Dietsche Warande en Belfort. Jaargang 1921

[p. 216]

Alfred en de zeer barmhartige samaritaan.

Vade et fac similister...

Dag vriend; hoe stelt ge het?...

Slecht, mijn principaal, heesch siste de stil-zieke stem uit de droge magere keel van tusschen de dunne bleeke lippen.

Uit de oneffene dagenlange berglijn tusschen 36 en 38 van de koortstabel bij 't hoofdeinde van het bed zes, schoot plots en scherp de datum van gisteren avond als een geweldig dreigende kegel hoog opsteigerend tot boven de veertig van waar hij eventjes, binst den eindelijken slaap van de koele morgenuren was gezakt tot 39.2, waar hij mankbeenend was blijven hangen.

Op het rantsoen-bordje waren kaas en konfituur, suiker en sardienen, boter en biefstuk, al de lekkernijen van 't speciaal regiem met een dik-krachtig krijtkruis weggetooverd en een vette ‘D 84’ onderaan ver-

[p. 217]

beeldde dat de jongen op dit nummer op streng dieet was en precies acht porcies melk te verorberen had.

Op het nachttafeltje stond de witglijzen fluimpot; om het centerholleken van het dekseltreftertje zaten zeven vliegjes hun trompjes te duwen in nat roestkleurig lijmerig vocht, dat op den rand was blijven plakken. Daar neven stonden een kleine kom met wat smeltend ijs in geelgrauw water en een groote ‘bol’ met den ochtend-helft van het D 84. Een oude omslag van ‘La Vie Parisienne’ behoedde het voor meerdere gevleugelde snoepertjes die voor een verandering wel een zeupken van de zoete melk hadden willen proeven en nu nijdig en neerstig over de papieren borstjes en billekens van het Héronard-figuurtje heen en weer reden.

De principaal nam zijn gouden bril, die aan een zwart zijden koordeken op zijn beginnend buiksken bengelde, zette hem op zijn behaarden neus, gluurde met kleine sluwe oogjes naar het koortspapierken, en riep de geparfumeerde ziekendienster om het dekseltje van 't fluimpotje even op te lichten. Uit een bruinblauwe, kleverige massa van ontkleurend bloed en crésoline-oplossing steeg een weë zoeterige walm omhoog.

De verstoorde vliegjes zwermden gezwind op; zoemden een wijl in boosaardig gezwenk en gecirkel rond, tot twee ervan op 't witte zweet-voorhoofd van nummer zes aarzelend gingen neerstrijken; een derde kwam terecht op 't gouden sieraad van den karmijnfluweelen dokterskraag van den principaal, waar ze maar seffens haar teerkleurige vliesvlerkjes met haar hoekige achterpooten begon te overkammen. De rest berustte er ten slotte in op de schraagtafel, waar de borden gesteld stonden, met vele gezelletjes te gaan zitten wachten op wat komen zou.

Nu vatte de vette matronenhand met roomen nagels en ingegroeiden trouwring den mageren pols.

‘Maar 't gaat nu veel beter, mijn beste vriend,

[p. 218]

klonken malsche keelklanken dwarsdoor een mislukte glimlachpoging.

‘Neen, 't gaat niet beter, hard-fluisterde het terug uit het bed, 'k zal nog bloed spuwen, 'k voel het, en kijk hoe ik hier lig!’

‘Niet praten, mijn jongen, niet praten, maande de jonge zaaldokter aan den overkant zachtjes aan; goed kalm blijven; en hij klopte zoetjes op de waswitte wang.

Maar meteen hadden de magere trommelstekvingers iets van onder het hemd gegrabbeld en hielden het druipend ding in de hoogte.

‘Wat is dat, mijn lieve vriend?’

‘Dit? dat doet dienst als ijszak, mijn principaal!’

‘Wel, is dat niet goed?’

‘Neen, mijn principaal! Kijk eens hoe mestnat ik hier lig; 't lekt langs alle kanten door mijn lijveken en mijn lakens, ge kunt het allemaal uitwringen.’

