Dietsche Warande en Belfort. Jaargang 1925

[p. 575]

Boekbespreking.

Gerard Brom: Katholiek, uitg. Romen en Zonen, Roermond.

Als studie waarschijnlijk het merkwaardigste werk van den vurigen geloofsijveraar, hoogleeraar Brom, in het protestansche (mogen we dit nog zeggen nu daar ook het katholiek renouveau zoo sterk opstaat?) Nederland. Onder de sluitende gedachten met verband van Thomistisch-onverbiddelijke logiciteit voelt men de warmte waarmee schrijver zelf bezield is en zijn pleidooi voor de eene ware apostolieke Moederkerk bezielt. De historicus Brom haalt de geschiedenis niet op om de goddelijkheid van de Kerk te bewijzen; hij ontleedt de intrinsieke waarde van de leer en wijl hij in gedachten niet tot overtuigden maar tot twijfelaars en andersdenkenden spreekt, behoudt zijn betoogtrant tegelijk bedachtzaamheid en omzichtigheid, ernst en ijver die den waren zeloot kenmerken schitterend is het betoog over het algemeen en niet vaak verrassend door den kijk op vele zaken van maatschappelijke of kerkelijke beteekenis. Wel blijft het Nederlandsch en blijft het Bromsch op sommige plaatsen wat te zakelijk, soms te ingewikkeld, soms onklaar. Maar uit dit boek rijst het beeld van onze Moederkerk die tegenstellingen weet op te lossen in verzoening zonder ze te niet te doen en een eenheid bereikt van wezen en streving, eenheid die door geen ander organisme ter wereld zoo ideaal wordt verwezenlijkt noch zelfs kan verwezenlijkt worden. De verzoende tegenstellingen verhandelt Brom in IX hoofdstukken die zijn boek uitmaken: een en algemeen, goddelijk en menschelijk, geest en stof, leer en leven, gemeenschap en persoon, priester en leek, actief en passief, oud en nieuw.

M.A.

Richard Dewachter, Christelijke Poëzie II.
Bandversieringen en teekeningen van den schrijver, H. Wils en Zoon, St-Amands-aan-Schelde, 1925.

Richard Dewachter haalt alle eer van de diepe rechtzinnigheid zijner godvruchtige inspiratie. Dat deze ook levend, kultureel is, bewijst hare uitbreiding naar de verschillende lanen der Liefde: boete, ascese, vurigheid, ijver, apostelschap.

Ondertusschen ligt hij verward in een worsteling met zijn kunst: zijn koppig-aanhoudend zoeken naar het kalvarië-poeem (geen heerlijker, voorwerp dan dit voor een dichter) schijnt het triomfeerend, verloste woord nog niet nabij.

Wel is het palet klaar, en hoe schril-Vlaamsch. Maar wij wachten nog dat Dewachter ons wijdsch inleide tot de poort van zijn verheven droom.

Thans immers hebben we nog maar even een kijk als door spleten, er van tijd tot tijd door een slag, ik zei haast een vuistslag in geopend.

Hetzelfde geldt voor het vlammend koloriet dat hier en daar uitlaait, maar niet bindt.

Als een trouwhartig jonge kunstenaar deelt Dewachter ons mede veel zoogenaamd werk-uit-de-leerlingen, van af zijn devotie-stemmingen, over zijne éénsymbolische sonnetten, (beide groepen wel niet ‘par pitié’ opgenomen, maar toch met minder over-

[p. 576]

tuiging gekoesterd), tot zijne jongere naloopjes naar de avantgardelijn van gisteren.

Een brok als volgend ‘Leef klei’ toont ons de huidige plastiek en den wil tot scheppen van een dichter die, meenen we, op het punt staat eene katholieke figuur van beteekenis te worden.

Waarom staat gij in de aarde geplant
als roerlooze klei-mannen
menschen zonder geweld?
Leef klei! Wandel op de aarde
onder de zonnebrand-stilte
van Gods zielzwangere adem.
Schud van uw zwevende ziel
uw hardgebakken lijven.
Leef klei / Wandel op de aarde
met het groote Gods-offer
in uw daverend hart.
Jezus' warmte in uw
wijd-opengespannen longen.
O goddelijke tocht
jagend in ons: klei.
Voer ons klei-doorzonden
naar de wereld-omspannende armen van uw kruis.

Joris CAEYMACX.

Jacques Maritain: Kunst en Scholastiek, uitg. Van Munster, Amsterdam.

Met haast geen boek ben ik sinds vele maanden zoo blij geweest als met deze Kunst en Scholastiek. Te bekend is het werk in zijn franschen tekst en - vergis ik me niet - reeds hier besproken, zoodat een eigenlijke bespreking andermaal niet gevergd wordt.

Maar de plaats is het hier om voluit onze vreugde uit te spreken omdat dit heerlijke boek nu eenigszins het onze is geworden. Ja, in meer dan eene beteekenis. Maritain's Art et Scholastique is niet eenvoudig weg vertaald maar het is zoo Nederlandsch geworden dat hier nog haast enkel de weelde der gedachten Maritains eigendom blijft. De taal is van den vertaler alleen, zoo zuiver en precies-nederlandsch.

Dit werk moest vertaald worden. In dezen tijd van philosophische stuurloosheid in de artistieke wereld - die steeds een zwak behoudt voor philosophie - is het bestemd om onschatbaar veel goeds te stichten. Als werk van een wijsgeer, die, hoe jong nog, teweeg de sterkste neo-scolastiek is, drong zich de noodzakelijkheid van een vertaling eveneens op.

Eline Mare: Lieveke, roman. - Uitg. Wereldbibliotheek.

Het verhaal van Lieveke's kostschoolleven waarin haar eerste kalverliefde, tot aan Lieveke's echte liefde.

De schrijfster heeft van die bij uitstek teere stof een zeer fijn boek gemaakt.

Een psychologische studie van de allerfijnste, meer dan gewone opmerkingsgave, zeer vaste karakterteekening.

G.v.M.