Dietsche Warande en Belfort. Jaargang 1926

[p. 937]

Boekbespreking.

Jozef Muls: Hugo Verriest. - Uitgave De Standaard, Brussel.

Filip de Pillecijn heeft het levensbeeld geboetseerd van Hugo Verriest, het volste, schoonste en duurzaamste dat ik van hem kan; - Jozef Muls wijdt alleen een weemoedige herinnering aan den beminnelijken pastor van te lande: Hij herdenkt even dat eerste bezoek te Ingoyghem en dat merkwaardig optreden van Verriest in de tentoonstelling, te Brussel, de Rodenbachhulde te Roeselaere, en dat onvergetelijk moment in het leven van Verriest en onze herinnering: de koninklijke hulde in 1913; ten slotte de aangrijpende begrafenis van den pastor in een storm van hagel en regen. Daartusschen een korte karakteriseering van Verriest's litterairen arbeid. Vier en twintig bladzijden slechts, doch Dr. Cardemans heeft er een juweel van boekdrukkunst van gemaakt. Het is royaal gedrukt op Hollandsch geschept van Gelder en gezet uit de Lutetia-letter van XVI van J. Van Krimpen, hier voor de eerste maal in Vlaanderen gebruikt.

D.W.

Hugo Verriest. - Keurbladen Twee Deelen. - Uitg. De Standaard, te Brussel. - Prijs per deel 9 fr.

Twee bundels samengelezen uit het dicht- en prozawerk van den beminnelijksten aller causeurs, den goeden pastor van te lande, Hugo Verriest. De zangerige klank van zijn stem is er niet meer; noch dat wonderlijk samenspel van oogen, lippen, lijf en handen; maar wat ons van hem behouden blijft wordt erdoor een duurbaarder bezit.

Een stuk van Vermeylen gaat vooraf als inleiding van het eerste deel, de lijkrede van H. Teirlinck opent het tweede. Er is een smaakvolle keus gedaan uit het werk van Verriest en typographisch is de uitgave verzorgd.

C.

Zonnezegen. - Uitg. Tongerloo Eucharistisch bureau. - Pr. 15 fr.

Een van de ‘Zaaiers-boeken’ van priester H. Mohr; keurig vertaald in het Nederlandsch door Jozefa De Ceuster. Een boek voor de jeugd: over de genademiddelen die Christus ons verleent om ons leven te leiden, te sterken en te heiligen. Wie een jongen of een meisje naar de Kruistochters lokken wil of een Kruistochtertje een geschenk wil geven kan dit boek gerust aankoopen.

V.

[p. 938]

Chan. P. Halflans: Religion et litterature. - 3e Edition. - Ed. E. Warny, 2 rue Vesale, Louvain.

Een verzameling recensies, ondergebracht in verschillende afdeelingen: Philosophe: Le Card. Mercier. - Victimes du Scepticisme: A. France, P. Lotti, M. Maeterlinck. - Le prëtre sur la scène. - La vocation monastique. - Lourdes vu par les romanciers. - Ascetisme et litterature. - Deux Critiques catholiques: F. Van den Bosch, V. Kinon. - Le devoir plus fort que la passion, - Un poète chrétien: P. Nothomb. - Les lois de la morale et du bon gout.

Het zijn geen synthetische studies over de behandelde schrijvers ; maar gewetensvolle boekbesprekingen. De meeste zijn twintig jaar oud; maar ze laten zich nog best lezen, want boven de modische wisselvalligheden der litteratuur heeft de schrijver houvast aan de hoogere beginselen die de letterkunde richten moeten.

Als aanvulling van het fransche litteratuuronderwijs kan deze bundel met vrucht worden benuttigd.

C.

Frederic Lefebre: Une heure avec... 1e et 2e serie. - Ed. de la Nouvelle revue française. - rue de grenele, 3 Paris.

Interviewen is een kunst.

Interviews zijn doorgaans anekdotisch. En het is inderdaad wel aardig een en ander te vernemen over de leef- en schrijfwijze en de kleine hebbelijkheden van een schrijver; hoe St. Augustinus de manie had wanneer hij schreef een zilveren bolletje te streelen en dat Karel Van de Woestijne zijn beste verzen in een ovenatmospheer heeft gedicht.

