Dietsche Warande en Belfort. Jaargang 1906

[p. 600]

Wetenschappelijke kroniek

Ontwikkelingsleer.

In 't Biologisches Centralblatt (Bd. xxv, n. 7) geeft Dokter R. Goldschmidt, leeraar te München, de beschrijving van eene hoogst belangrijke vondst, welke hij deed in de schatten, zegt hij, der Duitsche Tiefseeexpedition. 't Geldt een reeds jaren aangestipte diervorm, waarvan men tot nog toe niet gelukt was een welbewaard specimen in handen te krijgen. Reeds in 1889 beschreef Dr Günther van Freiburg eenigszins eenen nieuwen Acraniër, de Branchiostoma pelagicum volgens de beruchte Challenger expeditie, de eerste mag men zeggen die een beslist wetenschappelijk onderzoek der zee ondernam. Sedert hebben Gill, in 1859, Cooper en Tattersal, in 1903, Parke in 1904, verschillende daaraan verwante exemplaren opgevischt.

Nu is het aan de Duitsche expeditie op de Valdivia gelukt 26 welbewaarde exemplaren van nieuwe acraniërs te bemachtigen. 't Is 't onderzoek daarvan dat Dr Goldschmidt ons voorbrengt. Daardoor wordt de klasse der Acraniërs, die tot hier maar eene enkele welbekende species bevatte, verrijkt tot vier vaste species.

't Belang van die aanwinst spruit eerst uit de gansch bijzondere plaats der Acraniërs in de dierenrij. En nu nog het meest uit de vergelijking der nieuwgevonden species met den reeds oudbekenden Branchiastoma lanceolatum of lancetvischje. 't Lancetvischje, tot hier de eenige vertegenwoordiger der klas, is als 't laagste der Chordaten, dat is der dieren die in den rug een bijzonder geraamteweefsel bezitten, aanzien.

Alzoo is het voor de evolutionisten de gansch aangeduide voorvader der hoogere chordaten, en in 't bijzonder dus ook der zoogdieren. 't Wonderste van al is 't volstrekt gemis aan symetrie, in de ontwikkeling van Branchiostoma. Zoo ontstaat, onder andere, de mond zijner larve op de linkerzijde en 't darmkanaal, waar hij in uitkomt, ligt ruggewaarts eenigszins rechts. Het is

[p. 601]

slechts later dat die mond naar de buikmiddellijn schuift en 't darmkanaal meer ruggewaarts, zoodat het volmaakt individu voor die punten niets meer van zijne oorspronkelijke asymetrie vertoont.

Zoo ook bezit 't lancetvischje langs weerskanten van 't darmkanaal, dat tevens als ademkanaal kan betiteld worden, een zeker getal ademspleten die 't kanaal met de buitenwereld in gemeenschap stellen en dienen om 't ademwater door te laten. Die ademspleten zijn overigens een kenmerk der chordaten.

Er verschijnt eerst maar eene rij dier spleten en nog wel op de middellijn der buikzijde, daarna schuift zij wat rechts op. Alsdan verschijnt de tweede rij spleten tusschen de eerste en den rug. 't Is na dat alles maar dat de twee rijen spleten links naar onder draaien, zoodanig dat de onderste rij terug naar 't midden schuift, ja zelfs de middellijn overschrijdt, en links gaat liggen. De rechte rij daalt wat, maar blijft langs dien kant. Zoo worden nogmaals de twee kanten van het volkomen individu gelijk.

Nu bij de nieuwgevonden speciës, die men Amphioxides heet, vindt men maar eene enkele rij ademspleten en dat op de onderste middellijn. Zoo ligt ook de mond links en de darmgoot even wat rechts.

Daarenboven mist zij twee lappen die bij Branchiostoma lanceolatum rond de ademspleet een ademruimte omvatten die deze beschut. En inderdaad ontstaat die ademkamer slechts heel laat in de ontwikkeling van 't lancetvischje. Hetzelfde geldt voor de voelers op de lippen, die bij Amphioxedes niet te vinden zijn.

