Dietsche Warande en Belfort. Jaargang 1926

[p. 775]

De geheimzinnige Liefdebron
door Herman Deckers, pelgrim.

- ‘Luister naar mijn verhaal, zeide mijn vriend de kunstenaar. Het is misschien wat eentonig-langdradig maar wondere dingen komen er in voor: enkele gebeurtenissen uit mijn leven waarvan ik eerst later den samenhang gevat heb.’

Lezer, ik heb voor u het verhaal van mijn vriend opgeschreven.

Ronceveaux.

- ‘Toen ik zes jaar oud was, bladerde ik eens in een boek dat verlucht was met teekeningen der fransche praerafaëlieten. In een belendend vertrek werd een zachte melodie gespeeld. Opeens, en dit is het eerste wondere feit, werd mijn ziel om zeggens uit mij genomen. De kinderdingetjes en zaken die tot dan toe mijne wereld hadden uitgemaakt, verdwenen alle. Er was niets meer in mij dan een dwepend verlangen om ginder ook te liggen bij ondergaande zon, bloedend op naakte rotsen, na den strijd tegen de Halve Maan; dan uit de handen van een priester-ridder de teerspijs te ontvangen en te sterven in het zicht der volkomen volheid van den metaalklaren hemel boven die eindeloos-verlatene rotsen.

Zoo sterk was die indruk dat al het gewoon-huiselijke rond mij opeens zeer vreemd en zeer verre was geworden. Nog voel ik hem na zoovele jaren.

Beati qui lavant stolas suas.

Enkele jaren later deden eenige makkers, wat ouder dan ik, hun Eerste Kommunie en gedurende die plechtigheid zong ik mee op het doxaal. Tusschen de doxaalleuning door zag ik het verschrikkelijke en wonderzoete oogenblik aankomen. Den makker waarvan ik meest hield zag ik zwart gekleed van zijn plaats opstaan, aan de kommuniebank knielen... De Bisschop komt bij hem, de Hostie daalt... het, is gebeurd. Toen begonnen wij te zingen:

‘Beati qui lavant stolas suas
in sanguine Agni
ut sit potestas eorum in ligno Crucis
et per portas intrent in Civitatem.’

[p. 776]

Deze woorden uit de Apokalyps wekten zeker geen klaar beeld in mij. Toch werd ik weerom door de geheimzinnige macht aangegrepen. Doxaal, harmonium, kapel, zangers, 't verdween alles en ik stond aan de poort van de mystieke stad. Mijn makkers waren de Civitas van het ongeschapen Licht binnengetrokken en ik stond buiten te wachten, in weemoedige zaligheid, in vredig verlangen, gevoed door hun geluk. En volgend jaar zou aan mij de beurt zijn! Gansch dien dag ging ik als een vreemde door de oude straten onzer oude stad. 's Namiddags kwam ik in den buiten, een ellendige buiten van huizen in ongevoegde, roode baksteenen en fietswegen van zwarte assche. Dit alles overgoten met een gele namiddagzon zooals Laermans die kan schilderen. En in de ledigheid van dien Laermans-namiddag doorleefde ik nog sterker de al-tevredenheid van mijn geduldige verwachting aan de poort van de stad der edelgesteenten.

Het Hofken van Fra Angelico.

Een jaar nadien. Wij hadden ons hofken verlaten in het begin van April toen een schrale wind de nog dungebotte takken schudde. Op een laten Meiavond kwam ik er weer toen de Lente er haar weelden had botgevierd. Ik wandelde nog maar even over de donkerende paden als de wondere macht mij weer aangreep. Waren het de geuren der insluimerende bloesems? was het de vloed witte en rose bloemen over de boomen uitgeschud? was het de merel met zijn diepe alto-stem, zingend in den top van den kriekenboom onder den donkerblauwen hemelschen kristalkolk waarin het licht verstierf? Ik weet het niet. Maar ik voelde een onzichtbare tegenwoordigheid, onder de boomen, langs de wegen, op de zoden. Een ongekend, onvatbaar wezen vervulde mij met die volledige bevrediging waarvoor het woordenboek geen uitdrukking geeft.

Wagner.

Ge houdt wellicht van muziek, vroeg mijn vriend de kunstenaar. Voor mij is muziek - maar niet alle muziek! - de taal der andere wereld. Op een avond werd een geniale partituur gespeeld door kunstenaars. Ik zat te luisteren en liet in vergetelheid mijn ziel drijven op de immer aandeinende wellen dier klankenzee. Zie, toen gebeurde het weer: orkestmeester, publiek, muzikanten, 't was al verdwenen en ik was een reus geworden. Aan mijne voeten lag de gansche aarde. Van alle kanten, uit alle steden en rijken, steeg met schallenden bazuinklank een triomflied op en bonsde ten hemel. Hoe machtig dit lied was, van hoe ver het ook kwam, ik nam het in mij op en juichte er mee de hoogte in.