Maar interviews kunnen ook historische documenten worden; over het werk van een schrijver en dit werk in verband met de eigentijdsche stroomingen. In dit opzicht zijn de interviews van 'd'Olivera met ‘De Mannen van Tachtig’ en met ‘De Jongste Generatie’ zeer verdienstelijk geweest. De interviews van Lefevre dragen eenzelfde karakter en Zullen later van groot belang blijven voor de studie van dezen wankelen tijd, waarin gevestigde waarden worden herzien en naar nieuwe waarden wordt gezocht.

Een interview kan passief zijn en is het doorgaans: de trouwe opname van wat de kunstenaar in een meerdere of mindere mededeelzaamheid, wel heeft willen vertellen. De interviews van Lefevre zijn aktief in den besten zin: Lefevre, poogt: d'entrer et de faire entrer dans la confidence créatrice’ elle même de l'auteur, d'examiner, pour parler le language bergsonien, l'oeuvre se faisant et dans les lois les plus singulières de son devenir. ‘Zijn methode is: s'intéresser passionément à ce qui intéresse, voire passionne son ‘interlocuteur, et ne rien perdre du rare spectacle d'un esprit qui sans méfiance s'extériorise.’

Deze interviews met de meest markante fransche schrijvers van heden, en een paar buitenlanders, over hun werk, hun kunstopvattingen

[p. 939]

en over het werk van anderen, zijn onmisbaar materiaal voor wie de literatuur dezer laatste 25 jaren inzichtig benaderen wil.

Het eerste deel bevat: Une heure avec: J. Ajalbert, A. Arnoux, M. Barrés, J. Rredier, H. Beraud, Henri Bordeaux, F. Brunot, F. Carco, A. de Chateaubriant, Gaston Cherau, Jean Cocteau, G. Courteline, Roland Dorgelès, Claude Farrere, Jean Giraudoux, Georges Goyau, D, Halevy, Pierre Hamp, Abel Hermant, Alex. Kouprine, Alfred Loysy, Madame Jack London, P.M. Qrlan, Camille Mauclair, Franzois Mauriac, H. de Montherlant, Pierre Millem, André Suarès.

Het tweede deel: Ch. Mauras, P. Morand, Jacques Maritain, H. Massis, Pierre Champion, Georges Brandès, Jacques Rivière, L. Fabre, Alain, Henri Duvernois, Camille Jullian, Max. Jacob, René Boyleve, G.F. Ramuz, Valery Larbaud, en Georges Duhamel.

V.

M.J. Brusse: Knoeierijen in den Schilderijenhandel. - Uitg. W.L. & J. Brusse, Rotterdam. - Prijs 2,90 gl.

Naar aanleiding van het bekende schilderij ‘De Lachende Cavalier’, dat te recht of ten onrechte door den bekende expert Dr. Hofstede de Groot aan F. Hals werd toegeschreven is Brusse, de man van ‘Onder de Menschen’ in de N.R.C. op onderzoek uitgegaan. Dit boek is de uitkomst van zijn onderzoek ingesteld ‘bij kunsthandelaren veilighouders, restaurateurs, verzamelaars, antiquairs, ontdekkers, kratsen-jagers, scharrelaars, knoeiers vervalschers, neppers en hun handlangers’, naar ‘het maken van valsche schilderijen, het vervalschen van schilderijen, het valschelijk signeeren van kunstwerken, naar overschilderingen en de techniek van het neppen’ enz. enz....

Een boek vol interessante gegevens, ervaringen, verhalen en avonturen: maar alles onder en door elkaar zonder orde.

A.

Allessandro Manzoui: De Verloofden. - Vertaald door Mary Robbers. - Met een voorwoord van Romano Guarneri. - Geb. en met fr. illustr. omslag door Nlca Baart. - Van Munter's uitgevers-Maatschappij. - Amsterdam.

Er is moed toe noodig om de vertaling aan te durven van zulk omvangrijk werk, dat tevens een der meesterstukken is der Italiaansche letterkunde. Maar we mogen de vertaalster gelukwenschen voor haar werk. Zeker kan de Hollandsche taal al het soepele, rijk geschakeerde, mooi zangerige der Italiaansche niet heelemaal teruggeven; maar in zooverre het eenigszins mogelijk wordt, is Mej. Mary Robbers er in geslaagd.

Van het boek zelf moet de lof wel niet meer gemaakt worden. Het staat bekend als een der prachtige romans niet alleen der Italiaansche letterkunde van 't begin der 19e eeuw, maar van alle letterkunden. Het is een standaardwerk, dat iedereen in zijne boekenkast zou moeten hebben. Het is ook een goed boek'; want Manjoui was een denker en een hoog-

[p. 940]

staand mensch, bij wien ‘zedelijk begrip van het leven en godsdienstig begrip één zijn. Van het rationalisme naar het Katholicisme teruggekeerd, werd zijn geloof het middenpunt van heel zijn leven, de uitgever van heel zijn werk.

