Dietsche Warande en Belfort. Jaargang 1923

[p. 1188]

De gletscher.

I.
Fjaerland, 16 Augustus 1923.

De gletscher, die hier in Fjaerland zoo heel nabij is, had voor mij een onweerstaanbare aantrekkingskracht. Ik kon hem niet ontloopen, al deed ik er ook nog zoo mijn best voor. Als ik me 's morgens voornam om heel den dag den anderen kant uit te kijken, zoodat ik hem niet zien kon van uit het hotel, noch van den weg langs de fjord, dan was één ondoordachte hoofdbeweging weer genoeg om dadelijk de groote ijsvlakte weer voor me te zien. En dan kon 't niet anders, dan liep ik het hôtel weer uit en den kant van den gletscher op. Wat leek die dichtbij en wat bleef die dichtbij onder het loopen, en toch hoe oneindig ver af! Een paar maal, als de weg zich kromde, verschool hij zich guitig, doch alleen om daarna weer des te glinsterender en witter voor den dag te komen. Onderweg kwam ik dikwijls wagentjes tegen met vroolijke toeristen, die Fjaerland alleen bezochten vanwege den gletscher. Als ze dien zelfden dag nog een boot uit Fjaerland vertrok, haastten zij er zich gewoonlijk mee weg. Zoo niet dan bleven zij noodgedwongen een nacht in het frissche, heerlijk-rustige hôtel Mundal over. Zij wisten niet, dat er nog zoo veel ander moois in het plaatsje te zien was! Voor hen was de gletscher de aantrekkingskracht. Evenals voor mij. Maar die hield mij vast, liet mij niet los, zooals hij andere toeristen losliet. En daar was ik eigenlijk blij om. Ik wou hem onverdeeld voor me zelf hebben. En ik had hem vaak voor me zelf alleen, want door een verblijf van eenige weken in 't hotel Mundal, kon ik er zoo dikwijls heen gaan als ik maar wou.

Bij mijn laatste bezoek, den dag voor mijn vertrek, werd het mij plotseling duidelijk waarom de gletscher mij zoo aantrok.

Ik stond naar het grijze water te kijken, dat zich onder de met sneeuwbedekte ijslaag voort haastte. Ik volgde het tot daar, waar het zich in den stroom werpt en

[p. 1189]

zijn dansenden, springenden en bruisenden weg begint door het land, steeds verder af van het blauwe ijs en de reine sneeuw.

‘Nou begint je strijd,’ zei ik onwillekeurig hardop. Ik was alleen, heelemaal alleen met mijn gletscher, dien laatsten dag.

Toen hoorde ik het dreunen en rammelen boven mijn hoofd, het geluid werd sterker, bleef duren als een hevige donderslag, ik dacht dat hooren en zien mij verging en ik verstijfde van schrik, niettegenstaande ik dadelijk wist dat er een lawine omlaag stortte. En naarmate de sneeuw naar beneden stortte, vermengd met groote ijsbrokken en stukken steen, begon de stroom te zwellen en vielen de grijs-groezelige golfjes over elkaar heen...

Het werd weer stil boven mijn hoofd. En toen ik opkeek, was het of er niets gebeurd was. De eeuwige sneeuwvlakte schitterde weer in de zon, was even glad als te voren.

‘O, je bent er nog,’ riep ik uit.

‘Ik ben en blijf’, antwoordde de gletscher. ‘Dat weet je toch’.

‘Ja’.

‘Wat doe je hier anders?’

‘Dat is waar.....’

‘Je vertrouwt me toch?’

‘Ja.’

‘Vertrouw op mij niet alleen. Niet op mijn eeuwigheid en mijn reinheid alleen.’

‘Wat bedoel je.’

‘Vraag het je eigen hart. Daarin heb ik drie woorden gegrift.’

‘Welke?’

‘Je kent ze.’

‘Eeuwigheid’.

‘Ja’.

‘Trouw?’

‘Ja.’

‘Vertrouwen?’

