Dietsche Warande en Belfort. Jaargang 1910

[p. 312]

Over het opmaken van een boekenlijst

Algemeene Beschouwingen

Een goed bijgehouden catalogus is voor elke boekerij onontbeerlijk.

't Is best de boekenlijst in te richten niet in boekvorm, maar volgens het kaartenstelsel.

Ieder boek wordt vermeld op een ‘steekkaart’ (fiche); deze kaarten worden gerangschikt; aldus kunnen immer aan nieuwe titelkaarten worden toegevoegd, verschikt, uitgenomen, herschreven, enz.

Gekleurde kaarten, ‘wegwijzers’ houden de kaarten onderling soort bij soort en vergemakkelijken het zoeken en het overzien, omdat die wegwijzers voorzien zijn van lipjes die boven de kaarten uitsteken en waarop de noodige aanduidingen geschreven staan.

Voor een overzicht over de schrijvers worden de titels gerangschikt in streng alphabetische volgorde.

Voor een overzicht in een bepaald vak van literatuur of wetenschap, worden de titels gerangschikt over de aangenomen hoofdgroepen en onderverdeelingen en plaatst men in elke van die afdeelingen de titels alphabetisch.

De kaarten worden bewaard in kaartenkasten met laden; deze laden zijn van een stang voorzien waardoor de kaarten vastliggen, zóó dat deze onderling niet van plaats kunnen wisselen of verloren raken.

De kaarten zijn dan ook geponsd met een rond oog waardoorheen de stang wordt gestoken.

Kies materiaal dat weinig ruimte inneemt en dat jarenlang dienst kan doen, zoowel wat de steekkaarten als wat de berging (laden en kasten) aangaat.

Om steeds zoo goedkoop mogelijk de benoodigdheden te kunnen nabestellen, handelt men wijselijk het materiaal aan te koopen in den handel gebracht door den ‘Internationalen Dienst van Boekkunde’, Museumstraat, 1, Brussel.

[p. 313]

Alphabetische Indeeling

Schrijversnaam

Voor de alphabetische orde heeft men zich ook te schikken naar de meest gebruikelijke regels.

1^o Stel den eigennaam voorop, den voornaam er achter, gescheiden door een komma.

B.v. De Boeck, A.E.

Bij eigennamen beginnend met een lidwoord, voorvoegsel, enz. blijft dit ook voorop.

B.v. De Maeseneir, Jozef.

Van Doosselaere, J.S.

2^o Waar het boek twee schrijvers aangeeft, stel den naam van den eerst vermelde voorop en verwijs van den anderen naar den eersten.

B.v. Muller, J.W. en Scharpé, L.

Scharpé, L. zie Muller, J.W.

3^o De namen van uitgevers, vertalers, commentatoren worden als een deel van den titel en van hun namen wordt verwezen.

B.v. Lefèvre, Maur. Een slechte Kameraad; vert. door J. de Maeseneir.

De Maeseneir. J. zie Lefévre, Maur.

4^o Is het bekend welke schrijver zich achter een deknaam verschuilt, zoo wordt het boek op den eigennaam gezet en wordt verwezen van het pseudoniem.

B.v. Ramboux, Math. [Hilda Ram].

Hilda, Ram zie Ramboux, Math.

5^o Heeft de schrijver alleen onder zijn initialen geschreven, zoo zette men het werk op de eerste beginletter.

B.v. L.Ph. [Lod. Philippen].

Zoo mogelijk wordt tusschen [ ] aangevuld, indien de naam bekend is.

6^o In geval de naam van den schrijver onbekend is, wordt het werk ingeschreven op het eerste hoofdwoord van den titel, dus niet op het lidwoord of een bijvoeglijk gebruikt woord.

B.v. Boekje van St. Macharius, Het.

Is de schrijver van een anoniem werk bekend, zoo wordt het werk op diens naam gezet en verwezen van het eerste titelwoord.

B.v. Boekje van St. Macharius, Het zie [De Potter, Frans]. [De Potter, Frans] - Boekje van St. Macharius, Het.

[p. 314]

Titelkaart

1^o Schrijf den titel nauwkeurig over zooals deze op het titelblad voorkomt, laat zooveel weg of voeg zooveel toe, als voor goed begrip toegestaan of gewenscht is.

Toevoegingen worden steeds aangeduid, geklemd in [ ].

Weglatingen worden steeds aangeduid met drie punten...

