|
| |
| |
| |
Boekennieuws
Maurice Paleologue: La Russie des Tsars pendant la Grande Guerre. - Plon-Nourrit, Paris. - 15 frs.
Maurice Paléologue was gezant van Frankrijk aan het Russisch Hof, toen de oorlog uitbrak, en bleef het tot de Revolutie, waarin het Keizerrijk ten gronde ging. Hij heeft een dagboek gehouden van al hetgeen hij tijdens zijn gezantschap beleefde. Dat dagboek gaf hij eerst uit in de ‘Revue des deux Mondes’. Nu verschijnt het in een lijvig boekdeel, opgeluisterd met portretten, reproducties van aquarellen, kaarten, zelfs met een autograaf van den beruchten Raspoutine. Het boek is uiterst interessant, en zou in de handen moeten komen van al wie belang stelt in de lotgevallen van 't Russisch volk en van zijne rampzalige vorsten. Bij den dag geschreven, zet het dagboek van den Franschen gezant een na een al de gebeurtenissen uiteen van den grooten oorlog, al de politieke verwikkelingen en konkelarijen. En stilaan, naarmate de geestdrift der eerste dagen versomberd wordt door de eerste nederlagen, voelt men de gruwelijke tragedie aandreigen, onverbiddelijk als het noodlot. Tegelijker tijd met den oorlog die het zuiverste Russisch bloed met stroomen deed vloeien, ontwikkelde zich het groot innerlijk drama van het wankelende keizerrijk: de strijd om de onbeperkte macht, van 't tsarisme vooreerst, tegen de Douma, vertolkster van 't volk, weldra tegen de Revolutie.
Meesterlijk wordt ons die strijd geteekend, van de vertegenwoordigers des volks die 't land in moderner wegen willen sturen, en hervormingen afsmeekten, om de revolutie te voorkomen, en anderzijds de voorstanders van 't oud systeem die den tsar voor alle hervormingen afschrikten, zijne beste ingevingen, zijne edelste gebaren verlamden, en blind bleven voor het dreigend onheil, dat het land in de diepste ellende ging storten.
Beter geplaatst dan wie ook, was de gezant om toestanden en personen te keuren en te oordeelen: Ook rijst de figuur van Nicolaas II met wonderbaar levendige waarheid uit die bladzijden. Voorbeeldig echtgenoot en vader, gewetensvolle vorst, vol plichtbesef, trouw tot het einde aan 't woord dat hij aan de Bondgenooten had gegeven, maar overtuigd dat hij aan schrikwekkende beproevingen zou worden blootgesteld, en nooit in geene enkele onderneming zou lukken. Met Job zegde hij van zich zelf: ‘A peine conçois-je une crainte qu'elle se réalise, et tous les malheurs que je redoute fondent sur moi!’ Daarbij diep geloovig en vol mystieke gelatenheid. ‘N'oubliez pas’, zei van hem minister Sazonow aan den Franschen gezant, ‘que le caractère essentiel de l'empereur est la résignation mystique.’
Nevens hem, de Keizerin, zoo fel besproken, zoo hevig gelasterd, die met hart en ziel aan Rusland gehecht en toegewijd was, en toch zulken noodlottigen invloed over haren echtgenoot, en zoo over de toestanden uitoefende. Tragische
| |
| |
figuur van gefolterde moederliefde, zag zij slechts heil en redding voor haar zoontje, slachtoffer van eene ongeneesbare kwaal, in den ellendigen Raspoutine, dien zij als een heiligeaanzag. Geheimzinnig wezen, die moujik's zoon, die jaren lang eene soort betoovering over de Russische vorsten uitoefende, door hen en menig ander als een profeet, een mirakeldoener werd aanzien, en die zich tevens aan de ergste losbandigheid overgaf.
Een na een dagen al de voornaamste figuren op, en niet het minst waar en levend wordt het Russisch volk zelf geteekend, dat zoo oneindig ver van ons staat, zelfs in zijn godsdienstig gevoel:... ‘Quand une âme russe demande secours à Dieu, ce qu'elle attend de lui, c'est moins la force de vouloir et d'agir que la vertu de souffrir et de se résigner...’ Vreemd volk, veranderlijk, ontgoochelend, zonder vasten grond, maar toch bekoorlijk door zijne rijke gaven, door het diep mysticisme, dat hem eigen is. Menige bladzijde van Paléologue laat ons in 't karakter van dat volk lezen. Gelijk dat gebroken, tachtigjarig oudje, dat gansch alleen, te voet uit het verre Oural, in bedevaart gekomen was naar Kiew... ‘Mais combien as-tu mis de temps?’ - ‘Des mois!... Je ne sais plus.’ - ‘Au moins, tu avais des compagnons de route?’ - ‘Non, j'étais seule.’ - ‘Seule!’ Je la regarde d'un air étonné. Elle reprend: ‘Oui, seule... avec mon âme...’