't IJs dat de zaaldokter bevolen had om op de borst gelegd te worden was in een stuk Bilroth-wasdoek geknoopt: de hoekige brokken hadden kleine schiftjes in het alles behalve ondoordringbaar goed gemaakt, en 't smeltwater zijpelde overal door, net als door een koffiefilter.

‘Er is geen enkele goeie gummi ijszak meer in 't gasthuis, zei de jongen, misschien wel bij de officieren!’

‘Chut! stil zijn! opletten! u niet ophitsen!’ kalmeerde de luitenant-arts.

‘Maar mijn goeie vriend, we moeten spaarzaam zijn; caoutchouc kost tegenwoordig schrikkelijk veel en om nieuwe ijszakken te koopen moeten wc dat eerst aanvragen bij 't hooger bestuur. Daarbij men is niet algemeen t' akkoord over het nut en het voordeel van ijsleggen!’

Er was een harde wrokkige glans in de weemoedig-vochtige oogen verschenen.

[p. 219]

‘Dat is mijn dokters zaak, zei de jongen; ik vertrouw op hem! en als ik geen ijszak krijg schrijf ik een brief aan de koningin!’

De adjunkt was even verbleekt en had een oogenblik op zijn lippen gebeten.

‘Kom, kom, Alfred, suste hij, u niet kwaad maken.’

Hij verwachtte met angst dat de hoestbui komen zou, 't stollende klonterke om 't aderbarstje los zou scheuren en nieuwe gulpen zouden opzwellen.

Maar 't verging Goddank goed!

Bij den brief aan de Koningin had de principaal al met eens zijn neusnijper laten vallen, had eens even ‘allo! allo!’ gemompeld, rechtsomkeer gemaakt en was vluchtig op zijn stijve boogbeentjes de zaal uitgepikkeld.

Dit was tot groote teleurstelling der vier en twintig andere die bij den voet van hun ledikant of onder de witte sprei zoo verlangend naar een van zijn zeldzame bezoeken uitzagen om hem, als laatste hoop en toeverlaat, hun steeds vernieuwenden nood en herhaalde klachten van chronische zieken rechtstreeks over te maken.

Maar daar dacht hij heelemaal niet aan, toen hij de zaal uitging; daarbij in zijn dor-verkazerneerde hart kon hij de simpele blijdschap niet meer smaken van een kinderlijk vertrouwelijk gesprek van een patient met zijn dokter.

De hulparts was hem gevolgd de trappen op 't blikkerend witte terras over de zon bespatte gele villa binnen recht in 't bureeltje.

‘Geef mij gauw de verzameling ministerieele besluiten van de maand September 1915, beval hij; ik meen dat rond den vijftienden een omzendbrief werd gezonden waarin men sprak over aankoopen bij de burgers.

Een der vele scribenten kwam dadelijk aandraven

[p. 220]

met een handvol gebundelde papieren en de principaal begon seffens te bladeren.

‘Ah! hier zie! ziet ge wel! ministerieel besluit van 15 September '15, Nr I, paragraaf A: ‘alle benoodigdheden moeten langs hierarchieschen weg aangevraagd worden bij de centrale magazijnen van den gezondheidsdienst; nochtans in dringende omstandigheden mag zonder aanvraag door den geneesheer bestuurder van een militair gasthuis, dienstdoende als korps-kommandant, in den privaten handel gekocht worden tot de waarde van 50 frank inbegrepen’.

Alles is er, niet waar? de dringendheid - ik ben korps-kommandant - en een ijszak kost zelfs tegenwoordig toch geen vijftig frank, nietwaar? Roep eens den beheerder en den apotheker.

Weer vloog een der ‘comptabels’ de deur uit en korts daarop verschenen de gedaagden in respectueuse houding.

‘Ha! zoo! gij, beheerder, gaat dadelijk een “bon” maken voor een of twee gummi ijszakken tot 50 frank, en, de apotheker zal er van middag naar de stad omgaan. Want indien “hij” ooit aan de Koningin schreef, hemeltje lief! wat zouden we een standje van belang oploopen!’

En zie! nu heb ik mijn paraplu opengestoken en mijn verantwoordelijkheid is gedekt; vergeet niet dezen aankoop met dag en datum aan te teekenen, als 't u belieft!’

Zelf-voldaan keek hij op zijn horloge.