2^o Vermeld de plaats waar het boek uitgegeven werd; is ze niet bekend, zoo wordt dit aangegeven met z. pl. (= zonder plaats).

Geef het jaar van uitgifte steeds in Arabische cijfers.

Is geen datum bekend, zoo wordt dit aangeduid met z.j. (= zonder jaar).

3^o Geef de afmetingen aan met cm.; b.v. 25 × 15 cm.

Leg het boek open om de bladzijde te meten.

Geef het aantal bladzijden op in Arabische cijfers en in Romeinsche cijfers al wat de eigenlijke tekst voorafgaat.

B.v. ix + 135 blz.

4^o Maakt een boek deel uit van een serie-uitgave, vermeld dit dan.

B.v. Van Doosselaere, J.S. Verzint eer ge begint... Vlaemsche Tooneelbibliotheek, n^r 10.

Vakindeeling

Wie in een boek of boekenlijst nu iets te zoeken heeft, dient eerst een studie te maken van het boek of de boekenlijst. Waarom niet overal en altijd hetzelfde stelsel toegepast?

Bij opzoekingen verlangt immers de belanghebbende onmiddellijk het gewenschte boek te vinden, zelfs wanneer de schrijversnaam hem niet te binnen schiet; het opmaken van de boekenlijsten en het indeelen volgens wetenschappelijk of letterkundig vak wordt dan ook vereischt en dat dient alweer te geschieden volgens de beproefde voorschriften der praktijk.

Bijna algemeen wordt thans de ‘tientallige indeeling’ gevolgd, ook aangenomen door den Internationalen Dienst van Boekkunde.

Hierbij worden alle onderwerpen gerangschikt, volgens een methodische, overeengekomen orde, in hoofdstukken, hoofddeelen, afdeelingen, artikels, enz. met een vaststaand, onveranderlijk, eenig nummer.

[p. 315]

Bovendien wordt een onderwerp nooit onderverdeeld in meer dan 10 vakjes; derwijze kan elke indeeling, elk vakje aangeduid worden door een enkel cijfer; doch eveneens kunnen de cijfers achter mekaar worden geplaatst en alzoo verkrijg ik op een bondige wijze aangeduid waarover er spraak is zonder te moeten gewagen van hoofdstuk, afdeeling, artikel, alinea, enz.

Dit wereldstelsel verdeelt het geheele veld der menschelijke wetenschappen in tien hoofdgroepen:

0	Algemeene werken.
1	Wijsbegeerte.
2	Godsdienst.
3	Rechts- en Staatswetenschap.
4	Taalkunde.
5	Natuurwetenschap.
6	Toegepaste wetenschap.
7	Schoone kunsten.
8	Letterkunde.
9	Aardrijkskunde en Geschiedenis.

Elke hoofdgroep heeft dus en behoudt altijd zijn eigen cijfer; b.v. de letterkunde steeds n^r 8.

Ieder hoofdgroep wordt onderverdeeld in tien groepen; te weten:

Hoofdverdeeling

0 Algemeene Werken
01	Boekkunde.
02	Boekerijwezen.
03	Algemeene woordenboeken.
04	Algemeene verzamelwerken.
05	Algemeene tijdschriften.
06	Algemeene geleerde genootschappen.
07	Dagbladen. Krantenwezen.
08	Bijzondere boekerijen.
09	Handschriften.
1 Wijsbegeerte
11	Algemeene werken.
12	Metaphysika.
13	Geest en stof.
14	Wijsgeerige stelsels.
15	Zielkunde.
16	Denkleer.
17	Zedeleer.
18	Oude wijsgeeren.
19	Nieuwere wijsgeeren.
2 Godsdienst
21	Natuurlijke Godwetenschap.
22	Bijbel. Evangelie.
23	Leerstellige Godgeleerdheid.
24	Godsdienstoefening. Godsvrucht.
25	Geestelijke boeken.
26	De Kerk.
27	Godsdienstgeschiedenis.
28	Christelijke kerken en sekten.
29	Niet-christelijke kerken en sekten.
3 Rechts- en Staatswetenschappen
31	Statistiek.
32	Staatkundige wetenschap.
33	Staathuishoudkunde.
34	Rechtswetenschap.
35	Bestuur en bestuurlijk recht.
36	Onderstand. Verzekering.
37	Opvoeding en onderwijs.
38	Handel en verkeer
39	Zeden en gewoonten. Folklore.

