Dietsche Warande en Belfort. Jaargang 1905

[p. 469]

Ricordo di Roma

Die Zaterdagavond, na de Cena, droei ik mijn lamp uit. Het was een oud familiestuk, met een roodglazen balg van Venetië, onderschraagd door een gentiluomo à la Médicis, in simili-zilver. De stervende vlam weerlichtte blauwachtig op den rilden degen van dezen metalen jonker. Voor het venster, lonkte de halve mane, zoo sappig versch als een stukgesneden meloen, op de fruitkramen van 't Campo de' Fiori. Vermomd in den krage van mijn jas en onder den rand van mijn hoed, daalde ik, lijk een sluipmoordenaar uit het borgiaansch dolk- en gifttijdvak, den arduinen trap af naar de straat.

- Bona sera! signor avvocato! riep de vleiende portinaja, met haar schrale stemme, lijk een houten ratel. Zij ontstak een olielicht in haar logie, vóór het wassenbeeld der Madona, die getooid stond lijk een kinderpop en haar gestriepte tijgerkat, met een halsband van koperen klokjes aan, miek turnoefeningen tusschen de sporten van een aartsvaderlijken zetel.

Katten met klokjes aan, dacht ik, toen ik langs den Tiber in den scherpen bergwind kwam, zijn weinig geschikt om muizen te vangen. Links, in de purperblauwe lucht, schitterde de vergulde koepel der nieuwgebouwde Synagooge. Goud zien op een joodschen tempel, brengt altijd kalvergedachten te binnen. Rechts, klotste 't water tegen de oudbakken pijlers van den pons Fabricius. Rond Vesta's heiligdom, zaten eenige kouderachtige signore uit Trastevere, afstammelingen misschien der Augusta Matres Castrorum, boven smeulende vuurpotten kastanjes te roosteren en hun handen te warmen. Hier en daar, brandde een roetkeers, in een papieren kelk geplaatst. Overal stonden de deuren der wijnkroegen open. Achter slordige toogladen, wandelden ongekuischte bazinnen, doch boven hun hoofd prijkte, in houtkoolletters, 't welsprekend opschrift: Vini scelti. Le pavillon couvre la marchandise. In de nauwe kronkelgangen, dooreengeweven lijk een kobbenet, krioelde 't bedrijvige werkvolk. De

[p. 470]

voddenkramers haalden de vernaaide lompen, 't verroest ijzer en de snaarlooze vedels binnen, die, bij dage, den oudheidskundigen kooplust verwekten der engelsche ladies. Ginder, blekte, quasi signum ex diris, de bloedroode lanteern van het Ospedale della Consolazione en daarachter lag het Forum, in den stillen maneschijn.

De rechtstaande drie zuilen der Aedes Castoris bibberden in 't schemerlicht. Hoog op den Mons Palatinus, stak een cypresboom zijn kegelkruine tusschen de pinklende sterren. De Via Sacra, met haar witte dallen, slingerde door de donker puinen, lijk de melkweg door 't uitspansel. Boven de gapende diepte, rees de geest der Romeinen. Caveant Consules! Over 't Comitium, trokken vier-en-twintig kranige lictores, met hun fasces cum Secure, zinnebeelden van geeseling en doodstraf. Servilis tumultus. De Respublica daverde tot in haar grondvesten. 't Volk stroomde toe en op de rostra, nevens mij, verscheen de plechtige orator. Hij gooide den gloed zijner woorden in de ziel van de menigte, tot de zwellende driften uitborsten, lijk lava op den Vesuvius. Vleierij, trots, afgunst, leugen of baatzucht bezoedelden hier de witte toga der Candidati. De ratio in schrift wierd er ontvangen uit het brein der Patres Conscripti en ons duikelde men, op de banken der Universiteit, tot stikkens toe, in de rechterlijke wijsdom dezer wereldwetgevers. Crux, arbor infelix, servile supplicium, beslisten zij.

Opeens bromden de bronzen klokken der Sint Pietersbasiliek, om den Zondag te begroeten, den dag der Verrijzenis.

Buiten de wete en tegen den wille van 't roomsche plebs, was de stam van het Kruis, onder Pontius Pilatus, geheiligd. Een nieuw gedacht boorde door de duisternis: de beteekenis van het Lijden. En ginder, achter den grijsgrauwen ringmuur van het Colosseum, wierd deze beteekenis, met roode martelaarsbloed bezegeld. Boogwijs over de verbrokkelde tempels, zeilde de wassende mane en ik klom den steger op, naar 't Capitolium.

