Dietsche Warande en Belfort. Jaargang 24

[p. 955]

Boeksbespreking

Emile Henriot: ‘Aricie Brun ou Les Vertus Bourgeoigeoises’. - Plon-Nourrit et Cie. Paris. - 7.50 fr.

Een zeer mooie roman, die door iedereen mag gelezen worden.

Misschien is hij hier en daar iets of wat langdradig; maar boeiend is hij zeker, en origineel juist door zijn groote eenvoudigheid. Het boek vertelt ons de geschiedenis van de familie Brun, die, van den nederigen stand stilaan tot de hoogere stijgt. Gedurende heel de 19e eeuw zien wij hare leden leven, werken, wroeten, rijk worden of integendeel, ten gronde gaan.

Eene figuur echter komt hoog boven al de anderen uit, als een zuiver licht op een halfdonkeren achtergrond. Het is die van Aricie Brun, het meisje, diep teleurgesteld door hare eerste liefde, maar wier hart door de smart niet verdord werd. Ze zal niet meer trouwen, en aanvaardt met liefderijke toewijding hare dikwijls zware, ondankbare taak van jonge dochter. Hoe meer de tijd voorbij gaat, hoe meer hare jaren vorderen, hoe meer zij ook de goede engel van heel de familie wordt. Bij haar komen ze allen om raad en steun, omdat ze voelen dat zij zich heelemaal geeft zonder iets terug te vragen. Aricie Brun is geene heilige, geene buitengewone vrouw, maar ze is bij uitstek een wezen van goedheid en zelfvergeten, en bezit die groote, eenvoudige deugd, waarvan Stendhal zegde: ‘Moi, j'honore du nom de vertu l'habitude de faire des actions pénibles et utiles aux autres...’

T.D.

***

Nikolaus Lenau: Gedichte, herausgegeben und eingeleitet von H. Bisschoff. Stuttgart, Strecker und Shröder. 1924. XX + 235 p.

Herfst... Lenau's getijde! Immers, wie heeft beter dan hij de stem van den regen begrepen - die Stimme des Regens -, de stem der stilte - die Stimme des Schweigens. Het is op een stillen herfstdag dat ge 't werk van dezen grooten, ongelukkigen dichter lezen moet. Misschien komt u zijn schaduw te gemoet over de weemoedige verlatenheid van het Kempisch landschap.

Ik weet wel: de literaire mode van heden voelt niet veel voor den dichter van de Schilflieder.

Hij is te droefgeestig en vooral: zijne droefgeestigheid is van eene vermoeiende eentonigheid. Waarin ze overigens gelijk heeft... De verzen van Lenau hebben den cadans van herfstregen en zij gelijken elkander zooals lauwe, blonde droppen in een parklaan voor het opweer opsteekt.

In de wanhopige ziel van onzen dichter broeide steeds onweer; en er flitsten bliksems uit, verblindend-echt.

In Duitschlands dichterwoud lijkt Goethe de onnavolgbare ko-

[p. 956]

ninklijke nachtegaal; Heine heeft iets in zijn vers van de rijke en verscheiden melodie der spreeuw; Eichendorff heeft de diepe en rustige zachtheid van den wielewaal, op een stillen lenteavond; Lenau is die kleine nachtelijke uil, dien de toscaansche boeren ‘chiu’ heeten, en wiens geroep in het hart een zoo vreemd en aangrijpend gevoel wekt van de nietigheid aller dingen om ons heen.

Want zoo is het lied van dezen grooten magyaarschen dichter. Heel zijn werk is niets anders dan de naar eigen wijs herhaalde kreet der Heilige van Sienna: tutto passa, zonder dat hij, eilaas, begrijpen mocht, dat daarboven dat andere ligt wat zij geheeten heeft: durabili vita, het eeuwig leven.

JOH. JOERGENSEN.

***

Sermons de J. Tauler et autres écrits mystiques I Le Codex Vindobonensis 2744, par A. Corin. Bibliothèque de la Faculté de Philosophie et Lettres de l'Université de Liége.

