Dietsche Warande en Belfort. Jaargang 1929

[p. 361]

Boekenmarkt.
De uitgaven van het Nederlandsche boekhuis.
door C. Vervaever.

Het Nederlandsche Boekhuis is zoowat, naar ons voorkomt, de katholieke Bruna van Holland. Onder leiding van Dr. Van De Marck geeft het ‘Boekzaal’ en ‘Tijdschrift voor R.K. ouders en opvoeders’ uit. Bovendien exploiteert het verschillende buitenlandsche weekbladen en maandschriften, Fransche en Duitsche. Het is aldus een machtige organisatie in den dienst der katholieke kultuur in Nederland. De uitgeverij, in den beginne, scheen hare boeken in denzelfden geest te kiezen. Zoo kregen wij een fraaie serie vertalingen van Robert Hugh Benson, Handel-Mazzetti, Schrott-Fiechtl enz. goedkoop en smaakvol uitgegeven. Ja men ging al droomen van een katholieke Wereldbibliotheek in Tilburg.

Dit laatste jaar vooral schijnen deze uitgevers een ander standpunt in te nemen. Hunne artistieke eischen stellen zij minder hoog en zij zijn blijkbaar op zoek naar sensationeele lectuur. Er valt daar heel wat voor te zeggen, natuurlijk. Waarom zou dit voor den handel productieve genre niet mogen aangevat worden door een katholieke uitgeverij. Van het brave volk kan men niet vragen zich altijd in heiligenlevens te verdiepen en men mag het ook niet verplichten de sensatielectuur die het toch hebben wil alleen van neutrale of antiklerikale uitgeverijen te betrekken. Dit zijn, naar ons dunkt, wel de overwegingen van de heeren des nederlandschen Boekhuis te Tilburg. Wie zal hun ongelijk geven.

Er loopt nog wel eens een Chesterton tusschendoor, maar niet die van den Sint Franciscus. Het is de Chesterton van ‘De vliegende herberg’ waarover toch Pater Van Luyck enthousiast wordt: ‘Vlijmend en kervend weet Chesterton in dit werk bepaalde wezenstrekken van het moderne leven in het helle licht van zijn breed-omvattenden geest te plaatsen. Hier staat de heerlijkste humor naast een ironie, die haar vormen vindt in de pakkende taal van dezen meester en die stil maakt en tot peinzen brengt, terwijl met een schaterlach plots een liedje opparelt uit het hart van een ernstig fragment. Want er wordt

[p. 362]

veel gezongen in dit boek, op de meest zeldzame momenten en 't een met 't ander heeft een harmonieus werk gewrocht, dat niet gelezen wordt en terzijde gelegd, doch dat verbazing wekt en de oogen opent, dat nog eens opengeslagen wordt, om te zien of men wel goed gelezen had, om te zien of het werkelijk waar is, dat iemand zoo'n grooten geest bezit om met groote sociale zaken te spelen of het speelgoed ware en onderwijl een humor te geven die schateren doet en liedjes te zingen, die den dichter verraden. En dan eindigt dit werk met den waanzin van den Uebermensch, die speelt met stukjes hout en gras en er worden een paar woorden gezegd, zoo doodgewoon, maar 't is iets wrangs, dat erin doorklinkt, alsof, zoo zegt Nieuwenhuis terecht, ‘alsof de schrijver zelf zich afwendt met een snik.’

Voor het overige echter avonturenromans en vooral detectiveverhalen. De romans van avontuur zijn drie in getal. Misschien wel het beste is het uit het Fransch vertaalde ‘Dascie’ door Ern. Lacombe het verhaal van een uit het Heilig land ‘meegebracht’ sacraceensch hoofdmansdochtertje dat verliefd wordt op den zoon van den ridder die haar meebracht, door een vijand van den ridder in allerlei intriges verwikkeld wordt tot zij door haren marteldood het kwaad dat zij gedaan heeft heldhaftig herstelt. - ‘Fort Mystery’ uit het Engelsch van Kathrene en Robert Pinkerton speelt in Canada, het pelsland en beschrijft den strijd van een jongen pelshandelaar tegen de Hudson-Bay-Company, het grootste pelsconcern. Buitengewoon boeiend. - De derde, ‘Het geheimzinnige document’ werd vertaald uit het Duitsch van Christian Haugen. Dit maakt het naar onzen smaak wat al te bar. Het gaat om een document hetwelk misdadigers trachten in handen te krijgen. Daarvoor schieten zij op Algy Rodney, ontvoeren hem, stelen zijn schrijfbureau, maar sturen de zaken van waarde terug, helpen hem bij een vechtpartij, willen al wat hij heeft opkoopen enz.... enz....

