Dietsche Warande en Belfort. Jaargang 1930

[p. 380]

Met Carlo Delcroix op Capri door Ada Negri.

Carlo Delcroix is naar Capri gekomen. Geen luidruchtig onthaal: geen muziek, geen schieten, geen zangen of aanspraken. Carlo Delcroix is naar Capri gekomen om uit te rusten.

De kinderen van 't eiland met hun handen vol bloemen waren langs den weg die van den kabelspoorweg naar hotel Quisisana leidt, geschaard; en Carlo Delcroix, aan den arm zijner vrouw en door zijne vrienden gevolgd, ging onder een geurigen, onafgebroken, stillen regen van viooltjes, geraniums, ranonkels en rozen.

Capri heeft hem met haar echte ziel, de geur, onthaald.

Vroeger zag ik Carlo Delcroix slechts één enkelen keer te Milaan: op het tooneel van het Theatro Lyrico, eenige jaren geleden. Hij sprak, rechtstaande tegen een muur van vaandels. Alhoewel hij zijne stem niet inspande, scheen zij niet uit de borst van één man te komen, maar van honderdduizend. De macht van die welsprekendheid, voortkomend uit ontembare lyrische vlucht en bloedige satire, met zijn geweldig beslag-leggen op menschelijke reden en ideale krachten, heb ik niet vergeten: het gebaar van die afwezige handen, de lichtstraal van die gesloten oogen. Twee beelden, onder anderen, zijn als doornen in mijn hart gebleven: ‘De liefde zonder liefkozingen, het gebed zonder gevouwen handen.’

Doch hem van dicht bij te zien, viel me slechts nu te beurt. Den glimlach van een kind heeft hij, op 't gelaat van een aartsengel.

Groot, met breede schouders, breede borst, het hoofd al stappend een weinig voorover gebogen, concentreert hij op zijn voorhoofd den blik die aan zijn oogen ontroofd werd. Vóór dezen blik zou niemand kunnen liegen, noch lage gedachten in 't harte dragen. Ieder zijner gebaren drukt het volle leven uit. Het leven dat blindheid en verminking tot hoogere kracht omwerkt. Hij zelf vertelt hoe de macht van het woord hem, na zijn blind worden, wonderbaar gegeven werd en groeide. Een gevoel van veiligheid, van bestendige blijheid, van onophoudelijke behoefte tot handelen, gaat van hem uit, en tot zijne vertrouwden en volgelingen over.

[p. 381]

Carlo is voor niemand blind; zelfs niet voor zijne zeer jonge gemalin, die hem vergezelt, hem leidt, hem dient, met gevleugelde bevalligheid; zelfs niet voor hemzelf. Geen sprankel van Capri's pracht ontgaat hem. Overal wil hij gebracht worden: kennis en reden van alles vernemen: van den schisteuzen grond, die fonkelt alsof men op stof van edelsteenen wandelde; van de witte huizen met lage saraceensche koepels, met gewelven van rozen en paarse regen door bemoste blanke zuilen gesteund; van de bloemen, de struiken, de planten die grond en rotsen met een soort van groeirazernij bedekken. De baai der Piccola Marina, waar het water in safieren, turkooizen, malachite neerslaat, wil hij kennen: de rotsen van Tiberius en van Castiglione, door de eeuwen in beelden van foltering gevestigd, en met legenden door 's volks fantazij bekroond. In zijne ziel vat hij de elementen saam, hem door het levend woord aangeboden, vervormt, verheerlijkt ze; en roept voor zich zelf de schoonheid van 't eiland in 't leven.

Hij vraagt: - Licht?... Is er veel licht?... Hoe is het, hier, het licht?...

Men antwoordt hem: - Geen ander licht kan aan dit vergeleken worden: op zekere morgenden, gulpt het als een waterval van blijheid uit Monte Solaro, valt op menschen en dingen, zuivert ze, maakt ze doorschijnend en zonder gewicht. Misschien was zoo het licht, in de eerste tijden der schepping, toen de wereld nog in onschuld leefde.

Kan men, met zulke woorden, aan een blinde van 't licht spreken? Aan Carlo Delcroix, ja.

