Dietsche Warande en Belfort. Jaargang 1909

[p. 477]

Wetenschappelijke kroniek

Groote studiën zijn thans overal aangestoken om den kanker, waarvan nog immer de aard onbekend is te leeren kennen.

De strijd om den kanker tegen te gaan wordt ook algemeen. De kanker-questie was aan de orde van den dag op 't Vlaamsch Natuur- en Geneeskundig Kongres, en 't was een der bijzonderste punten welke er besproken werden. Een speciaal deel der verslagen is er aan gewijd en bevat:

1^o Ontleedkunde en mikroscopische diagnose van den kanker, door prof. Van Duyse (Gent);

2^o Heelkundige kankerbehandeling, door D^r Lauwers (Kortrijk);

3^o De serotherapie van den kanker, door D^r Bertrand (Antwerpen);

4^o Over physische behandeling van den kanker, door D^r Gunzburg (Antwerpen);

5^o Over het gebruik van radium tegen den kanker, door prof. Bayet (Brussel). Verslag van D^r Minne (Gent).

In de laatste vergadering der ‘Société scientifique’ van Brussel, bepaalde zich bijna al 't werk der geneeskundige sectie tot kanker-onderzoek; er werd ook de groote voordracht der algemeene vergadering over kanker gehouden.

Te Liverpool bestaat een bijzonder Instituut alleen voor 't onderzoeken van kanker.

Overal, en in 't bijzonder ook in België, zijn bonden gesticht met welbekende sommiteiten aan 't hoofd, om zoo beter met vereenigde krachten den kanker te keer te gaan.

De kennis van de natuur des kankers hangt meer van de natuurlijke wetenschappen af. Wie er verder iets over weten wil sla een blik op de bovengenoemde uitgaven.

't Verzorgen en voorkomen van kanker schijnt daarentegen meer de geneeskundigen aan te gaan; en de vraag: hoe ze te bekampen kan gansch onafhankelijk van de eerste beantwoord worden. En toch ook dat antwoord schijnt meer van de natuurlijke wetenschappen te zullen komen. Twee artikelen van Borrel, verschenen in de ‘Annales de l'Institut Pasteur’ (25 Februari 1909, 't eene betiteld ‘Acariens et cancer’, 't andere ‘Acariens et lêpre’, hebben voor doel de innige betrekking aan te duiden welke immer bestaat tusschen 't verschijnen van

[p. 478]

kanker of melaatschheid; en ten andere het daarzijn van een welbekende Acariër, de Desmodex in de sebum-klieren van het vel, rond de haarwortels. De Desmodex zou die beide huidziekten overdragen, en 't vernielen der Desmodex's zou ten grooten deele de verspreiding van den kanker te keer gaan; de kanker wordt immers gewoonlijk voortgezet, dat staat vast, alleen door verplanting van kankercellen midden in een gezond weefsel, gewoonlijk vel of darmwand. De Desmodex zou volgens de arbeiden van Borrel, de overplanter zijn der kankercellen gelijk de Anopheles-mug, in warme landen, de overdrager is der Malaria-mikroben. De Desmodex is een kleine worm met vier paar pooten, aan de eerste ringen, de verdere ringen bezitten geen aanhangsels. Hij leeft gelijk wij hooger zegden in de sebum-klieren welke in vorm van kleine zakjes, bijzonder rond de haarwortels bestaan. Borrel stelt vast dat in geval van kanker of melaatschheid immer in aanvang eene groote hoeveelheid Desmodex's in de aangetaste deelen te vinden is. De aard van verspreiding van kanker door huidparasieten zou tevens uitleggen hoe hij, minstens voor 't geen de huid aangaat, meer voorkomt bij die slach van menschen die min regelmatig van water en in 't algemeen van zuiveringsmiddelen gebruik maken.

Eene heel belangwekkende studie levert ons Vialleton, hoogleeraar te Montpellier. ‘Un problème de l'Evolution: la théorie de la récapitulation des formes ancestrales’.

Ieder wezen, volgens die theorie, doorloopt tijdens zijne ontwikkeling de opeenvolgende vormen welke in de stammenrei voorkomen. Dit feit, wetenschappelijk vastgesteld, zou een der sterkste bewijzen leveren ten gunste van 't evolutionisme. Vialleton zoekt na hoe de eerste en groote embryologisten Michel en Serres die wet niet hebben vooruit gesteld en ze, op verre na, niet aankleefden. Hij toont verder hoe, nadat de beruchte Haeckel ze had voorgebracht, mannen zooals Koelliker, Hense en O. Hertwig ze niet aanvaarden dan met dusdanige wijzigingen, dat de wet zoo goed als niet meer bestond.

