Dietsche Warande en Belfort. Jaargang 1913

[p. 269]

De verrijzenis des vleesches

(Delirium tremens).

‘Let er vooral op dat ge niemand van hen stoort in zijn eeuwige rust, want dat mishaagt hun ten zeerste en 't komt u zeker slecht te staan’.

Dat was in de eigenste woorden van iemand dien hij zich niet meer herinnerde noch wist waar thuis gebracht, de benauwdelijke aanbeveling waarmede hij alsdan aan 't werk was gegaan.

Hij zat op zijne knieën, bij 't licht eener lamp te metsen in den vunzigen grafkelder, steen voor steen met sterken sintelmortel aaneengevoegd, wrocht hij een onwankelbaren muur op en een rotsvaste voute rondom een rijkbelegde eiken schrijn met zilveren Kristus en gulden pinappels. En bij iedere beweging van zijne handen, bij 't verschuiven van zijn mortelbak, bij 't reiken naar een nieuwen karreel kwam het profetische gezegde weer in zijnen kop ruischen; het was als de hoogste beheersching van de minste daad, het baarde in hem de angstige zorg en verwekte den bevangenden kommer, in huiverigen schrik klimmende oplettendheid; het werd op den duur als een zwaar gewicht op zijn lijf, een steeds nauwer prangende schroef band rond zijn ademen en een vaster om vaster gewrongen strop rond den bloedslag van zijn hart; een verlammende vrees in zijn vingers, een toenemende onhandigheid en onbeholpenheid in al zijn gebaren tot het opeens gebeurde, het onvermijdelijke als uit een vreemde onverbiddelijke macht die hem tyranniseerde, als bij een leerende fietser die den paal ontwijken wil en er lijnrecht op aanstuurt: bij 't doorkappen van een en steen met den kant van zijn truweel liet hij het stuk op 't deksel van de kist vallen; met een doffen hollen slag plofte het neer.

Hij had niet eens den tijd het roekelooze van zijne daad te overpeinzen en 't gevolg er van af te wachten, want eer hij eigenlijk goed besefte wat was voorgevallen geschiedde het andere reeds. Een misbaarlijk geknor volgde

[p. 270]

als van een moeliggenden hond die in zijn nest wordt wakker geschopt.

Hij wilde vluchten en gooide zijn alem weg, maar door die zelfde zeilsteenende stuwing kwam het weer neerdokkeren op de scheel. Nu was 't een scherp gesis als van iemand die hard door zijne tanden schuifelt in lijfsnood bij duistere nachtverlatenheid. Hij wilde een geweldigen sprong doen naar den uitgangstrap, maar zijn beenen stonden stijf en vast in den grond.

Een arduinen sluitstuk komt holderdebolder al wentelend met haastige sprongen op zijn eigen hoeken over 't kerkhof aangebold in een duizeling-stijgende snelheid dat het rond schijnt als een schijverend rad; het snokt om, juist vóor de opening, vliegt er plat in en past potdicht in 't vierkante gat, en hij, de eenige vermetele levende, die de rust van de dooden heeft gestoord zit gevangen in hun akelige tegenwoordigheid.

Het glas, de koperen bol, het wiekvijzeke, de standaard, al de stoffelijk tastbare dingen van de lamp die bij hem staat, vergaan in het niet, de geelroode vlam wordt flets groenachtig, stijgt van zelf naar omhoog en blijft daar een voet onder het welfsel onbeweeglijk stil in de ruimte hangen.

De wanden van den kelder deinzen achteruit en schuiven uiteen; de oude steenen omheiningen rond de vroegerbijgezette kisten vallen open zonder eenig gerucht als waren ze van weeke brokken brood of fluweelig kurk, en zeven lichters, de eene al vuiler en meer geschonden dan de andere, staan bloot in den weifelenden schijn van de vreemde klaarte.

t' Allen kante, langs de zilte muren en onder het grijsgroene beschimmelde welfsel stijgen nu wonderlijke geluiden op als van plotselinge windjachten die door telegraafdraden schuifelen, woest op huppen over lege veldvlakten, verder bedaarder gaan strijden laag tegen den grond en dan naderbij weer dóorjanken in winternaakte boomgewei.