In de serie detectiveromans staan die van William Holt: ‘De geheime kamer van het Cecil Hotel’, ‘Het drama op het pacht van den Hertog’, ‘Een strijd om eer en leven’ ons minder goed aan. Het heeten wel oorspronkelijke nederlandsche detectiveromans te zijn, maar daarmee zijn ze nog niet goed. En hun nederlandsche aard blijkt nergens uit, want de flauwe dingetjes spelen allemaal in Engeland. En er wordt in gepraat, uitgelegd en wat weet ik al, om de boomen op te loopen. Overigens heeft de auteur niets te zeggen en is hij vol-

[p. 363]

ledig onbekwaam om een eenigszins ingewikkeld geval ietwat schrander ineen te steken.

Veel beter is b.v. de uit het Engelsch vertaalde ‘Vierde September’ door Peter Baron, een vlot geschreven roman vol spanning. George Wace, de leider van een bende gentleman-dieven moet uit den weg worden geruimd, omdat hij het met de plannen dier heeren niet eens is. Het kaartspel wijst Hubert Chatterton aan als de moordenaar en George Wace sterft op den vierden September. Maar nu wordt er ondanks de hulp van de detectives en politiemannen, precies op den vierden van elke maand, een lid van de bende gedood. De laatste leden omringen zich met een legertje van verdedigers en wachten met schrik het middernachtelijk uur, wanneer de wrekende Nemesis luidop de slachtoffers telt en er wederom een doodt... Niet waar, si non e vero e bene trovato. - Dit geldt ook voor ‘Nemesis’ uit het Engelsch van J. Kilmeney-Keith. Ook hier is een wrekende ‘geest’ in 't spel. Hier treft hij geen gentleman-dieven maar beursmagnaten. Al de speculanten die de graanprijzen opdrijven ondervinden zijn macht en bij hun lijk vindt men telkens een kaartje: ‘Nemesis - Londen’ - De beste van de drie uit het Engelsch vertaalde is A. Fielding's ‘De Brief van den Dood’. Tijdens de afwezigheid van prof. Charteris wordt in een zandgroeve in de nabijheid van Stillwaterhouse het lijk gevonden van diens dochter Rose. Oogenschijnlijk heeft men hier met een ongeluk te doen, doch er zijn teekenen, die er op wijzen, dat er een misdaad in 't spel kan zijn. De kring van gasten en bewoners echter van Stillwaterhouse kan aan een misdaad blijkbaar niet gelooven. Tot overmaat van ramp komt er geen antwoord op het bericht van overlijden, gezonden aan prof. Charteris in Italië. Dan besluit Thornton een detective te raadplegen, buiten medeweten der anderen om. Deze komt als teekenaar op Stillwater en nu komen langzamerhand zooveel bezwarende feiten voor den dag, dat zoowat alle bewoners van Stillwater, Thornton incluis, onder de verdachte personen kunnen gerekend worden. Vooral het verblijf van prof. Charteris in Italië en zijn briefwisseling met zijn dochter, blijken in dit drama een rol gespeeld te hebben. De detective gaat daarop naar Italië en beleeft daar de hachelijkste avonturen. Een uitstekend geslaagde detectiveroman. - Zooveel kan ook getuigd worden van ‘Het raadsel van den hazepoot’ uit het Duitsch van Theo von Blankensee. Hier duurt alleen het begin wat te lang. Overigens is het zoo knap in elkaar gestoken als de knapste duitsche Posse. Men

[p. 364]

raakt verstrikt in tallooze onontwarbare raadsels. Na allerlei avontuurlijke gebeurtenissen weet dan een Engelsch detective de oplossing te brengen. Sven Elvestad in zijn ‘De staalblauwe handschoen’, vertrouwt het eereambt van detective om het onmogelijke te doen, aan geen vreemden toe. Hij gunt het zijn landgenoot den (natuurlijk) genialen detective Asbjórn Krag. Hier moet gezocht worden de moordenaar van den woekeraar Krag die nog op zijn kamer gehoord en gezien werd een dag na zijn dood. Maar Krag is niet voor niets de kundigste criminalist van drie koninkrijken. Hij haalt den bandiet en zijne medeplichtige zoowaar voor den dag. Ook in ‘De geheimzinnige kamers’ ontdekt Krag de moordenaar van den ouden Heer die anders zoo knap schieten kon. En hij openbaart zich niet alleen als een schrander detective, maar meteen bokst hij een reus van een moordenaar met één stootje omver! Die twee boekjes van Elvestad zijn kleine modelletjes in het genre.