Dietsche Warande en Belfort. Jaargang 1931

[p. 76]

Boekbespreking

H. Poutsma: Do you speak English. Engelsche woorden en uitdrukkingen. 7^e druk. Uitg. P. Noordhoff, Groningen. Ing. 4,50 fl., geb. 4,90 fl.

Wie dezen schat van woorden en wendingen heeft doorgewerkt, mag zeggen dat hij de engelsche taal machtig is.

J. Kuypers: De gouden Poort. Bloemlezing voor middelbaar en normaal onderwijs. Uitg. De Sikkel, Antwerpen.

J. Kuypers heeft zijn tweedeelige bloemlezing, met behoud van haar oorspronkelijk karakter, omgewerkt en uitgebreid tot een bloemlezing in drie deelen, door toevoeging van een speciaal voor de lagere klassen van middelbaar onderwijs geschikt deel: Op den drempel. Wij hebben bij 't verschijnen der eerste uitgave onze waardeering uitgesproken voor de wijze op dewelke deze bloemlezing werd samengesteld, want we waren ervan overtuigd dat ze uitstekende diensten bewijzen kon bij het literatuur-onderwijs. We misten echter ongaarne in deze bloemlezing een paar schrijvers en hoopten dat dit verzuim zou worden goed gemaakt bij een gebeurlijken herdruk. Wij hebben trouwens geen oogenblik eenige opzettelijkheid ondersteld en erkennen gaarne dat aan het werk der katholieke letterkundigen ruime aandacht werd verleend. Daarom verwondert het me zeer in dezen bijgewerkten herdruk weer vruchteloos te hebben gezocht naar een enkel stuk uit het werk van J. Persyn; alhoewel de samensteller in het voorwoord van dit nieuwe tweede deel verklaart meer plaats te hebben ingeruimd aan wetenschappelijk of critisch, zoogenaamd proza. Indien de samensteller - om slechts dit eene fragment te vermelden - even het schitterend hoofdstuk lezen wil dat Dr. J. Persijn, in dit tijdschrift, heeft gewijd aan Dante, dan zal hij zijn verzuim hartsgrondig betreuren.

A.V.C.

Gedenkboek D^r K. De Flou. Uitgegeven door het Huldecomiteit.

Naar aanleiding van de benoeming van K. De Flou, tot doctor honoris causa van de Leuvensche Alma Mater, die gepaard ging met zijn vijf en zeventigsten verjaardag, heeft een aantal vrienden en bewonderaars dezen stoeren, eenvoudigen vlaamschen werker een passende en zeer hartelijke hulde gebracht. Dit gedenkboek nu brengt behalve een korte studie van Eg. Strubbe en de bibliographie van den feesteling, het verslag der feestzitting en de redevoeringen die er werden uitgesproken. Bij de hulde aan dezen pionier op toponymisch gebied voegt de redactie van dit tijdschrift gaarne de uitdrukking van hare hooge waardeering.

D.W. en B.

W. Esders: Wat iedereen over Voordrachtkunst weten moet. Uitg. De Vl. Drukkerij, Leuven. - Pr. 12 fr.

Hier is een boekje dat ik met nadruk aanbevelen wou aan al wie de eenvoudige, dagelijksche kunst van het gesproken woord beoefenen moet; in de eerste plaats aan leeraars en opvoeders. Schrijver beschouwt de eigenlijke voordrachtkunst als de grondslag van de gesproken woordkunst in al hare vormen, en als de beste oefenschool voor de stijleering dezer woordkunst.

‘Er wordt in het onderwijs - zegt Schrijver - te weinig gelet op goed-spreken. Wij hebben niet klaar leeren spreken. Wij hebben geen goed nederlandsch geleerd. Onze zinsbouw is slordig. Wij kennen niet de eenvoudigste vormen van de gestyleerde (= welvoegelijke) houding of het gebaar.’ En dit verwijt treft waarachtig niet enkel vele leeraars en leeraressen onzer officieele en vrije gestichten, maar wij hebben gelegenheid in vele kerken ons elken Zondag te ergeren aan de taal die in het huis des Heeren van den kansel klinkt. Laten deze opvoeders en geestelijke leiders ten minste uit een gevoel van verantwoordelijkheid en zelf-respect een poging doen om dit verwijt te keeren en laten ze alvast beginnen met dit zeer klare en praktische handboekje van W. Esders.

W.B.

[p. 77]

Sir James Jeans: Het Heelal. Zijn bouw en zijn Vraagstukken. Geautoriseerde vertaling van D^r S.L. Van Ossmes. 24 illustraties buiten den tekst en 24 figuren. Uitg. M.V.H.P. Leopold's Uitgeversmaatschappij, Den Haag, Pr. ing. 5,75; geb. 6,90 fl.