Zouden vele van onze hooggeciviliseerde, westersche vrouwen dat woord gevonden hebben?
T.D.
| |
C.G. Kaakebeen en J. Ligthart: Reinaert de Vos, Nr 3 van ‘Van alle Tijden’, 4de druk. - Wolters, Groningen-Den Haag, 1922. - 147 blz. - f. 1,40.
Na dezen 4den druk is het niet moeilijk meer te voorspellen dat dit wel de Reinaert-uitgave is die het best onder ons volk - de studeerenden en de lezenden, zal doordringen.
Ze is er ook heelemaal op berekend. Door wetenschappelijk, streng-philologisch-zonder-meer is ze niet. En toch vervultze al de rechtmatige eischen van de wetenschap. De tekst is die van Martin. De inleiding verwerkt al de uitkomsten van de nieuwe onderzoekingen. Alles wat Prof. Müller, Leon. Willems, Is. Teirlinck, A. Defresne in den jongsten tijd te vertellen wisten werd door Kaakebeen nagegaan en voor zijn inleiding te nutte gemaakt.
Zoo bevat dan die inleiding het noodige, en zelfs ook al het wenschelijke, over handschriften en uitgaven, omwerkingen in proza en poëzie, den dichter of de dichters, en den tijd der vervaardiging, de ontleening der stof, de dichtsoort en hare plaats in de letterkunde; stijl en dichtvorm.
Het stuk van Ligthart vóór den tekst, het karakter van Reinaert paedagogisch toelichtend, blijft ook zijn waarde behouden. Ook over de vertalende en verklarende rand-nota's kunnen we niets anders zeggen dan alle goeds.
Dank zij de zorgen van de firma Wolters is het ook onze sierlijkste Reinaert.
D.W.
| |
| |
| |
G. Bolkestein, M.A.P.C. Poelhekke, Dr J. Prinsen: Nederlandsch Leesboek, tén dienste van het voortgezet lager-, middelbaar- en gymnasiaal onderwijs. 1ste deel, 3de druk. - Wolters, Groningen-Den Haag, 1922. 320 blz.; fl. 2,90.
Deze groote verzameling, die drie deelen beslaat, behoort gewis tot het allermerkwaardigste wat we bezitten op dit gebied.
Hier hebben we vooreerst in samenwerking drie vakmannen die elk afzonderlijk leesboeken hebben gegeven, en die als aesthetici elk hun bizonder standpunt betrekken. Bolkestein immers is de nuchter-zakelijke, Poelhekke de sereen-platonische, Prinsen de joviaal-sensueele. De uitgever had den fijnen zin deze drie, die elk hun man weten te staan, bijeen te brengen. En het ging. In een harmonie, die zelden zoo mooi is uitgevallen. Het korte voorbericht is dan ook meer waard dan een lang-gerekte programrede: ‘Bij de samenstelling der drie deelen van het “Nederlandsch Leesboek” hebben wij geen andere bedoeling gehad dan het bijeenbrengen van leesstof in zoodanige verscheidenheid en van zulk karakter dat de leeraar de boeken niet alleen voor zijn leesles kan gebruiken, maar ook als basis voor het taalonderwijs in den ruimst mogelijken zin van het woord. De opgenomen stukken zijn, zooals terstond in het oog valt, van den meest verschillenden oorsprong, zoodat er eenigzins de veelzijdige uitingen der Nederlandsche taal uit kunnen worden gekend.’
Bij de volgorde is enkel in 't oog gehouden de klimmende moeilijkheid van de stukken: Met gewone verhalen wordt ingezet, en aan 't slot voeren Vondel en Potgieter u mee op hun hoogste beschouwingen.
