Dietsche Warande en Belfort. Jaargang 1925

[p. 50]

Belijdenissen
door Gerard Walschap.

IV.

Heel deze dag zag mij dolen als de Iersche koning Conor Mac Nessa: met den pijl in mijn hart van een driest verdriet. Mij docht, als ik hem eruit rukte zou mijn hart in drie vier gulpen verbloeden. Mijn bleek gelaat wou neerzinken in den schoot der geliefde en terwijl haar teedere hand bevend mijn haren zou streelen, wou ik dit smartelijk leven een laatste maal uithijgen en niet meer om verder te leven opstaan.

Hoor, opeens tingeltangelt op de ernstige Lijnwaadmarkt een draaiorgel op een hondekar. Voeten schuivelen op de stoepen: een paar achterbuurtdeernen dansen met dito jongens.

Ik kan het leven op geen tingel-tangeldeun wegdansen. De felle plezieren van de nachtelijke stad jagen mij telkens terug naar mijn eenzame kamer.

Het leven is zoo vreemd en zoo groot. Ik ploeg er doorheen met mijn hardnekkige passies. Mij vereenzaamt de geest die niet rusten kan en de wil die zijn weg kapt door zoo doornig struweel.

* * *

Gij staat ondertusschen in het struikgewas verstoken op loer, nijd en hebzucht die 't geluk der kinderen naar het leven streeft. In het blauw der bosschen vonkelen uw oogen geel en groen.

Als uw pijl is vastgeschoten in het hart van uw bloedeigen kinderen, springen deze woest op en loopen bloedig en verwilderd te zwerven door de vreemde menigte der menschen. Ik heb den gil van dit plots torment tusschen mijn tanden vastgebeten, hem ingeslikt als een gloeiende kool vuur die mij brandt van binnen.

Waarom staat gij naar het leven dat gij zelf hebt geschonken? Waarom hebt gij geluk misgund waarnaar gij zelf hebt gedongen? Waarom zet gij het bloed op tegen het bloed en wascht uw handen schijnheilig?

Heer, zie mij dolen met den pijl in het hart. De kool vuur stijgt nu suizelend tot u op als een vurige ster door de zwarte ruimte uwer nachten.

Misduid het mij niet, nu moet ik denken aan de geliefde die alles zoet maakt. Hoe zij kan lijden met op

[p. 51]

den mond de witte kleine lelie van haren glimlach.

Haar liefde staat over mij uitgespannen, glorieus als een gouden firmament. Over mij is haar teedere schoonheid opgegaan, na de doorstormde nachten dageraad waarvan het licht is tegen de sereenheid der hemelen opgerankt in trossen wit-gloeiende rozen.

Ik wou haar benedijden met den snik en den schrei en den plots mild geworden glimlach van mijn geluk. Want van morgen tot avond staan mij al de dagen verguld en geen nachten zijn er waarin ik opwaak, die niet doorvonkeld staan van gesternte en de zilveren verblijdenis van het lieve beeld. Dan is het, Heer, onder uw gevallige oogen gewis dat uitgaat onder gesterde nachten de witte pelgrimagie van mijn droomen die doolt van einder tot einder en terugkeert tot wie alles heeft verblijd. Gij ziet ook gevallig aan dat bij dage mijn gedachten haar zoeken, vredige vlucht witte duiven die gedurig herschrijven uw Naam en haar naam op de lucht. En U is bekend dat eenvoudig geheim van mijn moed houden: ik zie liefde staan gebogen over avondlate wake en werk en ik slaap in met den droom dat Liefde's zorg is rondom mij om mij vredig-ontroerd te sluiten de slaapzware oogen met haren zoen.

Ik voel dan hoe Gij mijnentwege minzaam U verheugt. Nog nauwelijks zijn immers de dagen doorstreden van duister torment als mijn noodschreeuw opklawierde tot U gelijk een stormvogel door het tumult aller winden. Nauwelijks is het seizoen vergaan toen ik valkenjacht hield naar U met God-hongerige gedachten: zij wilden grijpen uw Geest die als een stille witte vogel zweeft geruischloos over de wereld.