‘Mon Dieu! al zoo laat! dag heeren. Tot binnen enkele dagen; telefoneer me dan van avond of morgen vroeg over de ijszakken, au revoir!’

Vijf-zes koppel beenen werden tegen elkaar gebracht, even zooveel paar armen strekten stijf langsheen flanken en dijen; hier en daar ging een hand naar een gedekt hoofd.

Het grijze autotje voor ‘Militairen dienst’ kwam

[p. 221]

vóór uit de schaduw van den bloedbetrosten peperboom. De hevige middagzon flikkerde in 't goud van de sterren en sieraden en over de oppoeierende kiezelbaan onder zilver-druipende olijvelaren en waaierende palmen reed haastig-sputterend en puffend het rijtuigje 't hospitaalpark uit, den heuvel van ellende af.

‘Zij nu maar goed kalm hoor, sprak de jonge dokter; straks gaan ze om een ijszak voor u! Was 't nu toch de moeite waard om u zoo kwaad te maken! 'k Dacht dat ge weer gingt hoesten!

Hebt ge nu wat melk gedronken? niet te veel tegelijk hoor! maar een teugsken twee of drij, hoor! en regelmatig, - tot van avond dan hé! -

‘Dank u dokter... maar hebt ge hem zien schuiven!...’

De korte winter was stilaan voorbijgegaan.

Nu en dan in 't late najaar had een uiteindelijke ademkracht van den Mistral zich door het Var-dal gewrongen, had zich in een laatste poging over den ‘Mont-Baron’ rug geheschen en was voor een dag of drij op onzen heuvel geweldig doende geweest. Loglage regenwolken uit het verre Westen waren gutsend en plassend opengebarsten en waren weer schuimend en klaterend langs de groeven in de rotsranden naar de vergrauwde zee gespoeld. Wat er van overbleef was telkens op een paar uren in grijze kladden en flarden over de boomen weggesleept en verzwonden.

Op een enkelen nacht rond nieuwjaar waren de hoogste telgen van het zee-alpengeslacht die den eersten schutsgordel rondom de Witte Stad bestendigden minstens vijf, tien jaar verouderd: afgedwaald sneeuwstuifsel van de nekken hunner verhevener verre broeders was hun paarsbruine kruinen komen vergrijzen en had hun dadelijk een eerbiedwaardiger doch triestiger uitzicht gegeven; daar zij de schittering der glorie misten die sedert ettelijke dagen geleidelijk de inlandsche stamvaderen rijkelijk was komen kronen.

[p. 222]

Lang had dit evenwel niet geduurd, want, toen het eerste nieuwe maansikkelsignaal even over de blauw-fulpen wateren werd geheschen, was een ongekende sterrenluister over land en zee verkwist, en de dageraad die volgde, teeder-roos-en-rustig, was de inzet geweest van een zalige dagenreeks met heerlijk vertoon van sterk aanwassenden zonnetrots in vredigen hemel, met vastheid van uitzicht en klaar uitgesproken beloften van deugdelijken duur.

De nabije sneeuwhuivering was allang vergaan en vergeten en al dadelijk was 't luisterrijke spel van kleuren en geuren begonnen!

Eerst kwamen de amandelaarkens bij stem: schuchtere knaapjes op hun Paasch-best, neurieden ze hier en daar verloren in de tuinen een teertonig liedeken van rozig wit, dat niet zonder weemoed in de korte gulden schemeringen verklonk en hun asemkes doorbalsemden bedeesd de klaarblanke morgenstonden.

Kort daarop was al 't andere gevolgd: Wilde kerzelaars in vlekkeloozen bruidstooi, 't kuisch geneugte van de oranjerie en de citroenerlanen; eglantieren die zwierden roekeloos hun broos gebloemte in de ruimte; de roode passie van de granaatappelaars. Als oostersche praalwagens vol goud-glorie en wierookschatten hadden de mimosaboomen in de zonnekracht te trillen gestaan van hoogmoed; hun sterke lijfreuk herschiep het stil genot der avondstonden tot vreemde onrust en begeerten naar ongekende wellusten.