Reeds in 1841 trok Hoffmann von Fallersleben de aandacht op twee Weensche manuscripten van Tauler in zijn ‘Altdeutsche Handschriften der k.k. Hofbibliothek zu Wien’. F. Vetter in zijn werk: ‘Die Predigten Taulers aus der Engelb. und der Freib. Handschrift sowie aus Schmidts Abschriften der ehemaligen Straszburger Handschriften’ gaf een nieuwe uitgave der sermoonen van den straatsburger mysticus en wees er nogmaals op dat de critici het wetenschappelijk werk zouden bevorderen door de oudste uitgaven te verzamelen; volgens Ph. Strauch in ‘Zeitschrift für Deutsche Philologie’ bevatte de uitgave van Leipzig nl. ‘een goeden tekst’. Ziedaar een heel werkplan opgegeven waaraan de heer A. Corin, chargé de cours aan de Luiksche Universiteit zijn jonge merkwaardige krachten heeft gewijd. Het was een nog niet begonnen werk. Vetter zelf immers had enkel de Baalsche uitgave van 1521 geraadpleegd en dit nog enkel voor de duisterste passagen van den tekst.

Corin bezorgt ons dus hier een dubbeluitgave der beide onuitgegeven manuscripten met de varianten die hij vond in de oudste uitgaven en den tekst van Vetter.

Voor de oudste uitgaven gebruikt hij die van Leipzich (1498) en van Keulen (1543). Daar de eerste, de editio princeps, in geen enkele belgische bibliotheek te vinden bleek heeft hij zich in vervanging van deze, gehouden aan de editie van Augsburg (1508) die algemeen beschouwd wordt als een eenvoudige omzetting der eerste in Beiersch dialekt.

Bizonder merkwaardig en klaar is de inleidende studie van het materiaal dat de jonge geleerde verwerkte. De tekstuitgave is met de grootste zorg geschied volgens de laatste regelen der wetenschap en laat aan duidelijkheid en ernst niets te wenschen over.

V.d.B.

***

[p. 957]

‘Ariadne’, een symbolisch spel in 4 bedrijven door Jos. Vandervelden. Uitgeverij Vink Pz. Alkmaar.

Ariadne is lang geen proeve van een beginneling. Jos. Vandervelden is schrijver van drie Fransche tooneelwerken onder hoofdtitel ‘Les Nocturnes’ en een ‘miracle en trois actes’ genoemd ‘Psyche’. In het Nederlandsch schreef hij ‘Smidje Smêe’, folkloristisch volksspel in vier bedrijven; ‘Het schip voor de zon’, symbolisch spel in drie bedrijven en verder drie tooneelwerken onder titel ‘Flambouwen’.

Ariadne is dus geen eersteling.

Wie niets afweet van Vandervelden's vorig werk zou dadelijk denken van wel. Zijn taal is mooi, met altijd aan de schittering erin van ergens een prachtzin. Als tooneeltaal moet ze opgeschroefd, onnatuurlijk, bombastisch lijken. Ik houd mijn hart vast bij de gedachte alleen dat een beroepsacteur zoo'n proza te debiteeren krijgt. Van sterken, logischen of psychologischen bouw weinig te merken. Wat dan? Ariadne is een zeer mooie literaire brok proza.

Het stuk is opgedragen ‘aan allen die vielen slachtoffer van het geweld’. De symboliek is dus duidelijk als men weet dat Ariadne met de hulp van Theseus een einde maakt aan de dwingelandij van het stiergedrocht, den Minotaur, die te Creta in den doolhof opgesloten was en weet dat Vandervelden door Ariadne de liefde en door Theseus Christus wil symboliseeren terwijl hij Creta noemt de wereld waar het geweld regeert.

G.v.M.

***

Zeven oude volksliedjes, woord en toon in de kempen opgeteekend door J. Simons, klavierbegeleiding door Arthur Verhoeven. Uitg. Gudrun, Brussel. - Prijs 7.- fr.

De verzameling dezer oude volkskunst is vanwege den verzamelaar een daad van roerende pieteit tegenover de oude, naieve, volkskunst der vlaamsche Kempen. Woorden en melodie zijn zoo natuurecht, zoo raak opgeteekend dat men hier wezenlijk mag spreken van ‘nog warm uit den mond’. Hetzelfde kan ik niet getuigen voor de klavierbegeleiding van Arthur Verhoeven. Hoe knap ook en ernstig pogend om den volkseenvoud te benaderen, draagt zij den stempel van factuur en zal al eens eer het liedje hinderen dan het begeleiden.

R.T.

***

Beknopte Staathuishoudkunde door Floris Prims. Uitg. Geloofsverdediging, Antwerpen. Prijs 7.50 fr.

Het eerste volledig handboek over het vak, nieuw ingedeeld. Ziedaar al een eerste reden om de verschijning van dit werk met een schallend hoerah te begroeten.