Daarom hebt Gij U mijnentwege dus minzaam verheugd telkenmale uitvliegt de witte vlucht duiven naar de Geliefde.

* * *

Zoo verzamel ik in de smart van dezen avond al de de schoone herinneringen van mijn jong geluk. Mijn ziel zoent ze, met schroom maar met hartstocht, gelijk men zou kussen het teeder mysterie van een lentende knop die zoo dadelijk zal barsten en bloem zijn. Misduid het mij niet en zegen dees fellere vlam verlangen; vuriger slaat zij herop en kronkelt langs den pijl die zit vastgedrild in mijn hart. Heer, geef mij rust.

* * *

In de verte op de Schelde begint opeens een schip te toeten dat schreiend afscheid neemt. Daar huivert een

[p. 52]

onzeggelijke weemoed door de lucht. Onverwacht schiet de beiaard wakker met een straatachtig deuntje, als een hatelijke spotlach.

Neen, ik wil het leven niet wegdansen, ik wil niet schaterlachen lichtzinnig, Heer, als ik verga van heimwee. Laat mij den pijl in het hart. Ligt er geen kracht in niet te klagen en geen adel in den deemoed van het offer? Het leven is zoo vreemd en zoo groot. En God hoort zijn kinderen kreunen gelijk aangeschoten stervend wild in een groot nachtelijk woud...

V.

Dezen avond wil ik de menschen vergiffenis vragen. Het besef van mijn schuld is vandaag over mij gekomen en langer dan een dag kan ik dit niet dragen. Eer het wroeging wordt wil ik in verdeemoediging mijn hart ontlasten. Want zie, van een blijder leven zal morgen de eerste dag als een groote poort op den einder opendraaien en ik wil gezuiverd het schoone morgen ingaan.

Nu wil ik van avond tot alle menschen gaan, eenvoudig als een kind dat morgen zijn eerste Communie doet. Ik zal hun allen vergiffenis vragen omdat ik hen allen, dikwijls, uit den grond van mijn hart, hartstochtelijk heb veracht. Allen mogen het weten hoe ik hun ziel heb gezien door 't omhangen raam van hun oogen, ze geraden heb aan het nijdig egoïsme van hun doen.

Gelijk een arts ziet met radiumlicht het geraamte doorheen de bekoring van het vleesch, heb ik ook als een geraamte hun ziel gezien: ruige bouw van beenderen en gewrichten; vingeren, voeten en ribben gekromd of en gewichten; vingeren, voeten en ribben gekromd of krombaar in het uniek gebaar van grijpen! Ik heb geleden van de leugen die wit zegt tot mij en gaat kloppen bij den buurman om zwart te zeggen. Ik ken den huichelaar die flambouwen draagt voor het Allerheiligste in het klaarlichte van den dag, maar kruizigt ons Heer in het ongeweten der nachten met de zonde die niet wordt genoemd. Ze hebben den arme door een knecht uit de deur laten schoppen en den eerbaren man die verdriet had het goede woord geweigerd dat ons Heer heeft overgehad voor Judas en de zondares. Nog voel ik van hoe diep mij oprispte de walg om hun allerhande begeeren des vleesches, des geestes en hun gierig begeeren naar geld.

[p. 53]

Doch heden is mij bijgebleven den ganschen dag de zoete smaak der morgensche Hostie en een onuitsprekelijk geluk.

Ik zou mijn geluk willen uitdeelen aan al de hoeken der avondlijke straten, gelijk men strooibiljetten uitdeelt voor een velodroomkoers. Aan mijn raam fluistert de wind een geheim. Maar daar is geen geheim zoo ontzaggelijk en zoo goddelijk als dat der vergiffenis. Een stem heeft in mij gesproken die ik goed heb herkend: de grootste misdadiger is hij die geen misdaad vergeeft. Bega niet de vergissing van den splinter en den balk. Wrok is des menschen maar de vergiffenis van God.

