Dietsche Warande en Belfort. Jaargang 24

Boekbespreking.

Sed Exultemus. In memoriam Dr Marg. Baers.

Een fraai wit boekje dat een daad is van piëteit; een verzameling van wat onze beste mannen en vrouwen, in opwelling van een zelfde christelijke droefenis en bewonderende genegenheid schreven of spraken in memoriam Dr Margriet Baers. Op haar graf waar geen kronen geduld werden, werd de stille eenvoud der te vroegtijdig overledene niet verstoord maar dit boekje blijft een mooi wit ex-voto in Vlaanderen, huis van trouw herdenken.

G.v.M.

Het H. Kruis, gedicht door Vincent Lefere, pastor te Rolleghem-Cappelle - bij den schrijver.

Lodewijk De Koninck op zijn ellendigst. Niet minder dan 264 blz. vervaarlijk op mekaar aandrummende alexandrijnen, verdeeld in vier en twintig ‘boeken’. Nochtans schrijven we den dag van heden zooveelste Februari 1924.

Salva reverentia, ondanks het zweet en bloed dat zekere nu nog niet eens aanneembare ‘verzen’ blijkbaar hebben gekost, en het reuzenwerk van heel het ideologisch opzet, de didactische dichter E.H. Vincent Lefere, moge het hierbij nu laten.

G.v.M.

[p. 191]

Christelijke poëzie, door Richard Dewachter, Puers.

Ik had van dezen dichter weinig goeds gehoord. Zijn twee (of drie?) vorige bundels hadden me weinig stichtelijk aangedaan door hun droeven bombast en haast totale afwezigheid van eenig fijner taalgevoel. Nu ben ik blij. Dit is een veel beter boekje verzen. Valt het zoo wat (om een zelden gebruikte uitdrukking te bezigen) in het teeken des tijds dat er christelijke kunstwerken worden geschreven waarin de naam Gods ettelijke malen per bladzij wordt ingeroepen, het is toch merkwaardig dat de geestelijke levensverdieping Richard Dewachter een artistiek accent laat treffen dat we kwalijk van hem konden verwachten. Een artistiek accent noem ik de vloeienden bewogenheid die, hoe weinig gaaf en hoe onzuiver ook, tot aan de laatste bladzij, mij toch den moed ontnemen deze christelijke poëzie niet aan te bevelen als een nog vage artistieke belofte. Maar toch een belofte. Verdieping van denken en leven weze Richard Dewachter's leuze. Zij zal hem ingeven nog veel eenvoudiger woord en nog directer uitingsvorm.

W.S.

Jef Leynen. - Liederen van Innigheid, uitgave der Sint-Lambrechtsgilde van Limburg. - Voor België 6.00 fr. - Voor Holland fl. 1.50.

Zuiverder toon weet alreeds Jef Leynen te treffen. Bij hem vloeiendheid van rhythmus, zachtheid van het woord en de stille weemoed die alle drie van Limburg zijn. Hij staat daardoor Hilarion, dien hij zelf propageerde in den schoonen bloeitijd der omheinde hoven heel na, maar ook ver eronder. Dat mocht. Thans stond op in een na-tachtigersche periode en deze zenuwachtige jaren brengen geen dichter meer voort van zijn stijl en gehalte, Jef Leynen moge zich nog zoo afzonderen. Eenzaam te zijn en niet de milde zonnewijding te hebben gekend van de liefde, met alle verlangen naar levensfijnheid en edel gedroom zich te voelen vervreemden van wereld en bijna alle menschen om te behouden als alle warmte wat uitzonderlijke maar daarom des te zorgelijker gekoesterde vriendschap, dat is wel de, mij overigens zeer sympathieke ziel van Jef Leynen in Liederen van Innigheid. Het zal hem als ‘défaut de ces belles qualités’ waarschijnlijk ontbreken aan de, wat ik zou durven noemen, poëtische levensworsteldrift waaruit geweldiger, spontaner werk ontstaat. En dit verklaart wat de altijd gereede verzen- en eerste bundel-inleider, pastoor Cuppens, in de inleiding meedeelt, dat de dichter deze verzen jaren lang herzien, herwerkt, verbeterd heeft. Ter zake is dat een lof voor de artistieke nauwlettendheid van dezen fijnen Limburger, niet steeds voor zijn poëtisch kunnen. Welnu na jaren omwerking, enz., mag een gedicht als bv. Communiedag, niet meer zijn wat het nu is, mocht Leynen bij ‘Denk soms aan mij’ (blz. 47) al eens gedacht hebben aan De Musset's bekende ‘Souviens toi’, inhoud, rhythmus en prosodie, en in alle geval geen gerijmel laten staan als:

