Dietsche Warande en Belfort. Jaargang 1923

[p. 1235]

Een kerstmisnacht.

I.

Breed-uitplassend spoelt het water; schurend, schrobbend gaat de borstel op de maat van 't leuke liedje:

‘Sa moeder zet de pap op 't vier,
De pap op 't vier, de reus is hier,
keeren wi om - reuske, reuske,
keeren wi om,

reuzegom’.

In de Hesp waren ze nog volop in de weer. En toch de vogel van de hangklok riep elf maal: ‘Koe-koek!’. -

Maar 't gaf niet; het nieuwjaarsgeven was gelukkig afgeloopen, en slechts een laatste poging moest gesteld om 't huis weer in orde te brengen, want morgen was het hoogdag.

Ze waren afgesloofd, afgetobd, dood-moe. Ze hadden het altijd lastig - want de zaken gingen goed vóór den oorlog - maar de laatste dagen had elk zich bovenmenschelijk ingespannen en... overwerkt. Doch er heerschte een wondere eenheid tusschen den baas en 't dienstvolk, en tusschen de dienenden onderling. Voor al dat jolige, jonge volk was werken vreugde.

Ze deden hun best: ze werkten en ze lachten, en ze waren gelukkig!

Toen dan de koekoek - lakoniek lijk 'ne koekoek - elf uur articuleerde, riep Soe - een groote leukerd uit 't een of ander zonneland -: ‘Sapristie! we gaan zeker weer e gat in den nacht werken, en we sloapen nu al! Nei meiske! pak vast! dat zal u wat oepfrisschen!’ en 't water uit zijn emmer spatte fond Mit op, die gillend wegstoof met 'nen kletsnatten schort.

- ‘Nei meiskensplager, lekkere confituur, 1^e qualiteit, 2,5 fr. de kilo!’ en med 'een kletste de kindermeid hem een klad glimmende, vettige bruine zeep in 't gezicht.

[p. 1236]

- ‘Brr.... verduveld joenkk!’ bulderde Soe - 'k zal je jandorie...

- ‘sht! koes! - k zal t af drogen, kom m'n joenske!’ en Mit sloeg den zwaarnatten dweil om zijn hals.

‘Wacht! potver....’ sakkerde Soe en keek om naar 'nen borstel... De heele bende schaterlachte!...

Madame trad op: ‘Soe, jongen!’ vermaande ze, toen: ‘Hallo! wie gaat er mee naar de nachtmis?’ -

‘Hola Make! eerst sluiting van de comedie’, onderbrak Menheer, trok een flesch wijn van 't schap en slierde een biscuitdoos op de toonbank: - ‘Mannen, santé! - pak vast! toe - doe lijk da ge thos zij, he?’

- ‘Op de gezondheid van Meneer en Madame dan!’ zei Soe en tokte dan met Mit:

‘Santé, Mit! - Menier! Madame, santé!’ - ‘Hei zeg, wette-wa!’ en hij veegde zijn moustache af aan zijn mouw ‘we goan allemaal samen noar de nachtmis, he? - Voor 't eerste jaar dat Mouche meegaat mag 't wel zijn!’ - Mouche, dat was ik - ‘Ja, maar...’ protesteerde Mit - ‘Geen vrouwen-lamentaties’ commandeerde Soe, ‘of wacht je vrijer nog aan 't hoekske van de “Mine d'or” lijk gistren naavend, he? Die zal wel in slaap gevallen zaijn, leut da manneke gerust van zoete koekskes en trâboekskes droemen!’

Mit kleurde - weerde zich - de anderen giechelden... ‘Mannen, hallo! - 't is hoeg tijd! Wa-d-edde gij toch ne snebber Soe!’ -

Madame joeg ze op! - ze vlogen!

Madame stond al buiten: ‘Papa geef den sleutel maar aan Meine, ze komt seffens!’ - We trokken op weg.

‘Wel, wa zie ne mensch noa? Daar emme oenze Charel! - Joengen, joengen, nog zoe laat oep scheuf!’ sermoonde Soe, ‘zeker oep zuuk na:' roosken uit de dalen,!?...’

‘En Mieke me jeuren Jan!’ riep Mit, ‘na' de nachtmis oek? Kom mee me ons, ne groeten 'oep is plezant!’