En nu wil ik uitgaan om vergiffenis te vragen, broer noemen al de zondaars en aan de bronzen deuren der bedrijvers van de vier wraakroepende zonden, hartelijk en gul bei mijn handen reiken. En gaan tot hen die onrecht aan mij bedreven, want misschien hebben zij veel geleden van wroeging en zal ik hen moeten troosten. En dan pas gaan tot allen die goed zijn geweest, opdat zij zich verblijden aan den opglans van mijn eindelijke vreugde en met mij doorwaken dezen gulden nacht. Want morgen is het de Nieuwe Dag.

Laat mij de wake doen en wat fluisteren van de rijpende gedichten in mij.

* * *

Ik heb door de wereld een droom gedragen zooals een priester het Viaticum door een volkswijk vol bordeelen.

De Heer getuige van zijn Dichters! Al heeft Hij er opgeroepen onder de eenvoudigen des volks; zij hebben gedragen den adel des geestes en den smartelijken ridderslag van een hooger gevoel.

Hem bleef niet verborgen hoe zij in de prozaische moestuinen hunner eenvoudige vaders, vizioenen hebben geschouwd van schoone paradijzen en in deemoed de genade ontvangen van het hooger-werkelijke zien.

Toen wij ons vereenzaamd hebben in de massa der velen, aandoende het masker der zwijgzaamheid en de gelijkenis met hen die niet weten, heeft hij daarvan geweten de verborgen eenvoudige tragiek. Het was een bruusk, gepijnigd weggaan, als van een die de deur toesmakt op het gelaat zijner moeder en gaat schreien in den tuin. Want niemand meer dan de dichter heeft behoefte aan de gemeenschap, immers niemand heeft meer dan hij behoefte om zichzelven mee te deelen. Ach, ook bij dage der verdoling bloeide in ons de schuchtere een-

[p. 54]

voud der goedgeloovigen en de zoekende drift om iedereen goed te doen; wij kenden echter de Liefde niet die alles begrijpt.

* * *

Nu wil ik dus de Liefde belijden, luider dan mijn dwaling. Zij was mij de milde openbaring der mysteriën van het verdriet en de gebenedijde klaarheid waarin alles zoo schoon is geworden.

Liefde, teer-vrouwelijke Samaritaan, wier zoen is olie op de gescheurde wonde van mijn mond, wier armen zijn de windselen om mijn verhakkelden schouder. In haar oogen goud-bruin is de aarde mij schooner herrezen en staat sereiner weerspiegeld het wijdsch azuur waarachter God staat en naar ons glimlacht.

Liefde wil ik belijden die alles begrijpt, want alles is geschapen uit Liefde en met Liefde is alles geordend. Zij is het waarom en het hoe. Er is niets dan Liefde. Alle haat is negatief. Liefde leerde mij alles begrijpen behalve den haat.

Ziet, ik ben een gelukkig man! Er is maar dit eene meer dat ik niet kan begrijpen: de haat. En Liefde heeft mij veropenbaard de verblijdenis van dit weten: slechts hij is gelukkig die gelukkig maakt. Blijft met mij waken: deze nacht is te schoon!

* * *

Onder mijn raam waggelen mannen voorbij die dronken zijn en zingen een smerig lied. Ook die wil ik liefhebben. Nu voel ik dat er nog veel goedheid is in mij die niemand gewekt heeft, waarom niemand nog heeft gevraagd. Daarvan zal ik hun geven. En er is nog veel schoonheid in mij die ik nog niet heb weggeschonken. Daarvan zal ik hun meedeelen.

En zal ik niet gelijkenis dragen met hen als morgen zal opengaan het witte wonder van den Nieuwen Dag en ik zal wandelen in dat licht, dronken van dit Geluk en zingend dit nieuwe levensgedicht: hoe schoon het is kinderlijk te gelooven en hoe goddelijk het is in één enthousiaste omhelzing allen lief te hebben.