Vialleton toont verder verscheidene feiten, uit eigen ondervinding, bij 't ontwikkelen der cyclostomen, welke tegen de recapitulatie ingaan.

De gelijkenis welke voorkomen kan, is enkel te wijten, zegt hij, aan 't feit dat ieder levend wezen van eene enkele cel voortkomt, en dus noodzakelijk eenige vormen door moet, uiterlijk dezelfde, welke het tot zijne volmaking zullen brengen.

[p. 479]

Bij Fischer, in Iena, verscheen ‘Unsere Ahnen-reihe’, van E. Haeckel, uitgegeven ter gelegenheid van de 350^ste verjaring der Universiteit. De oude Haeckel brengt er nogmaals zijne welbekende theorie in voor en dat met even veel overtuiging als in 1874, niettegenstaande de wetenschappelijke wereld haar meer en meer den rug schijnt te keeren.

Te Chapelle aux Saints, in Corrèze (Frankrijk), hebben drie geestelijken de overblijfsels gevonden van eenen voorhistorischen mensch. M. Boule, van 't Museum te Parijs, heeft ze onderzocht en brengt ze overeen met het ras van Neanderthal en Spij.

't Schijnt daarmede uitgemaakt dat de Mousteriaansche tijd in heel west Europa een zeer laag menschenras zag leven, dat namelijk op kop en aangezicht menig dierlijk merkmaal droeg, als de zwaarte der onderkaak, de mangel aan kin, 't oversteken der wenschbrauwen, enz.

Le Dantec toont in een artikel (Rev. Sc. 6 febr. 1909) hoe Lamarck en Darwin op twee gansch tegenovergestelde wijzen tot eene evolutie-theorie kwamen.

't Uitgangspunt van Lamarck is 't vraagpunt des levens: Wat is een levend wezen. Hij is een natuurkundige die 't leven aan de physische natuur wil verbinden en dus heel de natuur één wil maken.

Darwin integendeel is van aanvang een dualist. In 't leven is een princiep dat aangenomen wordt, maar niets gemeens heeft met 't stoffelijke. Voor de vormveranderingen zoekt dus Lamarck de oorzaak in 't leven zelf. Darwin integendeel zoekt de invloed van de physische natuur op de levende wezens en denkt daar de rede hunner vormveranderingen te vinden. Le Dantec is voor Lamarck natuurlijk; ten eerste 't is een Franschman, ten tweede hij is geen dualist en schijnt 't leven door de stof te willen uitleggen. 't Darwinisme moest vallen, zegt hij, omdat het te diepe onderscheiding liet bestaan tusschen 't levende en 't niet levende.

Y. Delage heeft aan de Academie van Parijs voorgehouden hoe hij tot volmaakten vorm twee zeeappels heeft geleid welke hij kunstmatig uit niet bevruchte eieren teelde.

Sommige diersoorten zetten zich voort door ontwikkeling van niet bevruchte eieren, bijvoorbeeld bijën en boomluizen. Men had tot hiertoe hetzelfde kunstmatig bekomen bij dieren welke gewoonlijk door bevruchte eieren voortplanten, bijv.

[p. 480]

bij verscheidene echinus-soorten; maar nog nimmer was men er in gelukt de dieren verder te kweeken als tot larve-vorm; zij gingen altijd te gronde als zij tot de definitieven volwassen vorm moesten overgaan. 't Is die overgang welke nu aan Y. Delage gelukt is in zijn laboratorium aan zee, voor zeebiologie.

Verschenen te Parijs bij Doin: ‘Les peuples Aryens d'Asie et d'Europe’; bij Flammarion: ‘La connaissance et l'erreur’, door Mach, leeraar van Physica te Weenen. Dit werk zou later uit een philosophisch oogpunt moeten besproken worden. Het zelfde geldt voor l' ‘Evolution de la matière’ en l' ‘Evolution des forces’, van G. Lebon.

Uitgegeven bij Vuibert en Nony: ‘Les Microbes’, door Charpentier.

J. Van Mollé.