[p. 777]

Seid umschlungen, Millionen.

En dan mijn liefdesgeschiedenis, sprak mijn vriend, buitengewoon gewoon. Ik maakte kennis met een meisje; zij werd mijne verloofde en later mijn vrouw. Wij gingen op huwelijksreis naar Zwitserland en stuurden wel voor twintig Zwitsersche franks zichtkaarten rond.

Ik wil u echter vertellen van den avond onzer verloving. Wij hadden het woord gezegd dat ons beiden de ziel verrijkte met een andere ziel. Wij zaten neven elkaar zonder een liefkozing, zonder een handdruk, zonder één verder woord. Dat alles was overbodig. Slechts hij wien ooit de wonde werd geslagen kent de benauwende weelde, de angstige zaligheid van dien afstand van het eigen wezen die een verdubbeling wordt van uzelf.

Van de plaats waar we zaten in dien villahof gleed in zachte deining een vergezicht van hoven en villas, velden en hoeven tot aan de beek in de vallei, om dan weer op te klimmen langs den anderen heuvel in den vollen maneschijn tot aan de meest verwijderde droomgezichten waar het onderscheid verdween tusschen hemel en aarde. Ik heb geen beschrijving van het licht dat dien avond het paradijs verlichtte. Het was blauw-metaalgas, het was een ontzaglijke koepel van doorschijnende gletscherwanden. Wàt weet ik? En het mysterie kreeg meer en meer leven en het scheen ons dat in al die huizen en hoven, in al die hoeven en villas, overal waar menschen nu zacht woonden, al die harten maar één hart vormden, al die willen maar één wil waren. Het scheen ons dat de gemeenschap der heiligen een voelbare, tastbare zaak was geworden en of de hartstochtelijke wensch van Jezus, ons verteld door Johannes: ‘ut omnes unum sint’, nu reeds verwezenlijkt was.

Al dat wondere, zeide mijn vriend de kunstenaar, bracht ik samen onder den naam: De geheimzinnige liefdebron. Ik dubde daar veel over en kon er de juiste beteekenis niet van gissen.

Ik ging te rade bij wijsgeeren en zij antwoordden mij: ‘Ontwakend erotisme.’

Ik ging te rade bij geleerden en zij antwoordden: ‘Hallucinatie- zenuwstoornis-systeme Kneipp.’

Ik ging te rade bij kunstenaars. Deze waren opgetogen en zeiden: ‘Metempsycose, herinnering uit vroegere levens.’

En ik was niet voldaan. De geheimzinnige Liefdebron bleef mij een raadsel tot zekeren dag mijn oogen vielen op de volgende woorden van St. Jan van 't Kruis:

[p. 778]

 

‘Ik heb in mijn Geliefde gevonden de eenzaamheid

 

der beboschte bergen en dalen,

 

de vreemde eilanden,

 

de bruischende stroomen,

 

het verliefde gefluister der zephieren.

 

.......................................

 

de vreedzame nacht

 

gelijk aan den dagenden dag,

 

de geluidlooze muziek

 

de eenzaamheid vol harmonie

 

het avondmaal dat bekoort en de liefde vermeerdert.’

Toen begon het te flitsen in mijn hersenen. Dagen lang wandelde ik in lichtpaleizen. Mijn raadsel was opgelost. De geheimzinnige Liefdebron is God.

De ziel die van nature dorst naar God komt soms, soms, soms, langs natuurschoon, kunst, gemeenschapsgevoel, menschelijke liefde, om zoo te zeggen in verbinding met God. Dan kent het gemoed die overvoldaanheid door den dronk aan de bron zijner geheimzinnige Liefde. En we zijn als bedelaars: uren aan uren, geduldig staan we te wachten in den regen, buiten aan het venster der feestzaal, of toch ééns het gordijn worde opengeschoven, of we toch ééns mogen zien de feestelijke gasten in de van licht overstroomde zaal...

Mijn vriend nam mijn beide handen - en den druk van zijn handen onthoudt men - zeg, sprak hij, de herinnering aan die enkele momenten vervult heel mijn leven; een gensterken, ontvallen aan de Groote Vlam daarboven geeft mij een moment waarvoor ik al de andere wil geven. En zeggen dat we eens in ongemeten tegenwoordigen tijd van die Schoonheidszon de volheid zullen genieten......