Het leeuwenaandeel krijgt de huidige Nederlandsche literatuur, d.w.z. die van de 19e eeuw tot nu. Uit vroegere perioden wordt zoo af en toe iets gekozen; ook uit de Vlaamsche en uit de Zuid-Afrikaansche productie. Ook vertalingen, zelfs uit het Russisch en uit het Finsch komen te pas. En onze eigen schrijvers moeten daarom niet onder de tot het klassieke geadelden behooren om hier opgenomen te worden. Hier krijgen b.v. hun plaats Serrurier, Voorbeytel, Schuil, Leo Faust, Kees Valkenstein, Hendrik von Esseri, Corn. Noordwal, Robert Peereboom. Niet enkel wat in boekvorm verscheen, ook dagbladkost wordt dignum intrare.
Wanneer zal het met onze pers zoo gelegen staan, dat de ‘koningin’ er zonder kleerscheuren afkomt?
J.P.
| |
Gilles van Hees: Goede Bekenden, liederen voor school en gezin, gekozen en van cijferschrift voorzien. - Wolters, Groningen-Den Haag, 1922. - fl. 1,40.
Wolters, die zooveel te leeren geeft, vergeet ook niet te zingen te geven. Daar zijn immers onder zijn uitgaven de vier deeltjes Douwes: ‘Prettig zingen’, daar zijn de ‘Lentezangen’
| |
| |
door Gillis van Hees en J.-G. Van Herwaarden. Daar is nu ook, door dienzelfden Van Hees, Amsterdamsch onderwijzer, dit bundeltje, naast al die andere schoolbundeltjes van Wolters alweer, verzameld door Weeren, of Wierts, of Worp, waarvan de eene uitgave de andere volgt op den voet.
En wil u weten welke die goede bekenden zijn? O.a.G.W. Lovendaal's ‘Ons Roeleke’, muziek van G.C. Weeren, B. Van Meurs' ‘De Koekoek’, muziek van G.C. Weeren, J.J.A. Goeverneur's ‘Van twee Haasjes’, muziek van J. Worp, Anna Sutorius' ‘In den Regen’, muziek van J.P.J. Wierts; J.J.A. Goeverneur's ‘Marianne en haar Pop’, muziek van G.C. Weeren; G.W. Lovendaal's ‘Ons Haantje’, muziek van G.C. Weeren; Worp's ‘De witte Wereld’; Warp's ‘De Herder’; Dr Heye's ‘Meiregen’, muziek van G.C. Weeren; J.J.A. Goeverneurs' ‘De Sterren’, muziek van G.C. Weeren; Worp's ‘Melkmeisjes’; Dr Heye's ‘Rechtop’, muziek van Viotta; Weeren's ‘In Moeders Arm’; Dr Heye's ‘Houw en Trouw’, muziek van N.H. Andriessen; Worp's ‘Muggendans’; Dr J.P. Heye's ‘Vleuglen’, muziek van Viotta; Jacoba Mossel's ‘Oude Jaar’, enz., enz. Men ziet het, 't zijn oude bekenden die steeds nieuw zijn, omdat hun frischheid nooit verkleurt. Wie die ‘goede bekenden’ opneemt in 't gezin haalt voor de kleintjes en voor zichzelf veel vreugde binnen.
D.W.
| |
Dr P.C. De Brouwer, Prof. Dr F. Muller en Dr E. Slijper: Latijnsche Leergang, voor Gymnasia en Lycea. - Wolters, Groningen-Den Haag, 1922.
Het stel is thans volledig, 5 deelen: Dr E. Slijper gaf de ‘Buigingsleer’; Dr P.C. De Brouwer en Dr E. Slijper de ‘Oefeningen bij de Buigingsleer’; Prof. Dr F. Müller de ‘Syntaxis’; Dr P.C. De Brouwer en Dr E. Slijper de ‘Oefeningen bij de Syntaxis’ in twee deelen: de Casusleer en de leer van het Verbum.
Alle vakmannen zijn het over deze groote en grootsche praestatie nagenoeg eens. Veruit het beste wat we bezitten. Maar ook de student moet meewillen. Want het geldt hier studie en inspanning.
Eenmaal was Nederland aan de spits van het humanisme. Met werken als dit is het weer op weg daarheen. En ditmaal sympathieker voor de Roomschen. Als bekroning van 't geheel vinden we een fragment uit Isaias en het Dies Irae.
P.G.
| |
W. Struik en W.J. Jongejan: Lectures choisies. 1re partie, 9e édition, 2e partie, 7e édition. - Wolters, Groningen-Den Haag, 1922.