James Jeans is ongetwijfeld een der eerste astronomen van onzen tijd; en hij bezit bovendien de niet onbelangrijke gave over deze beangstigende en tevens verlokkende wetenschap te schrijven met een groote klaarheid en bevattelijkheid. De Genestet heeft misschien niet bevroed hoe diep hij dichtte wanneer hij schreef dat de mensch in raadselen wandelt op aard. Dit boek over de peilingen in den sterrenhemel, de peilingen in het atoom, de peilingen in den tijd, de ontwikkeling van het heelal, de sterren en heelal's begin en einde, is ongemeen verrassend en boeiend, al betreuren we dat deze groote geleerde, als een nederlaag voor zijn denken bekennen moet niet te weten hoe, noch van waar, noch waardoor het leven op aarde een aanvang nam.

D^r V.

Bas. De Craene: De Moeder der vernieuwde Menschheid. Te verkrijgen bij De Standaard of bij den schrijver, pastoor te Caprijcke. Pr. 100 fr.

Bas. De Craene is een ijverig vulgarisator van bijbelsche schoonheid. Na zijn Evangeliebeelden, Zijn Getuigen, Simon Petrus, thans dit nieuwe en prachtvoller uitgegeven luxeboek.

Th. Van Tichelen ontwerpt zijn bijbelbeelden met de superieure kracht van een geleerde die er alles van weet, en uit deze kennis schept met het gebaar van een kunstenaar. Bas. De Craene laat zijn fantasie vermeien op de voetsporen van den Meester en zijn lieve Moeder, en vertelt daarvan voor zijn volk: levendig en boeiend.

Dat het werk van Bas. De Craene goed sticht in de zielen gelooven we zeker. Hij heeft ongetwijfeld geen ander doel voor oogen gehad, en vindt aldus het loon voor zijn ijver en onverpoosden arbeid.

E.H.

‘De Vriend’, door Maria Francisca Van Leer. - Standaard-Boekhandel.

Een hartstochtelijk geschreven sprookje, waarin geen rekening wordt gehouden met mogelijkheden en waarschijnlijkheden, en waarin de handelende personen eene oostersche algeheelheid en absoluutheid van gevoelens toonen. Wat het boek minder doet inslaan bij Westerlingen.

J.H.

D^r Fl. Prims: Antverpiensia 1929. Losse Bijdragen tot de Antwerpsche Geschiedenis. - Antwerpen, De Vlijt 1930.

De Antwerpsche archivaris bundelt hier de bijdragen die hij in 1929 liet verschijnen in de Gazet van Antwerpen. Met uitzondering van een twintigtal studiën die de schrijver samenbrengt onder den titel ‘Antwerpen rond 1830’ zijn het andermaal losse stukken die in 't leven geroepen werden door een of ander actueel gebeuren en waarvan de noodige documentatie op het stedelijk archief berust.

Door deze studiën wordt er ons wederom heelwat uit het verleden bekend gemaakt of nader toegelicht en eens te meer kunnen wij aanvoelen de groote bedrijvigheid van 't roerige Antwerpen.

Vooral de bijdragen over Antwerpen rond 1830 moeten aangestipt worden: hier krijgen wij een kijk op de dingen zooals wij ze tot op heden niet eens vermoedden en die van belang zijn ook voor de algemeene geschiedenis van ons land.

Deze bijdragen zullen om de vele nieuwe gezichtpunten, al gaat men er soms ook niet mee akkoord, bij velen en niet in het minst bij de Antwerpenaars, uiterst welkom zijn.

D^r J.U.

F. Darcis: Vlaanderens Eeuwkalender. - Maaseyk, Van der Donck, 1930.

Schrijver wil in dit boek een overzicht geven van wat er aan Vlaamsch leven roerde gedurende de 100 jaar van België's bestaan. Daar Vlaamsch en Katholiek bij elkaar hooren zal hij zijn werk verdeelen in twee hoofdindeelingen: het katholiek leven, het Vlaamsch leven, en er de verschillende uitingen van behandelen. Het hier geschetste beeld bleef noodgedwongen oppervlakkig: te veel moest hier gedaan worden aan nomenclatuur. Waar het hier gaat om aan te toonen hoe Vlaanderen, spijts het Belgisch regime, toch vooruit gegaan is op elk gebied, geven wij grif toe dat dit werk uitstekend geslaagd is. Bij velen zal dit boek als vade mecum dan ook heel wat dienst kunnen bewijzen.

J.U.

[p. 78]

D^r M.G. De Boer & L.J. De Wilde. - Historische Lectuur. - II Middeleeuwen. - III Nieuwe Geschiedenis. Groningen P. Noordhoff 1929.