Gelijk de 5 enorme boekdeelen van Pesch het Standaardwerk zijn voor ingewijden, vaklui, zoo is dit werk van den vlaamschen wroeter Floris Prims het standaardwerk voor de

[p. 958]

in te wijden sociologen-in-spe. Als zoodanig werd het ook door Prims bedoeld en is het handboek niet alleen het eerste door zijn volledigheid maar - en dit is geen mindere verdienste - een innoveerend werk wat betreft de indeeling. Toch heeft het dan ook weer - waarom de kleine gebreken niet zien als die dienen om de groote hoedanigheden te doen uitkomen - als zoodanig zijn tekort. Het wil ons voorkomen dat het verbazend compilatie- en synthetiseerend vermogen van schrijver van den beginneling eischt wat men van hem misschien niet verwachten kan. Het handboek is een wonder van helderheid maar voelbaar is het dat erin verwerkt ligt heel het ontzaglijk wetenschappelijk materiaal van Pesch. Zoodat voornamelijk weesgeerig en sociologisch geschoolden dit gedrongen résumé, voor beginnelingen lastig verteerbaar, van nutte zal wezen.

Naast het wijsgeerig sociologisch werk van Beysens, de handboeken van Aengenent, het werk van Bus en enkele anderen mogen we nu met deze Beknopte Staathuishoudkunde roemen op een reeds benijdbare literatuur over sociologie.

W.S.

***

Goede opnamen met kleine filmkamera's, door W.H. Idzerda. Uitg. Mij voor goede en goedkoope lectuur. A'dam.

Ik ken geen beteren gids voor amateur - fotografen dan W.H. Idzerda. Hier is weer een zeer praktisch handboekje van hem; al wat ge weten moet voor fijne artistieke opnamen met de filmkamera. Eenvoudig, zakelijk en volledig.

Het werkje is met 132 illustraties versierd.

C.V.

***

Tien jaren uit den tachtigjarigen oorlog 1588-1598 door Dr R. Truin. Uitg. Nyhoff, 's Gravenhage. 8e druk.

Het feit dat wederom een nieuwe druk van het bekende meesterwerk van R. Fruin noodzakelijk was, bewijst voldoende dat het nog steeds in hooge mate gewaardeerd en gelezen wordt. Van deze gelegenheid heeft de uitgever gebruik gemaakt het uiterlijk meer aan de tegenwoordige eischen te doen beantwoorden. Een achtsten druk bespreekt men niet uitvoerig meer. Zijn naam is gemaakt! Wij doen niet anders dan ons aansluiten bij 't gunstig onthaal destijds in dit tijdschrift over Dr Fruin's werk verschenen en het boek warm aanbevelen.

M.A.

***

Dierenvreugd en Leed, II, door L. Dorsman en J. Van der Klei. Uitg. Wolters. - Prijs 0.80 gd.

In dit deeltje wordt verteld van wolven en beren, van arenden en egeltjes, van muizen en uilen, van spinnen en forellen en ander europeesche dieren meer. ‘In dit boek, aldus de

[p. 959]

schrijver, is het dier geen samenstel van beenderen en spieren. Hier is 't leven zelf, met z'n lust en z'n leed, z'n overwinnen en z'n falen, z'n begeerte en z'n teleurstelling; een deel van z'n omgeving, een deel van de rijke schepping, met een onafwijsbaar recht op eerbiediging.’

't Boek is geillustreerd en keurig uitgegeven.

V.

***

In het Wonderland: 2e deeltje, door J. Cohen en Wytze Keuning. - Uitg. Wolters. Prijs 0.75 gl.

Schrijvers voeren den jongen lezer naar verschillende landschappen van Nederland; naar den zandgrond van de Veluwe; naar het laagveen van Friesland, naar de slooten van de Betuwe, naar het vette zeeklei der Zuid-Holandsche eilanden, naar de heide van Drenthe en de andere gronden van Zuid-Limburg. En zij vertellen over land en planten en dieren zoo dat het iets levends wordt voor het oog en het hart van het kind.

Ook dit werkje is leerrijk geillustreerd.

V.

***

Langs bloemenpaden, 1e en 2e deeltje. Door T. Van den Blink en J. Eigenhuys. Uitg. Wolters. Per deeltje 0.60. fl.

