Dietsche Warande en Belfort. Jaargang 1912

[p. 358]

De verklaring van den heer minister De Broqueville en de vervlaamsching der Gentsche Hoogeschool

Die verklaring luidt als volgt:

‘Op het gebied der talen zal de volgende wetgeving een besluit moeten nemen om aan de Vlaamsche jeugd een uitstekend hooger onderwijs te verschaffen.

De Regeering mag voor geene uitgave terugdeinzen, om aan het hooger onderwijs in onze moedertaal zijn volle recht, zijn volle waarde en zijn volle ontluiken te verschaffen.

Ik heb altijd beweerd en voorgestaan dat de goede verstandhouding tusschen onze twee rassen gebouwd moet zijn op de erkenning van alle billijke belangen. Dit is voor het Vlaamsche volk een onbetwistbaar, een heilig recht.’

Beschouwen wij die verklaring van naderbij, dan kunnen wij tot het volgende besluiten:

1^o	‘De aanstaande wetgeving zal moeten een besluit nemen om aan de Vlaamsche jeugd hooger onderwijs te verschaffen.’ De heer baron de Broqueville, onze eerste minister, erkent dus dat de oplossing van het vraagstuk eener Vlaamsche hoogeschool dringend is en bijgevolg door de aanstaande wetgeving zal opgelost worden! Dat is eene eerste tegemoetkoming voor de Vlamingen.
2^o	Dat hooger onderwijs moet degelijk zijn. Tweede tegemoetkoming. ‘Het hooger onderwijs moet zijn volle recht, zijn volle waarde en zijn volle ontluiking kunnen bereiken.’
3^o	‘Het recht voor de Vlamingen op hooger Vlaamsch onderwijs is onbetwistbaar en heilig’. Derde bekentenis!
4^o	‘De erkenning van dat recht is noodig voor de goede verstandhouding der twee rassen in België. Vierde bekentenis!
5^o	‘De regeering mag voor geen uitgave terugdeinzen.’

Daaruit meenen sommigen te mogen afleiden dat de minister de stichting eener nieuwe Vlaamsche hoogeschool

[p. 359]

zou toegedaan zijn en niet de vervlaamsching der Gentsche hoogeschool.

Welnu, wij deelen deze meening niet! Die gevolgtrekking kan althans niet gemaakt worden uit de woorden van den heer de Broqueville... Zij berust wellicht op deze misopvatting dat de vervlaamsching der Gentsche hoogeschool geen geld kosten zou omdat de hoogeschool reeds bestaat. De vervlaamsching dezer bestaande hoogeschool zal ook geld kosten; volgens het ontwerp der hoogeschool-commissie zullen er nog voor langen tijd Fransche cursussen gegeven worden naast de Vlaamsche, gedurende het zoogezegde overgangstijdperk. Bijgevolg zullen er Fransche en Vlaamsche professoren moeten betaald worden. Ja, ik ben zelfs van meening dat de professoren niet in hunne verworven rechten mogen gekrenkt worden. De vervlaamsching moet er komen ten bate van het algemeen welzijn, maar mag niet gebeuren met krenking van verworven rechten. Daarom ben ik beslist voorstander om eene schadeloosstelling toe te kennen aan de heeren professoren voor het verlies dat zij door de vermindering van hun minerval konden ondergaan. Voor sommigen zal dit verlies nogal hoog oploopen. Men zou b.v. die schadeloosstelling kunnen berekenen volgens het bedrag van het minerval der 5 laatste jaren. Laten wij trouwens in deze zaak breed zijn ook tegenover Vlaamschonkundige leeraars.

Maar bovendien zal de vervlaamsching nog veel geld kosten, doordat er veel inrichtingen te verbeteren zijn in de huidige hoogeschool. De toelagen aan de laboratoria moeten allereerst verhoogd worden om aan de studenten de gelegenheid te geven ernstig werk te verrichten zonder de onkosten uit eigen beurs te moeten betalen, zooals thans het geval is; deze huidige toestand heeft onvermijdelijk voor gevolg dat er door de studenten niet gewerkt wordt in de laboratoria.

Maar, ten derde, zal er veel geld noodig zijn tot de oprichting eener veeartsenijschool en voornamelijk van volledige technische scholen,

‘Nederland besteedt schier zooveel geld aan hare technische hoogeschool alleen, als België aan zijne beide Staats-hoogescholen’ (faculteiten en technische afdeelingen). De Raeth, blz. 101.

