Dietsche Warande en Belfort. Jaargang 1928

[p. 336]

Professor Dr. J. Persijn.
door Rita Hostie.

We hadden al veel geleerd; we hadden soms geblokt, en angstig voor examens gestaan, en we hadden gelezen, veel en gretig...

De letterkunde scheen iets grootsch en iets wijdsch, iets prikkelends en moois, waarnaar we maar te grijpen hadden, als naar een veld vol bloemen, om rijker te worden aan schoonheid van alle eeuwen en van alle plaatsen.

We waren overmoedig! - Wie is het niet op een lentedag als alle knoppen breken? - We waren geestdriftig! Maar we hadden dien overmoed en die geestdrift al pijnlijk voelen botsen tegen sceptische blikken en koele, harde wijsheid!

We kwamen op de Hoogeschool! De letterkunde werd er verpersoonlijkt door een man voorbij de veertig, wiens oogen zich hadden vermoeid op veel papieren en veel geschrijf. Maar in wier diepte we herkenden den vurigen glans waarmee een rijpe, warme geest de wereld, inkijkt... oogen, die den durf niet hadden verloren om vlak in de zon te blikken van hun hoog Ideaal! We hadden veel professors die we - naar studentikooze wijze, de eene graag, de andere minder graag zagen aankomen. (Zij zullen het begrijpen, terwille van het algemeen-menschelijke, of - beter misschien - het algemeen vrouwelijke van het feit.)

Dr. Persijn zagen we altijd en allen graag aankomen. Helaas! dat trammetje van Broechem had zulke storende vertragingen, maar we wisten dat, op ons ongeduldig wachten, straks de deur opengaan zou van de zaal waar we ijverig pennen vulden of potlooden scherpten, en dat de vlugge gestalte glimlachend, zou binnenkomen: de haarkuif heroïsch verward, één arm breed opbollend rond een zware, beloftevolle boekentasch, de andere een groet zwaaiend: ‘Dames’! en dat we weer één van die lessen krijgen zouden die we in geestdriftige taal ‘éénig’ noemden.

In het begin van het studiejaar - in den roes van kalme vlijt die

[p. 337]

Oktober strooit over leeraars en leerlingen we den er telkens plannen opgebouwd en een vast programma - ingedeeld volgens termijnen en maanden - opgesteld. Telkens geloofden we eraan, al hadden we ook ondervinding dat we bij Dr. Persijn nooit het einde bereikten. Want, afgezien nog van het feit, dat dit programma steeds stof bevatte voor op z'n minst 3 jaar cursus, niemand zou het toch over 't hart kunnen krijgen, nietwaar, omwille van dat programma, één enkel van Ibsen's schouwspelen of van Verhaeren's verzen over te slaan. Snieders' eeuwfeest te laten voorbijgaan zonder uitvoerig commentaar, of Dosfel's dood niet te gedenken, of dit of dat pas-verschenen boeken niet te bespreken.

En als we aan 't Juli-examen stonden, waren we heel verwonderd, dat al wat we in prettig-vlijtige aandacht hadden neergepend, verschillende copy-books vulde, en dat de studie ervan zoo gemakkelijk vorderde dat de streng-afgebakende twintig minuten van ondervraging in plezierige causerie-toon voorbijliepen. Want het was ons alles voorgedragen geweest op een lossen, kommerloozen toon, die niets verraadde van het inspannend werk dat het den leeraar toch had moeten kosten. Altijd goochelt Dr. Persijn met eeuwen, namen en boekentitels, hij geeft karaktertrekken en roept portretten op, raak en scherp-typeerend, op den gezelligen toon waarmede men van goede bekenden spreekt, alsof het allen naaste vrienden waren, die met hem een vertrouwelijk praatje kwamen slaan: Dante, en Shakespeare, en Vondel, en Newman en anderen, anderen nog. Het zijn alle verhaaltjes, aangename en schoone, die uit alle hoeken der wereld en der eeuwen naar ons toekomen, met iets pittigs er in, dat is van den Vlaming en met iets dieps en vrooms dat is van den Kristen.

De letterkunde wordt ontplooid met haar vergezichten van wijde gedachtenvlakten; de schrijnen van fijne miniatuurkunst met eerbied geopend; een galerij van groote namen komt dus ons tegemoet met den hoofschen groet van voorbije eeuwen of de trillende bekoring van eigen, daverenden tijd.

En liefst gaat het over die werken, rond wier schoonen inhoud de vorm als rein kristal gegoten is; over die kunstenaars die, met hun schriften de menschheid schooner hebben gemaakt, en, als andere - volledigheidshalve - moeten vermeld worden, gaat het met een toon van weemoed en verzet tegelijk, alsof de Kristen leed onder die vergooing van talent en alsof de estheet er tegen in opstand kwam.

[p. 338]

Als we goed en veel hebben gekrabbeld, mogen we, als verpoozing, de pen laten rusten en er wordt voorgelezen lang en schoon. Wat bij eigen lektuur soms verwarrend heeft toegeschenen of waarover we aarzelend hebben gestaan, wordt nu opeens klaar en duidelijk. Soms trilt de stem van den lezer van ingehouden ontroering, soms faalt ze in onweerstaanbaren lach en soms gaat er door als een guitige flikkering of een sarkastische ondertoon.

In bewondering hebben we hem gehoord vóór Van Looy's schilderend en schitterend woord;

in ontroerden eerbied voor Gezelle's mooie innigheid en rijke diepte; in sceptische, glimlachende koelheid voor Multatuli's ‘Ideeën, die, ‘niet eens ideetjes zijn’;

in ingetogen aandacht voor Claudel's harmonieuze symboliek;

in pure schoonheidsgenieting voor Selma Lagerlóf's fladderende verbeeldingskinderen;

in rechtmatige, Vlaamsche fierheid voor Conscience's genie en Snieders' werkzaamheid...

Maar boven de meesleepende geestdrift, die hoog oplaait in spontane bewondering - hoe dikwijls hebben we het meesterwerk aangeteekend uit een of andere eeuw, of het schoonste werk van een of anderen schrijver - hoog boven die geestdrift staat vast en veilig de onomstootbare lichttoren van zijn sterken godsdienstzin. Den eerbied voor die rotsvaste norma prent hij diep zijn leerlingen in en dat zal hen, naast de vele prettige herinneringen, die tevens de schoonste zijn van hun studiejaren, door het leven heen bijblijven.

Dat geeft aan zijn cursus datgene wat het maakt een les voor het leven: het gemoed rijker makend aan schoonheid en den geest aan gezond oordeel en gezonde wetenschap.

En daarom wenschen we Vlaanderen veel aandachtige toehoorders rond zijn katheder te zenden; en voor den leeraar vragen we aan God de physieke kracht opdat hij lang moge blijve een zaaier van goede, vruchtbare woorden!

_* * _*

Dr. Persijn! Leerlingen huldigen graag den leeraar die hun jeugd in geestdrift heeft verstaan! Meisjes brengen graag bloemen als verjaardagsgeschenk.

Deze enkele woorden zijn bedoeld als een spontane kreet van bewondering en dank; - als een tuiltje frissche bloemen in de groote garve die Vlaanderen U brengt!