Een dekselplank van een schrijn gaat eventjes omhoog, twee wasgele vingerbeentjes krampen zich om den rand, dan een hand, een arm, een kop en een heel geraamte rijst

[p. 271]

tevoeten uit en staat kaarsrecht op den bodem. Hier en daar rond de knoken en aan de knieën en de schouderbollen zijn nog zwarte vellen en vezels als de laatste overblijfsels van afgeteerde spieren en pezen.

Het geraamte bukt weer naar beneden, steekt de hand in den bak en haalt lijk een lange blauwe stek in den vorm van een sigaar er uit op, de onderkaak valt open en hij steekt de blauwe rol tusschen de bruine smerige tanden; dan strijkt hij met den top van den wijsvinger langs het dijbeen waarop een geel-vonkende solferslang begint te kronkelen, de vingertop gaat aan 't vlammen, en vuurt de sigarentop aan en purperroode rook walmt omhoog.

En telkens als de smoorder 'nen trok doet, schieten schielijk zijn oogputten vol gloeischijn, en wordt tusschen de kaakbeenboorden een groote dampwolk weggekucht die dan verder opendrijvend in paarsen smook, alreê als een strak getrokken zeil uit de hoeken en van de zijwanden weg naar 't midden gespannen hangt.

Een tweede scheel wipt open en een klein skelet staat op met fijneren kop, smaller ribreepelkes en rilder beenstelten. Zijn linker hand is gesloten en wordt zachtjes omhoogbewogen in traag gebaar als hield ze iets heel teers en broos tusschen de beentjes gevangen, en zie, al met eens vliegt een beestje er uit, wat grooter dan een bromvlieg, het cirkelt rond, maar geluideloos, van de schemerhoeken naar de lichtaureool, van het stille geelachtig vlammetje dat niet eens verpinkt. Keer om keer als het uit de dumstering weer opdagen komt, groeit het aan en nog aan, uitwassend ten slotte tot een duidelijke vledermuis, een grauwe, dansfladderende vledermuis met witte uitpuilende oogperelen die blinken als spiegelglas. Nog enkele keeren drijft ze rond telkens in steeds nauweren kring tot ze heel dicht bij het lichten aanvliegt en haar vleugel er in zwingelt: een vluchtig kissen, een plets als van speeksel op een effen vloer en 't beestje is spoorloos verdwenen niets achterlatend dan een vuilroode vlek op die natmalsche laag mortel in de kuip en een zerpe prikkelgeur van verbranden hoorn.

En zoo zeven keeren achtereen boort er een vliegske uit de fijne geraamtepollen, wordt een groote vledermuis,

[p. 272]

verzengt zijn lijf en zijn vlerken, en zeven kladden liggen in eene ronde op de kalkdeeg en de zure schroeigeur wordt al sterker en stikkender.

Nummer drie nu, nog een ronde gestalte maar voorovergebogen en zonder een enkel tandstuk in het uitgekanteelde bekkeneel; die heft de voeten lastig over de zijplanken en staat wijdbeenend op het ingevallen muurvlak.

In den achterkant van den blauw arduinen keldermuur waren zeven luchtgaatjes sterregewijze nevenseen aangebracht. Uit ieder holleken komt nu een roze snuitje uitpiepen, dan een paar oogjes, een kopken met driehoekige spitse oorkens, pootjes, een romp en dan een koddeken: zeven dierkens, die alle gelijk beneden springen, door elkaar krielen, tegen de stekkebeenen aanwrijven altijd aan maar uitdikkend en wordend groote zwarte katten met boutrechte stokstijvige staarten en groen-glimmende oogen. En telkenmale ze tegen de schenen aanscheren phosphoriseeren hun fluweelen flanken en staren ze een poos op naar het beendergezicht dat vooroverbukt.

Wanneer ze aldus een tijdlang dooreen hebben gewemeld en gewrongen dat niemand nog met zekerheid weten kan welke de eerste is of de laatste der reeks, gaan ze op een teeken van den gebochelde allen op een rij zitten met hun kodde rond hun pooten en hun gloeiende oogappels sterling op het licht gevestigd.