Haast te mooi voor schoolboekjes... indien er voor het onderwijs onzer kinderen iets te goed en te mooi en te degelijk kon zijn. Indien die trotsche gulden nu maar even naar beneden wou dalen... Deze versjes en verhaaltjes zijn bestemd voor het tweede leerjaar. Zij behelzen tal van gekleurde en zwarte plaatjes van C. Jetses.

C.

***

Wolters' uitgaven:

De volgende uitgaven en herdrukken dezer model-uitgeverij bevelen wij warm aan:

1)	Breckx en Goemans. Eerste fransche Lessen IV, fr. 5.-.
2)	Besançon en Stuik. Vers le baccalaureat, vocabulaire du lycéen, geb. 2.75 gld., gen. 2.40 gld.
3)	R.L. Stevenson. Treasure Island, bewerkt door A.G. Van Kranendonck, geb. 2.10 gld., gen. 1.90 gld.
4)	Jan Ligthart. In Zweden (volksuitgave) 1.50 gld.
5)	Noyons en Klases. - Nieuwe schrijfcursus voor de lagere school. Voorbeeldenboekje voor het 4e jaar, 0.30 gld. Oefencahier voor het 4e jaar: 0.15 gld.
6)	B.J. Douwes. - Moderne Paedagogiek, glb. 2.25 gld., gen. 1.70 gld.
7)	Esmoreit. Abelspel uit de XIVe eeuw, uitgegeven door G. Kaakebeen en R. Verdeyen, 0.80 gld.
8)	Breckx en Goemans. Woordenlijst II, 1. - fr.

[p. 960]

9)	Ahn en Moret. Mots et tournures difficiles à l'usage des lycées classiques et modernes, 1.25 gld.
10)	Hameetman en Weber. Leerboek der duitsche Handelscor-respondentie, II, geb. 1.55 gld., gen. 1.30 gld.
11)	Hameetman en Weber. Hulpboek bij het leerboek der Duitsche handelscorr., II, geb. 1.55 gld., gen. 1.30 gld.
12)	Dorsman en Van Der Klei. - Dierenvreugd en Leed. - Eerste deeltje. Nederlandsche dieren, geill., 0.80 gld.
13)	Noyons en Klasens. - Nieuwe schrijfcursus voor de lagere school, 3 boekjes elk aan 0.20 gld. 2 Oefencahier 0.15 gld. Voorbeeldenboekje 0.30 gld.

***

ELIE MAIRE. ‘Saint-Norbert’, (1082-1134). - Victor Lecoffre. Paris. 3.50 fr.

Dit boek is eene nieuwe aanwinst voor de: Collection ‘Les Saints’, en is van de beste die in die interessante reeks reeds verschenen zijn.

De schrijver, leeraar in het Lycée Stanislas, te Parijs, heeft er zijne lessen over een bepaald tijdperk der godsdienstige geschiedenis in samengevat. Met vaste hand heeft hij het heerlijk figuur van den groote heilige geteekend. Wij voelen hem gedurende zijne wereldsche, bijna losbandige jeugd, zijne schielijke bekeering, zijn stijgen naar altijd grootere heiligheid. Geen oogenblik verslapt de belangstelling, 't zij hij al zwervend door de helft van Europa, zijn echte roeping zoekt, 't zij hij 't Orde van Prémonstreit sticht, 't zij hij de ketterij van Tankelinus te Antwerpen uitroeit, of gedurende zijne verheffing tot aartsbisschop van Magdeburg de priesters schuldig aan simonie of levend in onkuischheid bekeerd.

Gelijk zijn vriend de H. Bernardus en voor hem St-Franciscus en St-Dominicus, was de H. Norbertus 'n groote ordestichter, en nu nog, na acht eeuwen, trots alle wederwaardigheden, is zijn werk nog bloeiend.

T.D.

***

‘Uit het Sprookjesland’, bloemlezing uit de beste sprookjes verzameld door Dr F. Hoffman. - Illustraties van Rolf Winkler. - Uitg. W.J. Thieme, te Zutphen.

Een schat voor de jeugd; de beste sprookjes en verhalen uit den rijken oogst van Grimm, Andersen, Asbjörnsön, Hauff e.a. Alles netjes, keurig en kinderlijk verteld. Een zware bundel waar de kindertjes een heelen winter mee zoet te houden zijn; en waar ze elken winter terug naar verlangen zullen.

Het boek bevat twaalf gekleurde platen en zeer vele zwarte afbeeldingen van Rolf Winter, die herinneren aan den goeden, poëtisch - romantischen tijd van Ludwig Richter.

C.V.A.