Integendeel bestaat bij Amphioxedes een pracoraal orgaan, dat Branchiostoma maar in den loop der ontwikkeling bezit, en dat later verdwijnt.

Vele andere bijzonderheden zou men zoo nog kunnen aanhalen. Men kan ze alle samenvatten in twee woorden: De Amphioxedes' zijn onvolkomen Branchiostoma's, maar zij zijn rijp en bezitten dus ontwikkelde zaadklieren. De Branchiostoma's vertoonen zich dus als verder ontwikkeld dan de Amphioxedes.

Men kan licht begrijpen welke gevolgen uit zulke feiten getrokken worden ten gunste der evolutie-leer. En 't is omdat dit nieuw feit zoo een wonder daglicht werpt op de ontwikkelingsgeschiedenis der dieren, dat het dient aangehaald te worden.

't Is om zulke verschijnselen uit te leggen dat de evolutie-leer verzonnen werd, en zij schijnt inderdaad eenigen uitleg te vinden waar men zonder haar met een eenvoudig vraagteeken zou moeten antwoorden. Feiten eischen uitleg: zoo valt er misschien

[p. 602]

te zien of er niets aanneembaar is in de evolutie, vooreerst als eenvoudig en gemakkelijker samenvatten, en verder als wijsgeerig stelsel.

In dien zin verscheen bijvoorbeeld een boekje van Doctor R. Günter, van Freiburg, in de Hillgers Volksbücher: Die Entwicklung der Tierwelt. Maar de schrijver is effenaf materialist: ‘Die lebende Substanz, besluit hij, ist ein Teil der Erdmaterie, sie hat sich aus dieser durch “Urzeugung” gebildet’. Voor zoo een man zijn dus de causae secundae voldoende om alle ontstaan uit te leggen. Hij schijnt met de causa sufficiens niet bekend te zijn. In 't begin wijst hij ook aan hoe de wind naar evolutie staat, zelfs een Jezuiet, Pater Wasmann, experimenteert op dat gebied, en zoo iets acht hij een teeken des tijds.

Over dit werk van Pater Wasmann weze het genoeg de beoordeeling van Pater Van Mierlo te lezen, hierin verschenen een paar nummers vroeger, onder den titel: De Hedendaagsche Toestand der Evolutieleer. Hetzelfde dient gezegd over het werk van De Vriese, uit Amsterdam: Species and Varities: Their origin by Mutation.

Pater Van Mierlo, na eene fijne ontleding der proefnemingen, geeft een afdoenden uitleg met zijne ‘schommelvariatie’.

Ook is 't niet te denken dat van wege de rechtstreeksche bewijzen veel te verwachten is voor de oplossing van 't vraagstuk. De tijd is te beperkt voor zulke proeven.

De onrechtstreeksche bewijzen uit wezensontwikkeling, vergelijkende ontleedkunde en paleontologie schijnen meer te zullen opleveren. Pater Van Mierlo behandelt die ook in een boekje, uitgegeven in de Vlaamsche Hoogeschool-uitbreiding: Tegen de Ontwikkelingsleer. Hij schijnt minder te slagen in het afbreken der aangehaalde feiten. Misschien zegt ieder feit in 't bijzonder niets of weinig, geen enkel zal zeker ooit de theorie bewijzen; zelfs de reeks feiten, waarover de wetenschap nu beschikt, kan men niet vergelijken met eene ongeschonden telegraaflijn: de draden zijn weg, maar de palen zijn hier en daar gebleven en toonen aan welke de richting der lijn omtrent geweest is en hoe de twee uiteinden verbonden waren.