Soe schuifelde: ‘Mie katoen, kom morgen noen!’ - en dan ineens: ‘En avant-marche! vrouwvolk van veur!’ - Soe was grenadier geweest, moet ge weten!

Madame stapte vooraan met Meine en Mouche. De negen anderen volgden op sleeptouw,lachend, plagend, schuifelend... Och! 't Kindje van Bethlehem zal door hun

[p. 1237]

blijheid wel best gediend zijn geweest! - 't Was blijheid om voldanen plicht! - ‘Glorie aan God in den hooge en op aarde, vrede aan de menschen van goeden wil’ en van goeden wil waren ze.

II.

San Salvator bonsde in zijn oude lijf; - zijn plechtige bronzen tonen bonkten in den pikdonkeren nacht als de hartkloppingen der ingetogen, verwachtende aarde.

Schimmen gleden als spookgedaanten onder 't bleeke gazschijnsel en dromden te zamen tot geheimzinnig voortglijdende schaduwbrokken. Vóór de trappen der kathedraal, langsheen het hofken, kromde een lange reke van wachtende menschen.... Daarboven hing een geruisch als 't wiekgesuis van dalende engelen...

Ting - tinge, ringe-tink! tink! - tank!... tank!..

Het rammelde half twaalf. - Er ging een rilling door de massa. Voetje voor voetje gleed de menschenlijn door 't gapend, gulzig-slokkend voorportaal.

St Rombouts is groot genoeg om een menschenzee te slikken, maar o..... geen stoelen meer! Eenige lieden hadden hun eigen keukenstoelen meegebracht. Soe stootte Meine even aan: ‘Kom gauw, we zullen er in 't bijhuis van de Stassartstraat halen!’ - Een kwartiertje later zaten we ook op eigen stoelen.

III.

De kerk hing vol licht! - Het hoogaltaar baadde in een zee van vlammetjes en straling, achter een haast tropische blaren- en bloemenweelde. Het koor lag bedolven onder blij-groen en brandend-roode tapijten en glansde in de schittering van relikwiekast en kandelaars; vooraan lichtte het stalleken en leek wel engelenspeelgoed. Achter in den kringbeuk en boven tusschen de gewelven geprangd, zwartte de logge nacht, wijl in 't midden het volle heerlijke licht gloriede: daar, op 't altaar, zou 't Kindje straks neerdalen.....

Aan weerszijden knielden de blanke choristen; op 't jubee krioelden de zangers en in den rechterbeuk de seminaristen. Overal elders kwam het volk aangolven.

Het orgel dreunde, - de staatsiestoet van 't zeventigtal priesters bewoog zich door de massa; in 't

[p. 1238]

zwarte er rondom vlamden de paarse mantels der kanunniken, rond de schittering van 't wit en gouden gewaad van zijne Eminentie. De Vader was daar en zegende mild zijn knielend, deinend volk.

‘Ky-rie...e...e.

Honderden stemmen smolten samen tot één volle en volmaakte. De orgeltonen gulpten in wondere klankenstroomen naar den outer toe, en kronkelden er mee omhoog met de wierookgalmen, en wolkten er samen mee neer.

De zangers op 't hoogzaal zongen met de seminaristen in den beuk, - en het volk zong met de zangers mee, en 't was of die vele zielen tot één groote ziel vergroeiden, de ziel der gansche bevolking, die spontaan en roerend al heur innigheid uitjubelde, en uitzong haar verlangen naar de komst van 't lieve Kerstkindje.

En Het kwam op 't Woord des priesters, even echt lijk vóór tweeduizend jaar. - Het kwam weer tusschen de menschen wonen en daalde af tot ieders zielpaleis.

En Soe en Mit en Meine en Esther ze zongen lijk ze 't nog nooit hadden gedaan, denk ik... en ze gingen mee aanzitten aan de Feesttafel der wereld!

‘Ite missa est!’ - De menigte verliet de kerk.

De serafijnen hadden alle wegen dik bestrooid met sneeuwvlokjes, blanke bloemen uit 's Hemelstuinen voor de menschen, die onbewust meestal, als levende cibories, Christus langs de straten droegen.

Ze keerden terug in de Wereld. - Broksgewijs vervloog hun ingetogenheid met een: ‘'t Is koud, he!’ - ‘Witte Kerstmis, groene Paschen!’ - en een afscheid aan een straathoek.