Deze gunstig bekende uitgave is er nog heelwat op verbeterd: de tekst is op veel plaatsen verduidelijkt en een paar stukken van minder beteekenis werden door meer belangrijke uittreksels uit historische werken vervangen. Zoo worden deze boeken een geschikt hulpmiddel bij 't geschiedenisonderwijs; ze voorzien in een werkelijke behoefte van vele leerlingen om hun kennissen aan te vullen en te verdiepen. Het benuttigen van deze werken zal bij de leerlingen de lust in de geschiedenis sterk aanmoedigen en tevens een tegenwicht vormen tegen het gedwongen luisteren.

J.U.

C. Tezenas du Montcel: Les Tentations de Loulette. Orné de 10 gravures. - Maison Aubanel Père. Avignon. - 10 fr.

Alle kinderen zullen dit heel verzettelijk boek in eénen adem uitlezen, en al de avonturen van de zesjarige Loulette en haar vijf oudere broeders gedurende haar vacanties op den buiten meeleven. 't Boek, opgevat in den trant van de beroemde Comtesse de Ségur, kan enkel weldoende op de kleine lezers inwerken, want het bevat menig behendig aangebracht zedelesje; en ieder kind zal meevoelen zoowel voor de dwaasheden en kwâjongensstreken en gebreken van deze echte kinderen, als voor hun gouden hart en warm gemoed. Een mooi boek.

L.D.

A. Bosker: ‘Literary Criticism in the age of Johnson’. - 24,5 × 16,5: X + 294 bldz. - J.B. Wolters' Uitgevers-Maatschappij; Groningen, Den Haag 1930.

Herhaaldelijk werd er op gewezen dat de geschiedschrijvers der literaire kritiek niet voldoende aandacht schonken aan de beoordeeling van kunst en letteren in Johnson's tijd. Zoo zeggen b.v. Gayley en Scott in hun bekend werk ‘An introduction to the methods and materials of literary criticism’ p. 407: ‘The romantic school acquired greater strength during the latter half of the century than the historians ordinally have noticed’. Daarom heeft Bosker niet alleen een waardevol doch tevens een noodzakelijk werk verricht met ons een flinke uitwerking te geven van wat vervat is in het korte résumé (404-413) van bovenvermeld boek. Ook de gewone geschiedenissen der engelsche letterkunde wijden niet voldoende aandacht aan deze zoo voorname periode der kritiek. Voor elken bezitter van zoo'n onvolledig boek is dus Bosker's werk tevens een mooie aanvulling. De schrijver neemt de periode van Johnson niet zoo strikt op als b.v. Crawshaw d.w.z. van 1740 tot 1780. Hier, evenmin als elders, is trouwens een juiste scheidingslijn onmogelijk. En vooral wat de literaire kritiek betreft is het volstrekt noodig rekening te houden met voorgangers en volgelingen. Bosker's werk verklaart ons zooveel waar we te vergeefs elders een verklaring voor zouden zoeken. Niet alleen door een massa vergelijkende en vergeleken getuigenissen, doch tevens door het zijlicht dat geworpen wordt op andere takken van artistieke bedrijvigheid, b.v. de schilderkunst. De vergelijking van Johnson met Lessing, volgens hem, valt uit in het voordeel van den laatste. Dit doet trouwens niets af aan de waarde per se van Johnson's werk dat o.m. Clark in zijn ‘European theories of the drama’ volledig recht laat wedervaren. We vernemen hier voor het eerst waarom men de Shakespeare-uitgave van Warburton zoo ‘unfortunate’ heeft genoemd. De schr. is soms erg voorzichtig, b.v. in zijn vergelijking van fransche en engelsche critici (57) en elders zeer uitgesproken pro de eene of andere partij (98). Iets dat erop wijst dat hij zelf in hooge mate dien kritischen zin bezit dien hij ons in enkele groote figuren der engelsche letterkunde doet bewonderen. O.a. Johnson, Fielding, Sterne, Goldsmith, Reynolds, J. & Th. Warton, Young, Hurd en enkele dii minores. De schitterende bibliographie die het werk besluit wijst er tevens op, dat hij haast geen enkele bron van waarde onaangesproken heeft gelaten. Alleen is ons hier opgevallen de afwezigheid van Bosanquet ‘the only adequate historico-critical survey of the subject produced outside of Germany’ (Gayley & Scott 93.) En de alphabetische inhoudstafel op het einde, die op zich zelf al een merkwaardig stuk werk vertegenwoordigt, vergemakkelijkt ten zeerste het naslaan van dit werk dat in geen enkele bibliotheek van een vakman in de literaire kritiek mag ontbreken. Wat de taal betreft kunnen we enkel den lof herhalen dien we destijds het in het engelsch geschreven werk van Van Maanen over Maarten Maartens toezwaaiden. Het boek is uitgegeven door Wolters. Ergo... is het op technisch gebied het nec plus ultra.

