Dietsche Warande en Belfort. Jaargang 1925

[p. 84]

Overzicht van Tijdschriften.

DE GIDS begint zijn jaargang met de bespreking in extenso van een boek dat nu den drie-honderdsten verjaardag van zijn verschijning viert en dat naast enkele andere historische feiten zoowat de merkwaardigste gebeurtenis van 't jaar 1625 is geweest. Dat jaar is nl. verschenen het latijnsche ‘Huig De Groot over het recht van oorlog en van vrede, in drie boeken’. Mr. C. van Vollenhoven is het die zich met zijn meest geestdriftige pen te dezer gelegenheid aan 't schrijven heeft gezet. Dr. Ch. M. Van Deventer plaatst vervolgens een ‘romantisch tooneelspel in 5 bedrijven’ getiteld De Gevloekte beker. Romantisch inderdaad. In Vlaanderen waar men op tooneelgebied reuzensprongen vooruit doet, doet dit romantisch genre naar den ouden vorm ook tamelijk oud - wat nog niet erg is - maar ook verouderd aan. De verzen door van H. Van Elro aan Magdalena, niet de boetelinge maar de zondares, gewijd, kunnen we niet mooi vinden. Paulo majora asjeblief. P.N. Van Eyck is niet enthousiast over het laatste werk ‘Vormen’ van dichter M. Nyhoff. Wat niet het geval is met Willem Kloos die 't boekje lang en breed bespreekt in DE NIEUWE GIDS en getuigt dat het ‘wezenlijk’ onder mijn rustige lezen ervan, van tijd tot tijd een verrassende revelatie voor mij geweest is’.

We vinden hier overigens onbeduidende verzen waaronder de onophoudelijke Binnengedachten en de herinneringen uit de verliefde jaren van Helène Swarth; de dichteres vindt dat:

‘En de avondschaduw lengt en weldra slaat
mij bleeke dood zijn blanken sluier om’.

Fritz Francken ontmoeten we met een uitgebreide novelle ‘Glijdt de Gletscher in de diepte’, heelemaal zijn genre van den laatsten tijd.

Pol de Mont plaatst verzen in Groot-Nederland over krekelkirren, over zijn pyrus-boom en over: de schoonheid zegepraalt. Het eerste is naar ouden trant een stemmingvol gedicht. Verder het vervolg van Frans Coenens' reeds vermelde studie over Strindberg. Na bespreking der eenakters en tooneelwerken uit de middenperiode een ontleding van Strindberg's techniek en vorm. Hier verschijnt ook Dole Wapper van Fabricius junior, een stuk dat we enkel kenden door de creatie in den Antwerpschen K.N. Schouwburg. Waarnaast nog te vermelden twee novellen, de eerste ‘De loutere bloem’ een zeer suggestief verhaal door K. Wasch.

DE STEM die dit nieuwe jaar begint met een enquête over het filmvraagstuk, laat daarop volgen het eerste bedrijf van ‘De man zonder lijf’. Wat reeds een eerste practisch antwoord is op de enquête. Teirlincks' streven is het immers kinematographise elementen in te voeren in de nieuwe tooneelkunst. Wij volgen dit stuk met de meeste aandacht want uitzonderlijk werk is dit zeker. Weinig genietbaar lijkt de ballade van J. Slauerhoff, maar belangrijk zijn dan weer de studies van Fr. Meyers over ‘Twee generaties, een poging tot psychologische verklaring’ en van J. Tielrooy ‘Over P.H. Van Moerkerken’. Deze P.H. Van Moerkerken zit nog steeds te houden met de rationalistische negatie dat Jezus nooit bestaan heeft en J. Tielrooy ‘weet niet goed wat

[p. 85]

ervan te denken’, al heeft de wetenschap nu sinds meer dan 30 jaren met die kwestie afgerekend. De ‘poging tot onderscheiding’ tusschen tooneelspeler en kunstenaar is Willem Rosta niet zeer duidelijk uitgevallen.

Ook in de BEIAARD valt deze maand heel wat belangrijks op te merken. Vooreerst de zeer degelijke, objectieve en bezadigde kritiek van Pater Molkenboer op Verwey's Dantevertaling. In résumé: Verwey heeft een schitterende taalproeve geleverd, heeft doorgaans schitterend vertaald. De gebreken dienen toegeschreven, deels aan het haast onvertaalbare werk, deels aan de cerebraliteit en zelf ingenomendheid van Verwey. Hierop volgt een soort bekeeringsverhaal door Juda ‘Uit het leven van een Jood’. Zeer merkwaardig. En daarna bespreekt Valckenier Kips de doctorale thesis van A.B.C. Triebels’. De staatsidee van Leo XIII. En Dr. G. Brom, die steeds de katholieke apostel blijft, bestudeert Katholiek Frankrijk.