Warm mag dit boek aanbevolen worden.

D.

R.H. Benson: Een doodgewoon mensch (An average Man). - Vertaald door J.P.M. Vlekke. - Illustraties van Herman Maerkerk. - Uitg. Het Nederlandsche Boekhuis, Tilburg. - Ingen. fl. 1,20; gebonden fl. 1,75.

Een diep indringende analyse van een ziel die den moed en de wilskracht mist om de consequentie van zijne overtuiging te aanvaarden. Het is rap en geestig, sappig en soms sarcastisch vertaald. Een van Benson's merkwaardigste werken.

D.W.

Door oude folianten naar nieuwere tijden. - Uitg. Klooster H. Graf, te Turnhout.

Een feestgave naar aanleiding van de 100e verjaring van het herstel van het H. Graf-Klooster te Turnhout. ‘Een hulde van dankbaarheid - zegt de schrijfster - aan allen die in den loop der tijden iets hebben bijgedragen tot de stichting, het herstel en den bloei van het klooster en het gesticht der kanunnikessen van het H. Graf van Turnhout’.

Er is in heel dit land wellicht geen klooster waaraan het roomsche herlevende Vlaanderen zoo diepe dankbaarheid verschuldigd is als aan het H. Graf, te Turnhout. God verhoore het gebed en zegene in overvloed den arbeid der eerwaarde kanunnikessen.

D.W.

Ichnaton-Haremheb. - Openluchtspel en Maskerade. - Uitg. P. den Baer, Utrecht.

Dit is eene uitvoerige inleiding tot de lustruimfeesten van het Utrechtsche studentencorps, die dezen zomer hebben plaats gehad, ter gelegenheid van het 58e lustrum der Utrechtsche Hoogeschool. Het openluchtspel van Herman Teirlinck in 1923 voor de Delftsche studenten was een daad van verstrekkende beteekenis voor de renovatie van het tooneel in Nederland. Zijn A-Z-spel, vorig jaar, voor de Leidsche lustrumfeesten was van een massale grootheid. De eer der Utrechtsche studenten stond dus voor een zware taak. Maar glansrijk hebben deze jonge mannen ze vervuld. Uit op papyrussen en kleintabletten gevonden Egyptische hymnen, verhalen en brieven hebben ze een conflict opgebouwd tusschen Horemheb, de held, en Ichnaton, de heilige. Over het plan, het spel, de regie, de muziek en de historische figuur van Ichnaton handelt dit inleidend boek.

D.W.

[p. 941]

Cyriel Buysse: Uleken, van oud en jong. - Uitg. Van Rysselberghe en Rombaut, Gent.

Uleken was zelf jong geweest en ze had kans gehad om te trouwen; maar 't was de man niet dien ze hebben wou. Zoo waren de jaren voorbijgegaan en ze was oud geworden vóór ze 't wist. Na vaders en moeders dood was ze nog een tijdje blijven boeren, maar toen haar broers meisje dat ze ingenomen en opgevoed had, zelf groot was geworden en trouwen ging, liet ze haar de huur van de hoeve over en ging met Natsen, haar vriendin, in 't dorp wonen. Maar dat jonge volk was zoo geheel anders als in haar tijd: dat was zoo stadsch gekleed en dat was niet meer zoo onderdanig tegenover meneer Santiel, den kasteelheer; dat reed in een schietecar (sidecar) en dat liep achter een leeuwenvlag en dat riep van In Vlaanderen Vlaamsch! Uleken begreep de wereld niet meer... Ze worden gek, zei Uleken; ze worden gek.

Het is zoo van het leven afgeschept... humor en weemoed door elkaar, volksch en van een vlotte natuurlijkheid. Wie eenmaal een werk van Buysse heeft gelezen, heeft over de kunst van den Gentschen romancier niet veel meer te leeren; maar er is iets in Uleken dat tot bizonder verheugen stemt: een mildheid, en een eerbiedige eerlijkheid tegenover het godsdienstig leven van deze geloovige buitenmenschen, die we in geen ander werk van hem in zoo sterke mate hebben aangetroffen. Wie een boek van Buysse zoekt voor een katholieke volkschbibliotheek koope Uleken.

Dr. V.