Deze meest boeiende wellicht van al de Fransche leesboekjes in Nederland verschenen halen hun verdienste niet slechts uit de groote zorg waarmee alles is gekozen en ver- | |
| |
klaard, maar wellicht vooral uit het goede inzicht in de allesoverheerschende eigenaardigheid van de nieuwere Fransche literatuur; nl. hare geestigheid. Het tintelt en sprankelt ook in deze boekjes en de verluchting doet mede haar best.
V.N.
| |
H.G. de Maar: English Passages for Translations, for the use of higher forms in Schools and of Students, selected by -. - Wolters, Groningen-Den Haag. 3 deeltjes, elk fl. 1,10.
Men lette wel dat deze verzameling niet zoozeer is bedoeld als lees- dan wel als vertaalboek. En dan ook voor de klassen die 't in 't Engelsch al een mooi eindje ver hebben gebracht. Het oog is gericht op het eindexamen van de H.B.S. met 5-jarigen cursus waar thans het opstel in 't Engelsch vervangen is door een schriftelijke vertaling uit het Engelsch. De stukken zijn dus vooral gekozen als geschikte vertaaloefeningen; maar er is voor gezorgd dat nagenoeg alles werd genomen uit eersteklasse Engelsche schrijvers, ‘die klassiek zijn geworden in de geschiedenis van het Engelsch proza; en stukken, die de beste gedachten bevatten, waarmee de Angel-Saksers de wereld verrijkt hebben. De docent zal dus bij het vertalen heel wat gelegenheid hebben zijn leerlingen meer te geven dan enkel ‘woorden’. Zoo is het inderdaad.
H.D.W.
| |
Dr J. Gerzon: Schwere Wörker. Eine Auswahl der wichtigsten dem Holländer nicht ohne weiteres verstandlichen Deutschen Wörter. - J.B. Wolters, Groningen-Den Haag, 1922. - 46 blz.; fl. 0,75.
De heer Gerzon, eigenlijk een Duitscher, maar een Nederlander naar de meerderheid zijner familie, naar zijn diploma, en ook wel wat naar zijn hart, heeft het Nederlandsch onderwijs al heel wat aan zich verplicht; meest alles kleine boekjes, maar zoo methodisch en zoo praktisch als ze klein zijn: De ‘Leitfaden’, het ‘Hilfsbüchlein’, de ‘Hundert Ubungsaufgaben’. Toen kwam hij ook met een lijviger boek: ‘Deutsch-Holländisch’. Maar 't was alsof hij zelf daartegen bezwaren had, en alsof hij spijt voelde dat hij gebroken had met zijn leuze: klein, maar fijn. Hij maakte dan ook zelf een verkorting van zijn grooter werk. En dat is nu ‘Schwere Wörter’. En als leesboekje en als raadpleegboekje voortreffelijk. Wat er niet alles binnen die 48 blz. te vinden is! 283 verschillende woorden en uitdrukkingen, met telkens zooveel voorbeelden als er moeten zijn om de schakeering duidelijk te maken of de beteekenis in 't geheugen te doen doordringen.
Wie weleens heeft gesputterd tegen dat moeilijk Duitsch, of wie momentaan niet zoo heel zeker is van zijn stuk, zal hier veel bate vinden, en een wegwijzertje dat hij niet graag missen zou. Neem b.v.: sich empören, empört, empörend. Als men
| |
| |
Gerzon heeft ingezien, onthoudt men 't verschil voorgoed. En zoo is 't ook met schier al de andere nummers.
D.W.
| |
Wetenschappelijke Vlaamsche Congressen. 30 Juli tot 7 Oogst 1922, gehouden te Brugge. - Programma.
't Wordt met elk jaar indrukwekkender, deze revue der wetenschappelijke Vlaamsche krachten. Nu hadden we te Brugge gezamenlijk het 21ste Congres voor Natuur-, Wis- en Geneeskunde, het 10de voor Rechtsgeleerdheid, het 5de voor Philologische Wetenschappen, het 2de voor Verpleeg- en Sociale Geneeskunde, het 3de voor Moderne Kunst. Daarbij de Studieweek voor Geneeskunde en voor Sociale Geneeskunde.
Dit programma is er natuurlijk ter voor- en inlichting op de Congressen zelf; maar het blijft ter lezing voor alle Vlamingen die willen weten wat ze zijn en wat ze kunnen... en ter overweging voor de Belgen die 't goed meenen met hun land.
D.W.
|
|
Gedeeltelijk auteursrechtelijk beschermd