‘Ja -’ klonk het fluisterend, terwijl de zon verdween. De lucht werd bewolkt. Het uitgestrekte sneeuwveld schitterde niet meer... Maar het water stroomde driftig voort, de stroom zwol steeds... En ik ging heen met het bewustzijn dat ik den Suphelle-gletscher weer

[p. 1190]

zou zien in al zijn machtige grootheid, al dreunden en rolden er ook nog zooveel sneeuw-en ijsmassa's met donderend lawaai naar beneden. Onverstoord en eeuwig...

II.
Trouw.

De Suphellegletscher heeft zijn geheimen, zooals zooveel rotsen, wouden en wateren in Noorwegen hun geheimen hebben... De weg er heen voert door het lieflijke Suphelledal, met de mooie, welvarende hoeven en boomen, die tot de grootste van Noorwegen behooren. Elzenstruiken en naaldboomen verbergen den gletscher aan ons oog, tot we er op eens vlak voor staan, zonder dat we een bizondere koude gewaar worden bij de kolossale ijsbrokken en de hoogopgestapelde sneeuw. Aan den voet van de sneeuwvlakte groeien zelfs veldbloemen tusschen de moraines, grooter en krachtiger dan aan menigen slootkant van een Vlaamsche weide! Halverwege den ijsrug, die zich voor ons uitstrekt, heeft het water, dat uit alle kloven druipt, een hol gevormd. Dikke lagen blauwachtig-groen ijs omhullen de grot. Als de zon er op schijnt, schitteren ze als opaline en stralen een warmen gloed uit. In die grot huist het geheim van den gletscher. Daarin woont, volgens het volksgeloof, de heks die de zware lawines naar omlaag stort. Maar die woning is veel te schoon voor een boosaardige heks! Daarin kan niet anders dan een koningskind huizen! En als ik staar naar de kristalheldere, blauw-groen glanzende wanden en het witte sneeuwkleed op den vloer, komt mij onwillekeurig het verhaal van ‘Sweet Sunniva the Blessed’ te binnen. Sunniva was de dochter van een lerschen koning uit het begin der 11e eeuw. En Sunniva was beroemd door haar godsdienstig gemoed en rein hart. Een heidensche prins dong naar haar hand, maar Sunniva wilde liever sterven dan zich binden aan iemand, die geen christen was. Zij ontvluchtte haar land met eenige getrouwen en zwalkte drie dagen en drie nachten op de zee rond in een open boot, tot zij ten slotte in Noorwegen landde. Daar verborg zij zich met haar gevolg in een spelonk. Haar mannen gingen op de jacht en op de vischvangst om het noodige voedsel te verschaffen. Sunniva leefde echter in een voortdurenden.

[p. 1191]

angst, dat zij door haar achtervolgers ontdekt zou worden en zij wenschte niets vuriger dan dat de dood haar uit haar benarden toestand verlossen zou. En in haar gebed smeekte zij den Hemelvader om de spelonk onder een steenstorting te bedelven. Haar gebed werd verhoord. Een hevige aardstorting, die steenen en struiken medevoerde, bedolf de grot onder de steenachtige aarde. Zoo werd Sunniva het slachtoffer van de trouw aan een dierbare overtuiging....

En als een warme adem komt de zonwarme lucht uit de grot mij te gemoet, alsof ook daar nog achter de sneeuw-muren een levend wezen huist, gevlucht voor de wereld daarbuiten, die haar trouw aan het wankelen wilde brengen....

Kennen de vele Synnöve's in Noorwegen de geschiedenis wel van hun naamgenoote: Sweet Sunniva the Blessed?

III.
Vertrouwen.

De kinderen in Fjaerland zijn, als de meeste boerenen visscherskinderen in Noorwegen, buitengewoon schuw en verlegen. Zij knikken nooit terug als men hen groet, zeggen zelf nooit een enkel woord tot dank als je een geldstukje, of wat snoepgoed in een groezelig handje drukt. Een heel enkele maal krijgt een bengel wel eens den moed, - als de vreemdeling maar ver genoeg buiten zijn bereik is, - om ‘goed bye’ te roepen. Want iedere vreemdeling is in hun oog een Engelschman.