IV.

We waren voor 't huis gekomen. - ‘Meine, geef den sleutel eens?’ vroeg Mama. - Meine viel uit de lucht: De sleutel, Madame? ik heb hem niet!’ - Mama schrok. ‘Wablief? Menheer heeft hem u toch gegeven zeker?’ - ‘Nee-e Madame! Menier hei me bôtegelate, maar he jei me de sleutel nie gegeven’. - ‘Nu nog schooner,’ nu kunnen we nie binnen!’ Eén oogenblik stonden we perplex! - De kou beet scherper toe. ‘He zal weer maar half gehoerd emme wa 'k zegde’ zei Mama lastig. De electrische schel ging

[p. 1239]

al 'nen heelen tijd niet meer; dat wisten ze. Toch maar gebeld!... niks! -- ‘'t Zijn me toch oek pillen segeveurig’ zei Meine. - Soe rammelde aan de deur, wachtte, - rammelde nog! - wachtte weer - schudderammelde dan de hele buurt wakker.... alleen Menheer bleef slapen... Mama werd ongerust: ‘Wat zou er gebeurd zijn daarbinnen, dat Meneer nie hoert?’

- ‘Och’ stelde Soe gerust ‘Menheer was ook erg moe,, alle nachten zoo laat werken en dan die Nievjaarsgeve nog! dan slopt ne mensch lijk ne stien.... Wettewa! sta gij 'ne ki lierke Charel, en gij trappeke, Mit! - 'k zal na 't ierste klimmen. Het raam daar van Menhiers kamer sta-d-oemmers oep en spleet, - als 'k ne ki doâ...:

- Soe, in Gods naam, nee’ riep Mama ‘er zoude' malheure' gebeure - Menheer hei altijd zijn revolver op 't nachttafeltje liggen! - als hij u zag! jongen lief! - nee, en dan moete de sleutel nog uit zijn zak halen! nee, nee!’

- ‘Maar wa' dan, Madame? Die chicke meniere da'’ en Soe wees naar den grooten ijzerwinkel - ‘die chicke meniere zullen oek nie geried staan oem de duir open te breken, - en als Menhier dà-d-hoerde, wat zoé t' dan zaijn? en d'er ligt oemmers ne sluitel in de scôf van 't machine, als 'k moar binnen geroâk!’

- ‘Nee, Soe, niks te doeng! dà nie!’ - beval Mama. Nog maar eens met alle geweld gerammeld dan. -

Heel de ‘Koremarkt’ was nu te been - Toke van 't stamineke daarover trok heur venster open - 't Volk schoolde al meer en meer samen. - ‘Wa-d-is er?’ - ‘Is er gestoalen in d'Hesp?’... Soe werd het treuzelen beu.

- ‘'k Ga 't riskeeren, Madame! - schiet hi, ik kan maar iens doed zaijn he? - en menen engelbewaârder zal wel een handje toesteken veu d'okkeusie! - Halo Mit, Charel.... in positie! - fix!’

Mama sloeg een kruis en bad. - Wij keken toe.

Soe hief zich op de handen van Mit, - op de schouders van zijn broer, even lang als hij zelf, - trok zich met beide handen omhoog langs de corniche van de tent en den vlaggestok, naar den richel van het linkerraam, greep de ijzeren vensterleuning vast, en duwde aan 't venster, stilletjes.... voor-zich-tig-jes... krr-eh!..

[p. 1240]

‘Och God!’ zuchtte Meine, - we hielden den adem in... niets! - Soe sloeg zijn beenen binnen: - we luisterden - aldoor niets. - Na een poos: krekkkkrik, de sleutel knarste in 't slot, - de voordeur ging open... enfin!

Soe lachte: ‘Madame, Menier broemt lijk nen aijsbeir! he jei ni gebougeert!’

- ‘Joenge', joenge', wa-d-em ik schrik ôtgestaan! Ge zijt hem toch, Soe joengen!’ -

- ‘Da ne mensch toch zoe vast kan slapen!’

- ‘Da was ne ki echte cinema.

- ‘Ge zij' me 't manneke Soe - als we zoe ne kadee ni hadden!’ prees Meine.

Toen gingen we slapen. - Papa bromde nog....

H. Graf, Juni, 1923.

LEONIE WECKX.