‘als een bloeme zoo

te bloeien staan, te bloeden, o!
en sterven ongeplukt, zoo noo!’

Zonder dat weinig laakbare mag de bundel, mag Jef Leynen er zijn!

G.v.M.

[p. 192]

Godvruchtige Maanrymen door Karel van den Oever, ingeleid door Marnix Gijsen. Uitgave Neerlandia, Antwerpen.

Door Marnix Gijsen in hun ‘nieuw’ fatsoen gepatroneerd en door Buschman mooi uitgegeven is deze heruitgave der maanrijmen in haar witten omslag een boekje om stil blij mee te zijn. Ik zet het maar niet van me af dat ik hier den besten Karel van den Oever bij me heb dien ik ergens vinden kan in gelijk welk boek van hem. Marnix Gijsen mag dan ook in den religieuzen evolutiegang van den dichter de maanrijmen voor of na, onder of boven welk ander werk ook situeeren, mij blijven deze het niet zoo ras vergankelijke werk van den diepgeloovigen Van den Oever met zijn wondere macht over het woord. De vroeger Renaissancespelling bleef hier - niet zoozer misschien in b.v. Den Lof van Antwerpen) een graag vergeven spelemeien met archaistische maar mooie vormen waarbij de rijke inhoud niet vergeten werd doch te fonkelen gelegd als zware edelsteenen in vers na vers.

Een bewijs: de verzen doen even welig aan in deze als in oorspronkelijke spelling. De lust om veel smijdig-moois te citeeren moet ik me bepaald - kwestie van plaatsgebrek - ontzeggen.

G.v.M.

Zuster Maria Jozefa. - Lichtsonnetten.

Om na de maanrijmen iets te bespreken dat bij dien stillen, rijken glans niet verbleekt, moest ik ter hand nemen deze licht- of zonne-sonnetten. Die gloriën van de soevereine zon-overplanten-en-bloem, maar meer van het tabernakelzonnelicht en van de zon zooals Dante ze schouwde in de slinger-kringen van triljarden engelen. Ligt een symboliek, gewild of ongewild, van Zuster Jozefa's bestendig Godsbeschouwen niet in de bestendigheid van haar sonettenvorm? Wies Moens mocht zich hieraan ergeren mits, nota bene, zich voor gezegd te houden de bescheiden wederwoorden van Thans in Pogen, januari-nummer, zelf en van Zuster Josefa in onze voorgaande aflevering. Het gaat eenvoudig niet op een vorm te vermaledijden die zijn recht heeft en zijn reden van bestaan even goed als een vers-librisme. Niemand zal anderzijds, zelfs niet na de prachtige inleiding van Dr Persyn, het nonnetje-dichteres van wat cerebraliteit - wat klinkt dat gek over een dichteres! - zoeken vrij te pleiten maar het licht dat hier straalt en somtijds gudst in gulpen, is geen koud, God, neen, het is zoo'n warm licht. Het is de speierende vuurkets die uitspat waar een hooge reine menschenziel God genaakt en in zijn omhelzing blijft hangen. Want van deze poëzie mocht gezegd: ‘Zij blijft op de hoogten waar geen schaduwen vallen, ze kent niet de grilligheid van bewegingen, de wispelturigheid van stemmingen die van deze wereld zijn.’ Daarom zoo'n mooi boek, met een roeping voor Vlaanderen dat zoo donker blijft. En komt er ooit nog een sonnetten-periode in onze literatuur, ge zult zien hoe men gretig naar deze modellen zal grijpen.

G.v.M.