Nu staat er een vierde recht, een geweldig groot geraamte met breede schouderbladeren als schilden, feldikke armpijpen en grove knoeselknotsen; hij steekt zijn arm boven zijn kop, reikt tot aan 't gewelf en scharrelt een steen los; een gekras kreunt als van heel verre uit eene diepe krocht, en éen voor éen haalt hij zeven kraaien uit het hol, en, lijk ze uit zijn hand op den grond glippen, blijken ze allen kreupel te zijn met een lammen slependen poot. Ze hinken over en weer, wippen op den rand van de kist, en met den kop scheef zitten ze te gluren naar de wormen die tusschen de groeven uitpriemen.

De vijfde is een heel klein dingetje met tengere smalle heupjes van glanzend albast en een witte voorhoofdeken als een nackeren schelp, het peutert met zijn pink in zijn kleine neusgaatjes zevenmaal achtereen en zeven grijze,

[p. 273]

vettige slekjes met lang uitgerokken voelhorentjes hangen alle rond zijn vingers gekromd.

Nummer zes verschijnt als het skelet van een dierlijk mismaakte sukkelaar; de scheenbeenderen staan mikgewijze wijd uit elkaar, de knokelknieën tegeneen, steunend op de schuintakende scheve voetkanten. De ruggegraat is tweemaal gebogen en de romprooster zijlings ingeduwd. De rooker draait het hoofd naar dien kant, zijn nekwervels schuiven kriepend over malkaar en als de gebrekkelijke voor goed rechtrijst, lacht hij drie maal met lange tusschen. poozen - chi - chi - chi - dat zijn sigaar uit zijn bakkes valt; en net op de plaats waar ze haast niet gelegen heeft, en weer verdwijnt, springen uit een groene van het glibberige bevloersel zeven grauwe padden; ze kruipen en klauteren met hun slijmerige teenen wijd opengesperd langs onzichtbare steunsels naar omhoog en gaan zitten met hun roodgevoederde muil breed uitgespalkt in de bekkennis van den gebochelden duts, hun voorklauwen over den rand der heupbeenderen geklist.

Als de zevende ten aanzien komt, schatert er een luid hoonlachen door den kelder als bij fellen wind voortgebracht en aangedragen. Het vlammeken onder 't welfsel krimpt ineen, de paarse mist wordt opaker en schuift dichter toe naar 't midden der ruimte. Maar 't is erbarmlijk en vreeselijk om te aanschouwen; met heele schilfers en plakken zijn van de pijpen afgeplaat, een scheenbeen ontbreekt en de eene kant van 't krakende en klepperende gestel steunt op het enkele dunne schachtjen dat dadelijk schijnt te zullen doorknikken; vier ribben en een brok van het borststuk zijn weggevreten, de eene helft van de schedeldoos is uitgebrokkeld, en uit de gaping kruipen zeven spinnekoppen. De beesten pootelen over de uitgeknaagde wervels en bijzen aan glimmende dikke draden op en neder; de draden schijnen te rekken en weer in te krimpen en naarmate de spinnen beneden zakken en weer opdansen zwellen hun lijven al meer en meer op en lengen hun pooten uit, het geraamte buigt al meer en meer op zij langs den kant waar de spinnekoppen wegen wier buiken nu rood doorlicht worden met wemelende maaien en pieren erin.

Opeens als de spinnen te zwaar worden stort het ge-

[p. 274]

raamte ineen en liggen de scherven op een hoopken; de rooker grinnikt weer hardop om het teeken te geven tot algemeen rumoer. Het licht wordt weer heller en groener, de vledermuizen ontstaan opnieuw uit de smerige kladden en slieren snelsslags achter elkaar langs de duistere hoeken, de katten gaan aan 't loopen eendelijk miauwend, altijd maar rond de opene schrijnen sneller om sneller als een keten zonder einde die steeds maar voorschijvert. Dan de kraaien, ze zwermen en reppen hun vluggere vlerken, krassen en klepperbekken gestadig, hun pluimen zoeven op en wuiven een tocht uit, dat telkens het lichtjen uitpaft en weer opsperkelt, beurt om beurt in klaarte en zwarte duisternis als bij snel afwisselende bliksemflitsen in tastdonkeren nacht.