Van tijd tot tijd botste ik op een koppel Carabinieri, die stonden te geeuwen achter de hoeken der huizen. Onder zwarte schoudermantels, daalde de scharlaken naad hunner uniformbroeks, tot in het modder der straatgoten en, niettegenstaande 't gevaarte hunner napoleoniaansche tweetuithoeden, zagen zij er zeer vreedzaam uit. Beati pacifici. Il capitan Fracassa! schreeuwde een gazetleurder, met geborsten stem en verdween te midden

[p. 471]

een groep ouderachtige heeren, met dikke peper- en zoutknevels, à la Umberto I. Uit de open poorten van 't Palazzo di Venezia stroomde een wemelende lichtvloed. Een lange rij koetsen, met peerden die grinnikten, wachtte in de voorhal. Lijk een mierennest dwarrelden buigzame lakeien, beslommerd dooreen. Het diner diplomatique liep ten einde. Nevens mij, tegen een zuil van den ingang geleund, stond een kleine citarista, met koralen oorslingers en pekzwart haar. Zij had lederen cothurnen aan met gekruiste snoeren, lijk de standbeelden der Oudheid en dook haar versleten snaartuig, in de rimpels van een vertaanden shawl, ievers door een bermhertige ziel uit Groot Britanje, in de hoofdstad van 't Christendom achtergelaten. De koetsiers hielden hun zwepe en position en hun lijf ook. In de bevende klaarte, glinsterden de eerekruisen der statige gezanten. Slepende kleedij wentelde in golven, over de trappen. Een wolke reukwerk walmde naar buiten toe en de kleine citarista loerde met gretige oogen, naar de vonkelende trilkronen der edele vrouwen en de donzige pelzen, over de molligheid hunner naakte schouders.

De leges somptuarioe overleefden de Censores niet.

Op den zilveren appel gesteund van zijn stok, groette de reusachtige deurwachter, vol heuscheid de deftige gasten. De hoefijzers kletterden en de koetsewielen schijverden, op hun geruchtelooze caoutchoucbanden. De kleine citarista was weggekropen, in de schaduw.

Kende zij de beteekenis van het Lijden? Of had de Wetenschap voor haar reeds de mystieke verdienste gewogen der ellende en dezelve te licht bevonden? De welvaart moest de onwetendheid verbannen en de droomzieke Menschheid, die wilde tot hiertoe van het Paradijs gescheiden blijven, door den dood, zou voortaan het doel van het leven, in het leven zelf bevatten.

Op den Corso waren de avondwandelaars zeer gedund. In de volkswijken lunderden ketelmuziek en vreugdeschoten. Vóór mij, nam een jonge vrijer, met hoffelijke zwierigheid, het overschot eener sigaar van tusschen zijn lippen en wierp het robbelend, langs de voeten van zijn lief, over de straat. Ik rook, aan den vermuften tabakgeur, die in de lucht opsloeg, dat hij echte voortbrengsels smoorde der italiaansche regie. Uit den hoogen, viel het heimelijk reeuwlicht eener electrieke booglamp. De Wetenschap had zulke koude stralenbron, als een levend sym-

[p. 472]

bool, aan de doode stof ontrukt. Witte nachtvlinders flodderden nieuwsgierig rondom. Zij schenen tevreden, lijk velen onder ons, omdat zij met hun vleugels, de jongste overwinster der duisternis, op alle zijden konden betasten, en verkozen, in hun dolle vermetelheid, dezen blekwormglans, boven de ware, doch ongenaakbare Zonne, die alleen over de Schepping, de noodige warmte giet en groeikracht.

Een knappe bende bersaglieri vertrokken op nachtmarch. Hun ijzeren stap dreunde langs de steenen en de weelderige vederbossen boven hun hoeden, wabberden in den wind. Een verachterde wijnvoerder reed de stad uit. Hij zat vroolijk, boven zijn ezelgespan, in schaapvellen geduffeld en zong een borrelend berglied.

Wanneer ik thuis kwam, brandde 't olielicht nog, in de logie, vóór het wassen beeld der Madona.

Om. K. De Laey.