Gulliver's Reizen. - Geillustreerd door Willy Pagany. - Uitg. W.J. Thieme en CI. - Zutphen.

Zoolang er kinderen zijn zullen en menschen die de kinderlijke vreugde der verbeelding niet verloren of verleerd hebben, zal het meessterwerk van Iwift leven blijven. Deze uitgave is kleurig en de gekleurde illustraties zijn zeer mooi. Vooraf gaat een inleiding over den schrijver en zijn werk, door Padraic Colum, naar wiens uitgave de vertaling werd gemaakt.

Dr. V.

Verhalen uit het leven van Gods lieve Heiligen, naverteld te Bethanie, versierd met prentjes van Jan Wieghan. - Van Munster's Uitg. Mij, Amsterdam.

Een bundel allerkeurigste verhaaltjes uit het leven van Gods lieve heiligen... Wanneer deze voor de heidekindjes van Bethanië werden naverteld zullen ze in den mond van den verteller wel wat uitvoeriger zijn geworden en een beetje eenvoudiger, naiever hebben geklonken. Zooals ze voor ons liggen zijn hét verhaaltjes om te lezen: kort, gedrongen en mooi gezegd.

Wie naar een mooi kerst- of nieuwjaargeschenk zoekt voor zijn kinderen, heeft er hier een. De uitgave is zeer verjaagd.

V.C.

[p. 942]

Cyriel Verschaeve: Uit mijn werk. - Uitg. De Standaard.

Indien Verschaeve zelf deze keuze heeft gedaan - en dat moeten we, hinderen den ketel wel veronderstellen, dan spreekt het voor kritischen zin van den schrijver. Het beste wat Verschaeve heeft geschreven: een paar bladzijden uit de Zeesymphonieën, zijn studies over Rubens en Beethoven's Missa Solemnis, een harer fragmenten uit ‘Judas’ en ‘Jacob Van Artevelde’ is hier samengeslagen.

R.H. Benson: De Hooge Weg (none other God) Vertaald door P. Van der Meer de Walcheren. - Uitg. Het Nederlandsche Boekhuis, Tilburg.

Dit zijn de zes laatste levensmaanden van Franz Guiselye die gedreven werd door de geheimzinnige kracht der goddelijke genadenaar zijn doel. ‘De meesten zullen hem voor een gek of een eigenwijzen en vervelenden stijfkop houden’ zegt Benson van hem; maar Frank was een van die reine dwazen om den Heer.

Het is een vreemd en diep-ontroerend boek. De vertaling is uitstekend.

Dr. V.

Dr. Thomas Specht - Lehrbuch der Dogmatik - twee deelen - geb. M. 24 - Uitg. G.J. Manz buch und Kunstdruckerei, Munchen-Regensburg.

Dit solied uitgegeven leerboek is niet een nieuw werk. Voor de eerste maal verscheen het in 1907. Het heeft sindsdien de proeve van algemeen gebruik in seminaries doorstaan en nu verschijnt het in derde uitgave bezorgd door prof Dr. G. Lorenz Bauer, leeraar in godgeleerdheid aan het Seminarie van Regensburg. Wat dit leerboek van al de andere onderscheidt is dat het breekt met de betwistbare traditie telkens de kritiek en historie der ketterijen in te lasschen in de traktaten zelf. Wie theologie studeerde weet dat deze methode een dubbelheid brengt in de handboeken en wanneer hem het dogma klaar voor oogen stond met thesen en bewijzen schemerden hem vaak nog voor den geest de historische notas en de verfoeide haeresieën. De geschiedenis van het dogma werd verward met het dogma zelf terwijl in de philosophie de geschiedenis der wijsbegeerte afzonderlijk wordt behandeld. Dr. Specht rekent af met de ketterijen in de inleiding van zijn Lehrbuch; daardoor wordt zijn Christologie (het eerste boek) een zuiver dogmatisch positief betoogend werk waarvan de duidelijkheid opvallend is. Door jarenlang professoraat en aanvoeling met de leerlingen heeft schrijver bereikt die zoo noodige en nuttige helderheid, waardoor dit boek een voorbeeldige handleiding werd. Betreffende de theologische twistvragen blijft hij verder objectief, geeft zijn leerlingen een zakelijke en volledige uiteenzetting en laat ze zelfstandig oordeelen. Het werk van den bezorger der tweede en derde uitgave heeft bestaan in het bijwerken der nota's op grond der

[p. 943]

jongste patristieke uitgaven, in 't blonder het Enchiridio Patristicum van M.J. Rouet de Journel.