[p. 360]

En ten vierde, om de volgende reden: Thans wordt aan de Walen de gelegenheid niet gegeven te Luik technische studiën te doen in de Burgerlijke Bouwkunde, Kunsten en Fabriekwezen. Wordt de hoogeschool van Gent vervlaamscht dan ware het best de thans bestaande afdeeling in de Burgerlijke Bouwkunde van Gent naar Luik te verplaatsen en te Gent er eene nieuwe Vlaamsche op te richten. Anderzijds bestaat er nu te Gent geene school voor Mijnbouwonderwijs. Deze Vlaamsche afdeeling moet dan ook tot stand komen.

Uit dit alles mogen wij besluiten, dat aan de woorden van den heer de Broqueville: ‘De Regeering mag voor geene uitgave terugdeinzen’, niet noodzakelijk de beteekenis hoeft gegeven te worden, - zooals ten onrechte door sommigen wordt gedaan, - als zou onze eerste minister daarmee willen bedoelen dat er eene nieuwe hoogeschool moet gesticht worden, met behoud der thans bestaande Fransche hoogeschool te Gent. Wat ervan zij, wij mogen ons over de verklaring van den heer de Broqueville verheugen; zij erkent het recht der Vlamingen op eene Vlaamsche hoogeschool; zij verzekert ons eene dringende oplossing van het hoogeschoolvraagstuk en ruimt de geldkwestie uit den weg.

Weliswaar laat zij de wijze om de kwestie op te lossen onaangeroerd.

In korte trekken zullen wij toonen dat er maar eene oplossing mogelijk is of juister dat de ontdubbeling der Gentsche hoogeschool niet wenschelijk, ja onmogelijk is.

1.

- Er bestaan in België twee staatshoogescholen. De verdeelende rechtvaardigheid eischt dat de eene Vlaamsch, de andere Fransch zij.

2.

- De Staat heeft voor zending de verstandhouding tusschen de Vlamingen en Walen te bevorderen. Dat hebben de Vlamingen begrepen en daarom schreven zij in het ontwerp tot vervlaamsching der Gentsche hoogeschool dat er eenige Fransche cursussen zouden blijven bestaan in de vervlaamschte hoogeschool om de Vlamingen ook in de Fransche terminologie te bekwamen. Maar ook heeft de Staat voor plicht de verschillende standen onder het Vlaamsche volk dichter bij elkaar te brengen, om de burgers en

[p. 361]

	werkliedenstanden, den weldoenden invloed te laten genieten, die uitgaat van de hooger-ontwikkelde standen. Dat kan alleen gebeuren wanneer deze standen de taal spreken van het volk, bijgevolg ook in de taal van dat volk zijn opgevoed, en in die taal een hooger onderwijs genoten. De Staat moet dus, zonder de vrijheid van iemand te krenken, zooveel mogelijk door het Vlaamsch onderwijs bijdragen om deze toenadering te bewerken.
3.	- Het is in het belang van het hooger onderwijs dat de hoogeschool van Gent vervlaamsche en dat er geene nieuwe hoogeschool worde gesticht. Immers ons land heeft genoeg aan twee staatshoogescholen, naast onze twee vrije universiteiten. En hier ben ik het niet eens met den heer de Raeth, verslaggever der Hoogeschoolcommissie, die meent dat er in België plaats is voor 5 hoogescholen, ‘gezien het groot getal leerlingen.’ De heer de Raeth vergist zich immers in zijne berekening wanneer hij het problema zóó voorstelt. De vraag is de volgende: Is er in België plaats voor drie STAATShoogescholen, gezien het aantal leerlingen die er aan de STAATShoogescholen studeeren? 't Is niet omdat er een vijfde hoogeschool zou bestaan, dat een aantal studenten deze van Leuven b.v. zouden verlaten. Daarop antwoorden wij kordaat: neen. De reden zal dadelijk uit al het volgende blijken. Daarbij is het niet wenschelijk dat het aantal hoogstudenten door de stichting eener vijfde hoogeschool aangroeie. Het aantal geneesheeren is b.v. op twintig jaar verdubbeld; in 1890 waren er 2636 geneesheeren, in 1910 waren er 4179.
IV.	Te Gent bestaat er geene school voor Mijnbouwonderwijs. Te Luik geen school in Burgerlijke Bouwkunde, Kunsten en Fabriekwezen. Zullen dan de voorstaanders der ontdubbeling van Gent ook te Luik een Vlaamsche afdeeling stichten voor Mijnbouwonderwijs, en te Gent eene afdeeling voor Burgerlijke Bouwkunde, Vlaamsche en Fransche. Is het niet veel beter de Fransche afdeeling voor Bouwkunde naar Luik te verhuizen en te Gent eene nieuwe afdeeling voor Mijnbouwkunde en eene voor Bouwkunde op te richten?
V.	De ontdubbeling is feitelijk onmogelijk althans voor de fakulteit van geneeskunde, en dat om verscheidene redenen.

