. Dit jaar nog zal een lokaal ter beschikking gesteld worden. Een werkplan werd opgemaakt en een uitvoerend dagelijksch bestuur werd aangeduid: E. de Bom, Marnix Gijsen en L. Baekelmans.

Het is hoogst wenschelijk dat dit Museum, dat geen Antwerpsche maar een Vlaamsche instelling zijn zal, op den steun van alle belangstellenden en belanghebbenden zou mogen rekenen. Het secretariaat is gevestigd in de Hoofdbibliotheek der stad Antwerpen.

Y.

Poezie en werkelijkheid.

De driejaarlijksche prijs voor poëzie werd toegekend met soeplepels: R. Herreman kreeg een deel, De Marest ook en tot verbazing der verzamelde scharen kwam ook G. Burssens aan de beurt aan 50% van de twee vorigen. Waarom bleef een dichter als Albe op de mat? Waarom werd Gilliams voorbijgegaan? De pastiches van Burssens wegen toch wel niet op tegen het origineeler werk van die twee? Drie gelukkigen in plaats van één, de jury is gevoelig geweest.

Literatuur en politiek.

Mej. Dr Lili Sertorius heeft een boek gewijd aan het ‘Literarisches Schaffen und Volkstum in Flandren’. Hare documentatie haalde zij blijkbaar uitsluitend in het nationalistisch milieu: zoo is haar boek dan ook zeer eenzijdig geworden. Het behelst tallooze valsche voorstel-

[p. 76]

lingen en onnauwkeurigheden die een objectief Vlaamsch nalezer zou geweerd hebben. Soms wordt het zelfs bepaald komisch: E. De Bock die - zooals men in Jeugd in de Stad leest - zijn weekends doorbracht in een dorpje met enkele vrienden samen in een gehuurd huisje, wordt door deze Lili voorgesteld als de stichter van een soort Walden, een ‘Tolstoisches Gemeinschaftsleben’. Als groteske is deze wetenschappelijke mededeeling volkomen geslaagd, maar dit eene staaltje bewijst hoe omzichtig men dit zeer tendenzieuse boekje zal moeten behandelen.

Z.

Kwestie van...

Ik zit in verlegenheid...

Ik had een woord van waardeering willen zeggen over ‘De Wind Waait’. van Ernest van der Hallen, een kort verhaal, de onlangs door het Davidsfonds werd uitgegeven. Dit boekje is inderdaad stukken beter dan al wat ik vroeger van hem las.

Het vroegere werk van E.V. d. Hallen heeft geen ruggraat. Daar is een broosheid die sterk genoeg is om eeuwen te duren; maar dit werk was van een zoeterige onvastheid en vaak van een vroomheid die gevaarlijk wordt voor uw geloof. Daar was vooral de geest, waaruit al dat werk geboren is: een weekheid in het schijnbaar absolute van zijn religiositeit, die tegenover den solieden eenvoud van gezonde vroomheid staat, zooals een geschminkte St-Niklaas met vlassen baard tegenover den heiligen kindervriend in den hemel staat.

De lezer zal dus begrijpen hoe zeer ik me erover verheugde zoodra ik merkte dat ‘De Wind waait’ - al noteert de schrijver dat dit verhaal reeds in 1926 geschreven werd - een gevoelige stijging beduidde. Maar nu ik deze ervaring in een recensie zou willen meedeelen, sta ik in verlegenheid. Want het is tegenwoordig in Vlaanderen geraden een beetje bedacht te zijn op zijn eer; - dat heeft St-Paulus ons trouwens al geraden - maar ook op de mogelijke motieven waaraan men in zekere milieus het schrijven van een waardeerende of afbrekende kritiek zal toeschrijven. En nu heb ik maar één vrees: dat de heer Van der Hallen, bij het lezen van mijn kritiek deze zou gaan toeschrijven aan een gevoel van vrees voor den rubriekleider van ‘Kunst en Letteren’ in Jong Dietschland.

De heer van der Hallen mag een afbrekende kritiek van me toeschrijven aan afgunst, onverstand, aan... zie verder het gewoon vocabularium, maar dat hij een levende kritiek van mij over zijn werk zou aanzien als een bewijs van ontzag of vrees voor zijn autoriteit, zou me een onbehaaglijk gevoel geven.

Wat is er inderdaad geschied?

De lezer zal zich herinneren dat D. Warande in September 11. een door W. Van den Aker geschreven uitvoerige en strenge kritiek heeft gegeven over Van de Voorde's Modern, al te Modern, met een korte nota van de redactie waarin verwezen werd naar hetgeen A. Van Cauwelaert en G. Walschap over dezen bundel hadden geschreven; en dat aan U. Van de Voorde gelegenheid werd gegeven zich te verdedigen of althans zijn standpunt nader toe te lichten.

De heer Van der Hallen heeft ons echter deze nota en dat verweer van U. Van de Voorde zeer kwalijk genomen, zooals blijkt uit een nummer van Jong Dietschland dat voor een tijdje toevallig in mijn handen viel.

Dit waren, volgens den heer Van der Hallen, ‘nieuwe courtoyse’ zeden, die hij met een elegant misprijzen afwijst.

De handeling van den heer A. van Cauwelaert, die deze wandaad op zijn geweten heeft is volgens den heer Van

[p. 77]

der Hallen alleen verklaarbaar door vrees voor den ‘Jupiter Tonans’ der kritiek, in casu U. Van de Voorde, met het oog op het eventueel verschijnen van een nieuwen dichtbundel. Objectiviteit en eerlijkheid zijn begrippen die sedert enkele jaren in Vlaanderen niet meer dezelfde dingen dekken als vroeger. Het is gangbaar geworden in bladen of tijdschriften lieden aan te randen, zonder hun hiervan kennis te geven; met het gevolg dat hun stilwijzen door den lezer als een beschaamde bekentenis van schuld kan worden beschouwd. Er is een regel die door het gerecht steeds als een onvervreemdbaar recht is beschouwd geworden: dat het laatste woord aan den beschuldigde hoort. Volgens den heer Van der Hallen hoort het aan den beschuldiger. Dit is misschien regel in Rusland. Het zijn in elk geval nieuwe, maar oncourtoyse zeden die in Vlaanderen als een bewijs van onverdorven vlamingschap moeten gelden.

En wat de vrees betreft voor den Jupiter Tonans, die zou dan alvast hebben bewezen dat ik meer ontzag heb voor de macht van U. Van de Voorde, dan voor de blikken bliksems van den heer Van der Hallen...

A.V.C.