De slekken verroeren en kronkelen over vonkende sporen rond de krijtwitte ellepijp, de padden wippen in en uit de bekkenholte, de spinnen wijdbeenen met hun doorvuurde ingewanden, de smoorder slaat armen en beenen uit, gooit den kop in de hoogte verre boven en weg van de romp, de knoten komen weer met een korten knak terug in de gewrichtspannen gesprongen, als zijn ze door onzichtbare, sterk uitgerokken gummibanden verbonden en teruggebracht.

Alles gaat nu sneller om sneller, dikke rook omhult het licht, de vliegende gebaren, hevig wreed geloei en akeligspotlachen uit holle rochelende kelen........

‘Allé toe, verduiveld, 't is kwaart van de zevenen en ge ligt nog te stinken in uwen nest...’

Fons de metser schoot wakker, hij lag zijpelnat van 't zweet en bibberde van klamme koude, hij keek met vreemde diepe fletse oogen zijn vrouw aan die bij zijn bedde stond.

De twijfelachtige morgendschemering uit een gesloten Novemberlucht beefde door het zoldervenster naar binnen.

‘Allé toe, ge moet naar 't kerkhof, ge ligt daar zoo dwaas te doen, als een éende; kijk uw haren zijn plekkenat en ge schudt lijk een rijs, dat zal u leeren drij dagen zuipen ook - 't is wel besteed...’

‘Neen, vrouw, 't en is waarlijk van den drank alleen niet, 'k en weet ik daar nooit zoovele niet van - maar mijn kop is nu lijk met lood gevuld en ik ben zoo bang, zoo bang - ik heb waarachtig de koorts...’

[p. 275]

‘Koorts! koorts! die verdomde drank is 't, anders niet, uw kele moest stijf blijven staan als ge nog alzoo beestig zuipt, koorts! Ha! Koorts!’, en meteen verdween het wijf in haren onderrok van 't kamerken en sloeg al grommelend de deur dicht.

Fons lag nog verplet, doodmoe en afgeprost onder de bange vracht van dien schrikkelijken waanzin; hij keek met loome blikken rond en overtaste en bepootelde lijk met zijn oogen al de voorwerpen, en als hij eindelijk na lang peinzen en herpeinzen tot de zekerheid kwam dat hij williglijk en veilig in zijn bedde lag en de schrikkelijke dingen maar een droom waren geweest, was hij toch eigenlijk blij in zijn wakende rust.

Nu hij toch tastelijk wakker lag en waarlijk zijne vrouw doend hoorde aan de stove, kwam het hem te binnen dat hij gisteren avond de opdracht had gekregen een lijkkist, die was overgebracht uit de stad, in te muren in den grafkelder der edele familie die het dorpskasteel bewoonde; en den heelen tijd hadden ze in de kroeg verteld van dezen die ‘er reeds lagen’, van den ouden graaf, die een ongelooflijk sterke rooker was en in zijn testament had bevolen dat een sigaar bij hem in zijn kist moest liggen, en van het gebrekkelijk meisken dat gewild had dat haar zeven katten op den zelfden dag als zij zouden sterven.

En nu de zware nevel opklaarde van over zijnen geest, kwamen nog vage herinneringen als uit ver verleden aan de driedaagsche slemppartij die ze gehouden hadden: Zaterdag waren ze ‘uitgeregend’ en hadden 't werk gestaakt en - gedronken. - 's Anderendaags Zondag, en te smeren bij de oud-soldaten en - gedronken - vele. - Gisteren Maandag, broer van den Zondag, lijk alle waardige metsers, - gedronken.

Zoo kwamen loom en lastig al de dingen der laatste dagen als uit lang vergeten tijden, een voor éen opdagen in zijn kloppenden tot bersten gezwollen kop, tot hij weer bij 't schrikkelijk droomvisioen kwam en ijzend voor een nieuwe bestorming uit zijn bedde sprong. Want wie had ook nu weer gezegd of van waar kwamen de woorden: ‘Let nu vooral op....... ’

Grembergen. Berto Van Kalderkerke.