[p. 362]

1^o	De professors in de genees-, heel- en wroedkunde beschikken nu reeds over een zeer klein getal bedden in het ziekenhuis en de toegang tot deze is bijna geheel en al aan de studenten ontzegd. Veronderstellen wij dus dat de professors gemiddeld een dertigtal zieken te verzorgen hebben. Hoe zal dit getal, dat nu reeds ontoereikend is voor de vorming der geneesheeren, kunnen volstaan wanneer de zieken nog onder twee professors der Fransche en Vlaamsche fakulteit zullen verdeeld worden. Wij weten anderzijds dat de studenten, vooraleer zich als doctor te vestigen zooal een maximum van zes normale bevallingen hebben gezien, ik druk op het woord gezien, en één anormaal geval. Ik vraag me dan benieuwd af hoe de verdedigers der ontdubbeling der Gentsche Hoogeschool het er zullen opaan leggen om deze enkele ziekengevallen nog eens onder de Vlaamsche en Fransche fakulteit te verdeelen. Ik beklaag de doctors, die een dergelijke gebrekkige opleiding zouden genieten en nog meer onze Vlaamsche bevolking die zij zullen te verzorgen hebben.
2^o	Zal men al de laboratoria verdubbelen? Zal men te Gent twee kruidtuinen oprichten? Één enkel kruidtuin kan toch niet aan twee hoogescholen toehooren; twee professors bestuurder van denzelfden plantentuin!
3^o	Maar wat meer is, er zullen geen studenten zijn voor twee hoogescholen. Zien wij den toestand in zooals hij is: er zijn zooal een tiental studenten in ieder doctoraat, sommige jaren zes of zeven. Op dit oogenblik zouden de Fransche professoren in 't doctoraat van geneeskunde twee studenten hebben die hun Fransche lessen zouden volgen en voor die twee studenten zou men een Fransche fakulteit stichten van geneeskunde! Wij beweren dat de professors uit de Fransche fakulteit geen helpers ‘cliniques’ zouden vinden. Er zijn er elf noodig en thans reeds zijn de professors genoodzaakt ze in het eerste en tweede doctoraat te zoeken.
4^o	Thans reeds worden de laboratoria niet bezocht zoo b.v. die van professor van Ermegem omdat de toelagen ontoereikend zijn om proefnemingen te doen. Wat zal dat later zijn wanneer er een Fransche en een Vlaamsche fakulteit zou bestaan?

[p. 363]

5^o	Thans reeds reizen er klachten op over het klein getal lijken dat er beschikbaar is voor de ontleding en de heelkundige oefeningen.

De hoogleeraars zelf zijn te Gent zóó overtuigd dat de ontdubbeling der Gentsche hoogeschool onmogelijk is dat velen daarom ons recht als Vlamingen betwisten omdat zij wel inzien dat de Fransche hoogeschool noodzakelijker wijze moet verdwijnen.

En dat laatste zal werkelijk geen kwaad zijn. Een geneeskundige fakulteit te Gent voor Walen, die geen Vlaamsch verstaan, is onzin. Men wordt geneesheer aan het ziekbed, niet in de laboratoria; deze vormen den geleerde; het ziekbed vormt den doctor en wat men ook zegge over het doel der hoogeschool, ook zij moet bekwame vakmenschen, doctors vormen. Welnu wat wil een Waalsche student te Gent verrichten aan het ziekbed onzer Vlaamsche zieken? De Franschgezinden uit Gent zullen zich toch niet door de studenten laten onderzoeken om eene Fransche fakulteit van geneeskunde te Gent te onderhouden.

En voor die enkelingen, die te Gent niet op hun plaats zijn, zou men er eene Fransche fakulteit van geneeskunde behouden en talrijke millioenen uitgeven! Neen, duizendmaal neen. Daartegen zullen wij ons uit al onze krachten verzetten. Dat men die millioenen gebruike om aan goed begaafden, maar minder geldelijk begunstigden uit den werklieden- en burgersstand de hoogere studiën toegankelijk te maken!

Om al deze redenen verheug ik mij over de verklaring van den heer de Broqueville. De Vlaamsche hoogeschool komt er; hij heeft het verklaard. En daarvan uitgaande weten wij bij voorbaat dat zelfs, indien het in zijn bedoeling lag de ontdubbeling voor te stellen, - een loutere veronderstelling - dat het hem weldra bij de uitvoering blijken zal, dat praktisch zijn wensch niet uit te voeren is.

Alleen de vervlaamsching der Gentsche hoogeschool met afschaffing der Fransche Hoogeschool is wenschelijk en mogelijk!

D^r Van de Perre.