Over letterkundig leven in Zuid-Afrika krijgen we bericht door BOEKENSCHOUW waarin Lidwina Diepenbroeck twee werken bespreekt van den Zuid-Afrikaander Jochem van Bruggen. Zij doet dit met meer geestdrift dan talent en om volledig over Jochem van Bruggen ingelicht te zijn zullen we op andere essays moeten wachten. En de geniale man die Sylvain de Rouck heet gaat Felix Timmermans te lijf om hem in Holland te... leeren kennen... Na Streuvels, Claes, weerom een slachtoffer te meer.

Dan hebben wij nog liever te doen met het Tilburgsch TIJDSCHRIFT VOOR R.K. OUDERS EN OPVOEDERS dat ons dan toch al eens een boeiend novelletje brengt van Annie Hulsmans. En als de redacteur zoo vriendelijk wilde zijn telkens voor een inhoudstafel te zorgen dan zouden wij die en andere bijdragen gemakkelijker terugvinden tusschen al de advertentiepagina's.

In DE BIBLIOTHEEKGIDS een korte studie over den IJslandschen schrijver, Sigurdur Nordal.

TOONEELGIDS verschijnt op meer bladzijden deze maand en kijkt het komend jaar met schoone hoop in, want:

‘1)	Spijts een honderd-vljftig-procentverhooging van de abonnementsprijs steeg 't aantal onzer inschrijvers met vijftig procent.
2)	Ethies en estheties zijn we er op vooruitgegaan. En dat weten we door tal van waardeeringsblijken.
3)	Onze gids is, dank zij z'n trouwe degelike medewerkers, in Vlaanderen de katolieke toneelbaak geworden. Leen gerust een retrospektieve kijk op wat in 't jaar 1924 door katoliek Vlaanderen in zake toneel werd verwezenlikt, en meteen krijgt ge een klaar oordeel over de kracht die van een sterk tijdschrift als het onze in de massa uitgaat’.

Een droog-resumeerend artikel van E.P. Boelaert over Lucretia van Merken. Aan de ‘leestafel’ is het dan weer zeer genoegelijk aan te zitten waar Godelaine en De Ronde ieder twee werken over tooneel bespreken. Bijgehouden en pittig zijn al de verslagen over jongste merkwaardige opvoeringen. Practische wenken over het optreden, welke in liefhebberskringen ter lezing dienden gegeven, bezorgt Arm. Van Veerdeghem.

VLAAMSCHE ARBEID. - Jozef Muls breekt een lans voor de herinrichting van de vereeniging van Vlaamsche Letterkundigen die op Zondag 28 Januari vergaderde te Brussel. Hij bepleit de aanvaarding van een volgende opvatting:

‘De letterkundige in de ruimst mogelijke beteekenis van het woord is het denkend bestanddeel, het intellect van een volk, zijn

[p. 86]

stuwende kracht naar grooter en ruimer ontwikkeling op alle gebied. Niet alleen de dichter, de romancier, de novellist, de dramaturg, de essayist, maar al wie gezegend met de gave van het woord, in schoonen vorm, gedachten uitdrukt, beschouwingen meedeelt, over welk onderwerp ook, door middel van het boek, het tijdschrift of het dagblad moeten letterkundigen genoemd worden. De staatsman, de legeraanvoerder, de mathematicus, de wijsgeer kunnen het worden. De schrifturen van Xenophon, Julius Caesar of Napoleon behooren tot de letterkunde, zoowel als de pleidooien van Demosthenes of Cicero; Plato is een dichter evenals Dante, Shakespeare of Vondel; Henri Poincaré, Bergson, Jacques Maritain hebben hunne plaats in de Fransche literatuur naast Romain Rolland, Paul Claudel of Jean Cocteau.

In een vereeniging van Vlaamsche Letterkundigen moet er naast een Buysse, een Van de Woestyne, een Vermeulen ook plaats zijn voor een Lodewijk de Raet, een Dr. Schamelhout, een Pater Callewaert of een Prof. Daels omdat zij denkende harten zijn die in de Nederlandsche taal iets mede te deelen hebben aan het Vlaamsche Volk. Al deze die door het gedrukte boek licht brengen in het duistere Vlaanderen zijn letterkundigen te noemen en in den huidigen stand der Vlaamsche beschaving hebben wij meer aan een denker die zijn bezieling uitspreekt dan aan een dichter of een novellist, want deze toch hebben maar waarde naar mate der gedachte die hun boeken deed ontstaan’.

Wie er echter anders over denkt mag vrij in Vl. A. zijn meening laten gelden. Een gedocumenteerd in memoriam wordt gewijd aan den in December 11. overleden prozaschrijver Gustaaf Vermeersch.

G.W.