[p. 316]

4 Taalwetenschap
41	Vergelijkende taalwetenschap.
42	Engelsche taalwetenschap.
43	Duitsche, Germaansche taalwetenschap.
44	Eransche taalwetenschap.
45	Italiaansche taalwetenschap.
46	Spaansche taalwetenschap.
47	Latijnsche taalwetenschap.
48	Grieksche taalwetenschap.
49	Andere talen.
5 Natuurwetenschappen
51	Wiskunde.
52	Sterrekunde. Scheepvaart.
53	Natuurkunde.
54	Scheikunde.
55	Aardkunde.
56	Paleontologie.
57	Leven- en menschenkunde.
58	Plantkunde.
59	Dierkunde.
6 Toegepaste Wetenschappen
61	Genees- en heelkunde.
62	Ingenieurswetenschap.
63	Landbouw.
64	Huishoudkunde.
65	Handel en vervoer.
66	Scheikundige nijverheidstakken.
67	Nijverheid.
68	Toegepaste mechanika.
69	Bouwkunde.
7 Schoone Kunsten
71	Tuinbouw.
72	Bouwkunde.
73	Beeldhouw- en penningkunde.
74	Teeken- en sierkunst.
75	Schilderkunst.
76	Graveerkunst.
77	Lichtprentkunst.
78	Muziek.
79	Spel en sport.
8 Letterkunde
81	Algemeene werken.
82	Engelsche letterkunde.
83	Duitsche letterkunde.
84	Fransche letterkunde.
85	Italiaansche letterkunde.
86	Spaansche letterkunde.
87	Latijnsche letterkunde.
88	Grieksche letterkunde.
89	Andere letterkunde.
9 Geschiedenis en Aardrijkskunde
91	Aaidrijkskunde.
92	Levensbeschrijvingen.
93	Oude geschiedenis.
94	Nieuwere geschiedenis van { Europa.
95	Nieuwere geschiedenis van { Azië.
96	Nieuwere geschiedenis van { Afrika.
97	Nieuwere geschiedenis van { Noord Amerika.
98	Nieuwere geschiedenis van { Zuid-Amerika.
99	Nieuwere geschiedenis van { Oceanië.

De verdeeling naar de onderscheiden talen wordt ontleend aan tafel 3; zoo verkrijg ik 83. Hier bekleeden de Germaansche talen n^r 9, dus 839; onder de Germaansche talen is het Nederlandsch n^r 3, bijgevolg komen we tot 8393 als aanduiding voor de Nederlandsche letterkunde.

Elke letterkunde [n^r 8] heeft alweer zijn 10 vakjes, namelijk:

0	Algemeene werken.
1	Dichtkunst.
2	Tooneel.
3	Roman.
4	Studiën.
5	Welsprekendheid.
6	Brieven.
7	(ontbreekt).
8	Mengelingen.
9	(ontbreekt).

[p. 317]

N^r 1 is dus de dichtkunst, n^r 2 de tooneelliteratuur.

In het gebruik nu plaatst men achter het groepnummer een punt. en dan volgt het afdeelingscijfer; alzoo is:

8393.	1 de Nederlandsche dichtkunst.
8393.	2 de Nederlandsche tooneelliteratuur.

De tooneelliteratuur heeft eveneens zijn Io vakjes, volgenderwijze geschikt:

2	Tooneelliteratuur.
20	Algemeenheden.
21	Treurspel.
22	Blijspel met of zonder zang.
23	Drama.
24
25
26	Kindertooneelen.
27	Alleen- en tweespraken.
28
29	Allerlei.

en zoo gaat het verder.

Een Nederlandsch blijspel draagt dus het nummer 8393.22, een Nederlandsch tooneelspel: 8393.23, enz.

In elke welingerichte boekenzaal wordt deze indeeling toegepast; bijgevolg hoeven de lezers, met dit stelsel vertrouwd, niet eerst ruimen tijd te verspillen om in de catalogussen wegwijs te worden en hun eigen vak te vinden.

Enkele prijsopgaven van de benoodigdheden

	Merk	Getal	Prijs
Gewone steekkaarten (7,5 × 12,5 cm.)	Aa	1000	3.50
Gekleurde wegwijzers met lipje	Ca	100	0 90
Gekleurde wegwijzers met grooten kam	Da	100	0 90
Kaartenbakje met stang		met slot	zonder slot
2 la's kastje in eikenhout	I Aa	27 fr.	22 fr.
4 la's kastje in eikenhout	I Ba	45 fr.	38 fr.

Jan Bernaerts.