Wat er ook van zij, al neemt men al die feiten en hunne aaneenschakeling door evolutie aan, dan is men nog verre van Darwinisme of Lamarckisme, enz. Die zijn zeker mis. Zoo er waarlijk overgang is van een wezen tot een ander dat essentieel verschilt, dan moet de bevredigende uitslag van dien overgang gezocht worden, en dat doen de evolutiestelsels niet. En 't ware misschien wel te wenschen dat Pater Van Mierlo in zijn volgend, aangekondigd, schrijven eens deed zien hoezeer ge-

[p. 603]

wone evolutionisten van grondige wijsgeeren verschillen, met aan te toonen wat waarlijk als causa sufficiens van zulken overgang zou kunnen aangenomen worden.

Cellenkunde.

De Cellule geeft ons het eerste deel van eene samenvattende studie van hoogleeraar V. Gregroire over 't Reductie-problema. In 't zelfde boekdeel geeft hoogl. Janssens zijne bemerkingen nopens dit vraagstuk, en dat volgens eene nieuwe en geheel andere methode. Zij besluiten in denzelfden zin als de vroegere. Dit is misschien de gelegenheid om een woordje te reppen over reductie. Ziehier waarin dit bestaat. Als eene cel door verdeeling twee dochtercellen voortbrengt, bevat de kern van ieder dier dochtercellen even zooveel chromosomen als de moederkern. Die gefigureerde en kleurvattende lichaampjes zijn alzoo in even groot getal in alle cellen die eene gemeenzame afstamming hebben en iedere soort heeft haar vast getal. Bij de deeling splitst iedere chronosoom zich in gansch zijne lengte, zoodat iedere dochterkern zoo eene helft te beurt valt.

Na twee achtereen volgende celdeelingen, die onmiddellijk 't gereedmaken der zaadcel voorafgaan, constateert men integendeel dat die vier daaruit voortkomende dochtercellen ieder maar de helft van 't gewoon getal chromosomen in hunnen kern bevatten. Een dier twee deelingen is eene reductiedeeling geweest. Gregroire onderzoekt welke celdeeling, de eerste of de tweede, reductief is, en hij besluit, na onderzoek van alle aanstippingen over 't vraagstuk verschenen, dat men over 't algemeen moet aannemen dat de reductie door de eerste dier twee celdeelingen voltrokken wordt.

Hoe gebeurt nu die reductie? dat zal 't tweede deel van de studie behandelen.

Het antwoord op die vraag luidt ten andere meer en meer gelijkstemmig sedert de werken van von Winiwarter. (Recherches sur l'ovogenèse et l'organogenèse de l'ovaire des mammifères, Arch. de Biol. t. 17). van Berghs. (La formation des chromosomes hétérohypiques dans le sporagenèse végétale. La cell. T. ^xxi. fasc. 1^e et 2^d.) enz.

Dees is ingevolge 't mecanismus der reductie: Eenigen tijd voor de reductiedeeling, kleven de moederchromosomen twee en twee samen. Alzoo in de volgende kerndeeling bij 't splitsen der chromosomen, met twee halve chromosomen gescheiden worden, maar twee heele, waarvan iedere dochterkern er eenen krijgt.

[p. 604]

von Winiwarter en Berghs, staven dien uitleg omdat zij om zoo te zeggen, 't gelijk loopen en 't aaneenkleven der chromosomen vaststellen.

Janssens (Evolution des auxocytes mâles du Batrachoceps attenuatus. La cell. T. xxii 2^d fasc.) bewijst hetzelfde op eene geheel andere wijze Hij meet de kern en de chromosomen op verschillende tijdstippen en berekent hunne omvang en massa. De uitkomst der berekening kan slechts door 't aaneenkleven uitgelegd worden.

Alzoo vindt dit buitengewoon feit der reductie eindelijk zijnen uitleg.

't Doel der reductie valt nu niet te bespreken; 't zij ons genoeg te zeggen dat zoo twee zaadcellen van verschillend geslacht, zullen samen kleven - de bevruchting - en zoo wederom eene cel en kern zullen tot stand brengen die 't gewoon getal chromosomen bezit, en tot een nieuw wezen, aan de ouders gelijk, zal ontwikkelen.

Dr Van Mollé.