Dr. Raph. Kreemers.

[p. 79]

Jean Balde: Un d'Artagnan de plume. Jean-François Bladé. - Librairie Plon. Paris. - 12 fr.

Een mooi en stemmig boek, waarin schrijfster - want Jean Balde is een vrouw - het leven vertelt van haar groot-oom, den wel bekenden folklorist en geschiedschrijver, die zijn leven wijdde aan 't nauwkeurig opzoeken van alle overleveringen, sproken, vertelsels en spreuken van Gasconje, en erin gelukte menigen parel te redden, en een echten schat van folklore te verzamelen. Als historicus schreef hij talrijke artikels en verslagen, ter oplossing van vele betwiste punten in de geschiedenis van zijn land, en verzamelde de stof voor de ‘Histoire générale de la Gascogne jusqu'à la fin de l'époque ducale’, welke hij zich voorgenomen had te schrijven. De dood verraste hem evenwel vooraleer hij zijn groot werk ten einde had kunnen brengen. Hij heeft nochtans veel nuttig werk verricht, en den weg voor zijne opvolgers gebaand. Een sympathieke figuur, die onder schrijfsters pen goed tot haar recht komt, alsook heel het pittoresk midden waarin Jean-François Bladé heeft geleefd, en eenige zijner origineelste vrienden.

L.D.

Armando Palacio Valdès: Sainte Rogélia. Roman traduit de l'espagnol par Madame Philine Burnet. - Librairie Plon. Paris. - 15 fr.

Schrijver, lid der Koninklijke Spaansche Academie, is een der beste romanschrijvers van het huidige Spanje. De roman, die ons thans in Fransche vertaling wordt aangeboden is een schoon werk, knap en sterk van bouw en stijl, boeiend van begin tot einde. Het verhaalt ons de lotgevallen van de beeldschoone Rogèlia, een arm fabriekmeisje, maar fier en edel van inborst. Hoe zij een schurk huwt, die haar ten onrechte van ontrouw verdenkt, en zich zoekt te wreken door een misdaad voor de welke hij tot levenslangen dwangarbeid veroordeeld wordt; hoe zijn vrouw, door haat en verachting - maar ook door liefde voor den door haar man zwaar gekwetsten Vilches gedreven, den brui aan hare plichten geeft en dezen naar Parijs volgt, en daar als zijne wettige vrouw doorgaat; hoe zij zich tot een fijne hoogstaande vrouw ontwikkelt, het leven geeft aan een zoontje, en zes jaren lang waant gelukkig te zijn; hoe zij eindelijk tot inkeer komt, haar zonde inziet en boete wil doen; hoe ze alles opoffert, liefde, kind, weelde, om terug te keeren naar den galeiboef, ginder te Ceuta, en geene vernedering, geen lijden te zwaar vindt om haren misstap te vergoeden, en eindelijk verhoord en verlost wordt, dat alles wordt ons verteld in dezen schoonen, diep-menschelijken roman, zoo modern, al heeft hij nog zoo'n middeleeuwschen geur.

L.D.

Yvonne Bezard: Une famille bourguignonne au XVIII^e Siècle. 16 hors-texte. - Albin Michel. Paris. - 20 frs.

Dit zeer mooi en interessant boek is getrokken uit de intieme brieven en dagboeken, zorgvuldig bewaard in de familie Loppin de Gemeaux. Het wijdt ons in in al de lotgevallen eener adellijke familie, spaarzaam levend op haar landgoed, in nauwe betrekkingen van wederzijdsche dienstvaardigheid, met haar boeren en onderdanigen. Als echte vrienden worden ze voor ons, die Charles-Catherine, en zijne aanminnige vrouw Marie-Françoise zoo innig aan malkaar gehecht, en die geen ander doel voor oogen hebben, als de opvoeding hunner kinderen. We deelen in hun lief en leed, hun vreugden en hun smarten; in hun kommer, wanneer het de toekomst van hun zonen geldt, in hun moeilijkheden gedurende de Revolutie. Want emigreeren deden ze niet: ze vonden in de liefde en dankbaarheid hunner boeren eene bescherming tegen de belhamels die het op hun leven in die beroerde tijden gemunt hadden. Ze kenden harde dagen van armoede en ontbering, maar gaven den moed nooit op, en de ouders bleven waken op de geliefde kinderen, die ze zoo zorgvuldig hadden opgevoed, volgens de princiepen van J.J. Rousseau. En misschien zou hierin de oorzaak wel te vinden zijn van den misstap, die het leven van den oudsten zoon verwoestte, en dat van zijn ouders zoo droef versomberde.

Een boek dat iedereen met genoegen zal lezen.

T.