Groot was daarom mijn verbazing, toen ik op zekeren dag eens een klein meisje zag zitten onder de ruimte tusschen de ‘stabur’ en den beganen grond, dat mij goeden dag riep in het Noorsch. Ik bleef staan kijken naar die kleine peuter onder den zwaren houten ‘stabur’ (voorraadkamer), die op vier stevige pooten rustte, hoogstens twee el van den grond. Daar zat het kleine meisje, midden onder sleden en sneeuwploegen, die onder den stabur bewaard werden.

Ik groette terug en riep het kind naar me toe.

En dadelijk verliet zij de zware steenen waarop zij zat en kwam naar me toe. Donker, glad haar, donkere oogjes, roode wangetjes en frissche kleertjes. Het zou

[p. 1192]

heel goed een Hollandsch kindje kunnen zijn, geen blonde Noorsche vlasharen, geen vage blauwe oogen.

Ongevraagd kreeg ik een handje en het kind hield haar hoofdje op zij en zeide vragend ‘La?’

‘Wat zeg je?’

‘La? Synnöve la?’

‘Zoo, heet je Synnöve?’

‘Synnöve la,’ herhaalde zij hardnekkig, terwijl zij naar mijn handen keek.

‘O, wou je chocola hebben?’

‘Synnöve la.’

En zij klapte in de handjes van pret, toen er werkelijk chocola uit mijn zak kwam. Maar toen zij die beet had, liep ze er op een drafje weer weg naar haar veilige zitplaats onder den stabur. Den volgenden dag dezelfde geschiedenis, maar in plaats dat het kind met haar schat wegliep, gaf ze me een handje en liep met me mee.

Ik deed haar allerlei vragen, maar kreeg nooit anders ten antwoord dan: ‘Synnöve blij. Synnöve la. Synnöve wandelen’.

Zij verstond mij blijkbaar niet, want haar dialect kon ik niet spreken.

We liepen samen voort in den heerlijken zonneschijn tusschen twee rekken, waar het hooi te drogen hing. Voor ons de hooge bergen, hier en daar met sneeuw bedekt. Tusschen de lage rotsen rechts en links overal lapjes bouwgrond, of velden, waar men aan 't maaien was. In de verte eindigden de velden en waren er niets dan rotsen en struiken, afgewisseld door berken en elzen, dat was de weg, die naar de herdershut op de bergen voerde.

Als ik af en toe eens stil stond en omkeek of er niet iemand naar Synnöve uit zag, zeide't kind dadelijk:

‘Wandelen’, en trok me voort.

Maar toen we ruim een kwartier geloopen hadden, keerde ik resoluut om.

Synnöve's moeder zou 't kind missen en ongerust zijn. En de moeder stond dan ook op de steenen voor haar net houten huisje uit te kijken, maar ongerust was zij niet.

‘Als Synnöve iemand een handje geeft en mee loopt, weet ik dat ik haar gerust kan laten gaan,’ zeide de jonge moeder, terwijl haar blauwe oogen me zacht en kalm, één en al vertrouwen, aankeken.

[p. 1193]

‘Hoe oud is ze?’

‘Twee en een half jaar, zij is nooit ziek geweest en is altijd even vroolijk en lief.’

‘Is haar vader donker?’

‘Neen, maar mijn moeder was donker. Al de Synnöves in de familie zijn donker en al de Sigfrieds blond.’

‘Heeft u ook een Sigfried?’

‘Zeker, maar die doet nog niet veel anders dan slapen, die is drie maanden en heeft bijna vlasblond haar. Als hij wakker wordt moet u hem eens gaan zien.’

Daarop moest ik de vrouw het een en ander van Holland vertellen, vooral van de Koningin en de Prinses, want die had zij gezien toen de Koningin met de Prinses naar den gletscher reden. ‘De meest vertrouwde koetsier werd voor de Koningin uitgezocht. Die was vijftig jaar en ongetrouwd en had de manie om alle mooie jonge meisjes ten huwelijk te vragen. We plaagden hem erg dat hij de Koningin en de Prinses mocht rijden en waarschuwden hem dat hij toch niet in vergissing Prinses Juliania ten huwelijk zou vragen....’

Hierop lachten we beiden.

Onderwijl was Synnöve met haar gladde bruine bolletje op mijn schoot in slaap gevallen....

d. logeman-van der willigen.