Daar we nu met zekerheid wisten dat de harde, heete dagen in aantocht waren, hadden we sinds geruimen tijd al een lijstje opgestuurd van degenen die naar ons oordeel kwalijk een tweede maal de onverbiddelijke verzenging van een Zuiderzomer aan de kust zouden hebben doorstaan. Hospitalen waren opgetimmerd op de hoogvlakten van Savoïe! Wellicht was daar nog heul en zalving!

[p. 223]

Sedert het voorval met den ijszak waren de bezoeken van den principaal in de andere zalen nog veel verminderd; zaal V had hij zoo zorgvuldig mogelijk vermeden.

Zoo heel gemakkelijk was dit nochtans niet geweest; de overige barakken waren verspreid hoog en laag langs de hellingen van het heuvelpark, en daar wist men doorgaans van zijn verschijning in 't gasthuis niet.

Doch nummer V was gelegen vlak bij de trap op den weg naar de officierensektie, waar hij niet dorst nalaten heen te gaan en waar hij ook veel stouter heenging omdat hij steeds op 't gepaste oogenblik met het magere, nare pensioentjesspook wist te spelen.

Nog was er geen bepaald nieuws over het aanstaande vertrek der twintig aangeduid; nochtans was de zoele Mei reeds een net eindeken doorgeschreden; nu en dan was al een vuurvlieg als een traagverglijdend zweefsterreken op de tastelijke duisternis van den laten avond verschenen en een haastige witte-genst-struik wasemde een sterke prikkeling uit.

Schier overal was reeds het beweegbaar paneel uit den barakwand genomen om wat meer lucht in die broeikasten, maar ook tot groot genoegen van vliegen en muggen, die beurtelings bij dage en bij nachte vrij en onbelemmerd in en uit zwermden.

Eindelijk werd het zekeren morgen officieel aangekondigd dat het vertrek aanstaande was.

De principaal kwam; omdat de groote auto-kamion zijn gewonen weg versperde was hij verplicht langsheen de gansche lengte van barak V om te gaan voorbij de bres van het weggenomen paneel.

Fluks wipte hij binnen, zette zijn Zondagsch gezicht op, schikte zijn bril om het volle uitwerksel van de woorden die hij ging uitspreken.

‘Dag! mijn beste vrienden, zei hij; ik heb goed nieuws! Zij die voor het bergland bestemd zijn mogen beginnen hun pakje te maken, de ziekenwagen komt vandaag of morgen’.

[p. 224]

Als een staatsiekoets over een veemarkt zoo gleed dit gezegde over de makke onverschilligheid der aanwezigen.

De meesten ging het niet aan; van de vier in de zaal die er bij waren en 't verlangden waren er drij die er niet meer aan geloofden; een vierde had een lief zitten in 't kroegje daarboven bij het bergpad en ging met tegenzin.

Ze zaten juist aan tafel en aten voort.

Maar plots stond Alfred op, nam zijn bord met zijn grauwbruinen bal gehakt in de dunne gele saus en bracht hem dicht bij den principaal.

‘Is dat voor mij, mijn jongen’, poogde hij te schertsen?

‘Neen, mijn principaal, dat is voor mij, en ruik daar eens aan.’

Hij nam zijn neusnijper af en vieselijk, van verre, snoof hij eens eventjes over het vleesch.

‘Inderdaad! 't Schijnt niet heelemaal versch. 'k Zal gauw zelf eens naar de keuken gaan zien! Goeden dag!’

Als tevreden over de gemakkelijk gevonden uitkomst, spoedde hij weg.

‘Mon Dieu! wat zijn dat toch lastige zieken! Zeg eens, vroeg hij aan den jongen dokter die zwijgend naast hem liep, is die ook op de lijst voor Savoie?’

‘Ja wel, mijn principaal! 't is ook een bloedspuwer - u weet misschien nog wel, 't is die met ‘zijn ijszak!’

‘Oh! Zóó? ja! ja! zend hem weg! al die lastigaards moest ge weg zenden.’

's Avonds kwam de ziekenwagen uit Kales met een versche vracht voor ons en wij laadden de ‘onzen’ voor Savoie......

Dr ALBERT VAN DRIESSCHE.

Uit ‘Het Glorielooze Lot’.

[p. *1]