- Te Capri is alles een bedrieglijk lichtspel. Het visioen verandert met elken stap. 't Is een onafgebroken dans van stralen en schijnsels. De rotsen zijn geen steen; ze zijn licht. We denken dat we menschelijke lichamen zijn; in plaats daarvan zijn we, hier, slechts licht in het licht, stralen zonder schaduw.

We hebben den moed hem dàt te zeggen, en hij glimlacht: glimlach der glanzende tanden, die eerbiedwaardig wordt door de lidteekens van lippen en kin. En, op eens, barst hij in een zang los.

De zang gulpt uit zijn mond, als het morgenlicht van Monte Solaro. Dezelfde blijheid, dezelfde uitstralende kracht. De klankvolle tenorstem - een echte italiaansche stem, uit volle borst - zingt slechts wijzen uit Italië: Bellini, Donizetti, Verdi: Toscaansche strofen, liederen van Piedigrotta, liederen van den Carso en de Piave. De vreemdelingen, meestal Noordamerikanen, die op 't eiland ge-

[p. 382]

komen zijn, om zich meer aan likeuren dan aan 't azuur dronken te maken, in het salon van 't hotel, keeren het hoofd om, tusschen twee cocktails in naar den zanger, en weten niet wat denken: want deze man met de gesloten oogen en het stralend voorhoofd, zingt alsof hij de meester der wereld was. Wij, die rond hem staan, voelen ons bleek worden.

Op een namiddag, zong hij op de wildste plek van 't eiland, geleund tegen eene rots - Polyphemos geheeten door Edwin Cerio, Heer van Capri - die op wacht schijnt te staan voor de Casa solitaria, door Cerio gebouwd, blanke zuil loodrecht boven de zee. Vaal stilzwijgen van den scirocco op de met lange violette rimpels doorgroefde zee: beweegloosheid van een rotsenkring, die herinnert aan de kringen van Dante.

‘Fratelli, Fratelli, venite a consacrarmi:
fratelli, fratelli, la Patria chiama all'armi:
portabandiera, portami con te!...’

De rotsen kaatsten het echo van het lied terug. Rina Delcroix beefde geweldig; zij klampte zich aan mijn arm vast, en leunde haar gelaat, door vossige lokken beschaduwd, tegen mijne borst:

- Weet ge 't niet?... Heeft niemand het u ooit gezegd?... Deze rotsen herinneren vreeselijk aan den Carso. Carlo heeft ze nooit gezien; maar hij hoeft ze met zijn oogen niet te zien.

Ook in de Grotta Azzurra wilde Carlo Delcroix gebracht worden, en zingen. Zulk mirakel had de schoot van het wortellooze eiland, door den eeuwenouden hartstocht der wateren gekweld, in tooverlicht gedrenkt, verkracht door de nieuwsgierigheid van alle volkeren, nooit bijgewoond.

Hij die er binnenging was misschien nooit zoo sereen geweest. Zijne vrouw, op den bodem van 't bootje neergezeten, hield hem vastgeklampt, niet om hem kracht te geven, maar om er van hem te ontvangen, en staarde hem in mystische aanbidding aan.

De groote stem brak uit, deed rillingen over 't water loopen, stuitte van 't gewelf, van de met jade en safier ingelegde hoeken terug, stortte zich in 't azuur uit, werd op hare beurt een wonder van azuur. Het azuur scheen uit het leven zelf en de tegenwoordigheid van Carlo Delcroix voort te vloeien, door de macht van den Mensch te schitteren.

[p. 383]

 

‘Fratelli, fratelli, venite a consecrarmi...’

De oorlogswijs werd zachter, stierf uit in de zoetheid der Verdiaansche melodij:

‘O fresche valli, o profumate rive,

o patria mia, mai più ti rivedró!...’

- Zijn het tranen van licht?... vroeg op eens, tusschen twee zangen in, Carlo Delcroix, luisterend naar het water druipend van het riem, dat de goede matroos Cimano, een oorlogsverminkte, bestuurde met zijn rechterhand eng aan den pols verbonden.

Andere tranen, duister, in onze oogen.

Toen het bootje door de nauwe toegang in de vrije zee uitkwam, zweeg de Zanger.

Zijn stem bleef in de Grotta Azzurra.

Om ze te hooren zullen misschien, langs de tijden heen, de zonen der zonen er devoot naartoe gaan: wanneer in het eiland der sirenen ook deze fabel zal leven gekregen hebben.

Vert. L. Duykers