D.W.

Dr. Franz Xaver Kiefl. - Katholische Weltanschauung und modernes Denken. - geb. M. 9 Uitg. G.J. Manz, Munchen-Regensburg.

De in Duitschland zeer bekende schrijver van ‘Christentum und Pädagogik’ (een antwoord op Foersters' boek van denzelfden naam) en van ‘Sozialismus und Religion’ verzamelde in bovengemeld boek een reeks studies welke hij publiceerde in Hochland en voegde daarbij een serie nieuwe studies zoodat we hiermee bezitten een machtig overweldigend geheel een der allermerkwaardigste zuiver katholieke philosophische werken van het Duitschland der laatste decenniën. Het gaat niet aan zoo'n boek te resumeeren. Van aan de hervorming, dus te beginnen met Luther, tot heden toe gaat die reus van een Kiefl alle duitsche Philosophen te lijf, ze aanvallend in hun sterkste schansen, Kant, Fichte, Hegel, Schelling, Schopenhauer, Nietsche, den engelschen Darwin, Hartmann, Euckens, het monisme, het modernisme enz. enz... Rustig, met de bezadigdheid van een oud professor, met het zelfbezit van een heerscher, de zekerheid van een veroveraar trekt hij de lijn van het vijandig streven, plaatst zich midden op die lijn en gaat er recht tegen in. Hij loopt niet verloren in zijtheorietjes. Met een slag van zijn inleiding legt hij het wezen bloot van de moderne kultuur: zelfstandigheid van moraal, ‘ubergeschichtlichkeit’ van den godsdienst, relativiteit van de waarheid. Het is een genot dezen doctor in wijsbegeerte en godgeleerdheid, domdeken van Regensburg te volgen waar hij zegevierend de vlag der katholieke wereldbeschouwing door de vijandige gelederen van twee eeuwen draagt Deze mijn van geleerdheid, dit monument van katholiek philosophisch denken krijgt een eereplaats in ons boekenrek. De eerste uitgave was op twee maanden tijds uitverkocht, deze tweede en derde zal denzelfden weg gaan naar het groote publiek.

G.W.

Aanbevolen uitgaven van de firma J.B. Wolters, Groningen, Den Haag.

Fransche vertaaloefeniggen voor de hoogere klassen van H.B.S. en gymnasium en voor de akte L.O. door P.B. Bengert en Dr. J.J.B. Elzinga. - 1e Deel, 2e druk, Prijs fl. 0,85.

Onze eigen taal: Korte spraakkunst voor het U.L.O. en andere voortgezet onderwijs, door Th. Lancée. - Ing. fl. 0,90, geb. fl, 1,10.

Fransch voor de middelbare school: door P.B. Benjert en Dr. J.J.B. Elzinga, 3e lees- en reciteerboek, met illustratuies door Johan Dykstra. Prijs met woordenlijst ing. fl. 1,50 geb. fl. 1,70.

Bonnes pages: livre de lecture à l'usage des classes inférieures des éta-

[p. 944]

blissements d'enseignement secondaire, IIIe série par J.B. Besanzon et J. Fransen. Illustrations de A.M. Gutschmidt. Ing. fl. 1,90 geb. 2,25.

Beknopte duitsche spraakkunst: voor R. Kath. scholen, door L. Bot. 1e deel ing. fl. 0.80 geb fl. 1.

Oefenboek bij de beknopte duitsche spraakkunst: voor R. Kath. Scholen door L. Bot. - lng. fl. 0,80, geb. fl. 1.

Esmoreet, Abel spel uit de xive eeuw: naar de Hulthemsche handschrift uitgegeven door Dr. R. Verdeyen en C.G. Kaakebeen. - 9e druk. Een bondige, zaakrijke inleiding gaat vooraf.

Charles Dickens: Bareaby Rufge in London: selected and an annoted by Dr. N.H.M. Zwager. lng. fl. 1,20 geb. fl. 1,40.

Uit onze letterkunde: leer- leesboek voor R. Kath. (M) U.L.O. scholen en andere inrichteingen tot voortgezet onderwijs, door Aug. Boudens. - Prijs ing. fl. 2,90, geb. fl. 3,25.

‘Dit boek wil iets vertellen over verschillende stroomingen en personen uit onze letterkunde, terwijl het ter illustratie daarvan fragmenten geeft uit het werk van de voornaamste auteurs.

Het is bestemd voor betrekkelijk jeugdige leerlingen van katholieke scholen!’