Dietsche Warande en Belfort. Jaargang 1905

[p. 403]

Omroeper

Een zeer artistieke onderneming, die enkel lof en aanmoedidiging verdient, is die van M. en Mev. Lambrechts uit Lier, welke zich voorstellen op een practische wijze de aandacht van stedelingen en dorpelingen op de schoone Vlaamsche liederen van onze hedendaagsche meesters te vestigen. Op een tiental plaatsen, doorgaans in afdeelingen van het Davidsfonds, richtte M. Lambrechts kleine voordrachten in, waarin hij als spreker en zanger tegelijk optrad en de hoedanigheden en de geschiedenis der talrijke liederen verklaarde, die hij met zijn volklinkende en welgeoefende stem uitvoerde, geholpen door Mevr. Lambrechts, die hem op buitengewoon knappe wijze begeleidt. Dat zij beiden volkomen voor die taak opgewassen zijn, zullen al degenen getuigen die hen mochten hooren. Dergelijke avondfeestjes zijn innig, huiselijk, geenszins luidruchtig van aard, en kunnen bijna zonder onkosten ingericht worden. Veel zouden zij door de jonge Vlaamsche vrouwen moeten bezocht worden, want zij zijn geroepen om hun esthetisch geluk te verhoogen, om meer vreugde en meer vrede in onze christene huisgezinnen te doen heerschen.

Purgatorium is de titel van een klein oratorium van Jozef Ryelandt, een der vruchtbaarste toondichters van ons land, die uitmuntende studies deed onder de leiding van Edgard Tinel en de hoop onzer katholieke kunst genoemd wordt. De partituur van zijn nieuw werk beslaat slechts 44 bladzijden druks (Vve L. Muraille te Luik) en kan zonder groote moeilijkheden in onze steden van gemiddelde bevolking uitgevoerd worden.

Bij een eerste lezing denkt men aan de godsdienstige werken van kleinen omvang die de Fransche toondichters ons in de laatste jaren schonken, gelijk Gallia van Gounod, Rebecca van César Franck, meer nog aan enkele deelen van Rédemption en Les Béatitudes van denzelfden César Franck, eenigzins ook aan Requiem van Gabriël Fauré. Van navolging is geen spraak, want de Belgische toondichter staat op gansch vrije voeten. Evenmin als in doodenmis van G. Fauré werd hier met al te zwarte kleuren geschilderd, ofschoon het onderwerp misschien wel een dergelijke behandeling dreigde uit te lokken. Het laat veeleer een indruk van gelukkige verlossing, van zalige dankzegging, van streelend zonnelicht na den verschrikkelijken lijdensnacht van het vagevuur. De woorden, ontleend aan den Bijbel en den Graduale, werden afwisselend voor gemengd koor en soprano solo aangewend. In zijn synthetische soberheid is de inleiding een

[p. 404]

meesterlijke bladzijde: zij laat ons kennismaken met de voornaamste leidmotieven van het werk, - zeer schoone en gepaste! - en geeft ons al dadelijk de verzekering dat de schrijver niet te veel zal toegeven aan chromatismen en uitweidingen. Zij laat reeds met een bescheiden straaltje den triomf van het einde doorschemeren. Het eerste koor wordt besloten door een heerlijk crescendo en de jammerklacht der ongelukkige ziel die er op volgt behoort tot het schoonste wat Ryelandt ooit schreef: dat is echt godsdienstige kunst en kan een christelijk gemoed tot weenenstoe treffen. Het koor, Domine, ne in furore arguas me. zal bij de uitvoering eenige moeilijkheden opleveren maar stellig een overweldigenden indruk teweeg brengen. Daarna laat de toondichter het woord aan het orkest om ons den indruk te geven van hetgeen de hoofding zegt: Torquens desiderium ad Deum. Een paar bladzijden die overvloeien van melodie en de aangenaamste afwisseling aanbieden! Langzamerhand komt er meer meer kalmte en vertrouwen in de uitdrukking en men gevoelt dat er een einde aan de folterende smart der arme ziel gaat komen. Een interludium schetst ons de blijde verrukking der bevrijde ziel en in het slotkoor, een dier etherische scheppingen. waarvan de toondichter het geheim schijnt te bezitten, worden wij zachtjes ontheven aan de stof en stijgen smeltend op in de eeuwige vreugde van het ontsloten Paradijs.

Purgatorium is edele en krachtige kunst, een stroom van reine en diepgevoelde melodie, een nieuwe vonkelende schakel in de reeds lange lijst van werken die we aan den jongen en zoo heerlijk aangelegden kunstenaar verschuldigd zijn, een sprekend bewijs van de hooge beteekenis onzer nationale kunst. Laten wij wenschen dat het stuk door vele katholieke maatschappijen uitgevoerd worde, dat de Vlaamsche en Fransche liederen van den toondichter al meer en meer mogen gezongen worden - wie kent Groeningeveld en zijn Wiegeliedje? - en ook dat wij toekomend jaar een ander christen kunstwerk van hem, namelijk zijn Sainte Cécile, zullen mogen toejuichen in den Muntschouwburg te Brussel.

L.L.

Van F. Van Duyse's Het oude Nederlandsche Lied verscheen 27^e alev. met kerkzangen, geuzen liederen en politieke liederen uit de 16^e eeuw.

Vier afleveringen van Vivat's geillustreerde Encyclopedie ontvingen we in dezen laatsten tijd, aflev. 65-68 gaande tot blz. 5440. Ook deze afleveringen schijnen ons met dezelfde zorg bewerkt als de voorgaande. Bijzonder opgemerkt de artikelen: Machiavelli, Madoera, magnesium, magnetisme, malaria, Maleiers, Manchesterschool, manichaeërs, marconigraaf, Maria (met verscheidene portretten van vorstinnen), marine, Marx, Mazarin, Mecklenburg, medailles, Medici, medische wetenschap, meelmolen, meetkunde, meifeesten, melk, mensch, meteorologie, microphoon, microscoop, mieren (met zeer duidelijke platen), mijnbouw, mijnwormziekte en militie.

Georges Eekhoud schrijft in het Maartnummer van den Mercure de France over het maandschrift Vlaanderen: ‘Vlaanderen... publie dans ses deux dernières livraisons d'excellentes

[p. 405]

pages de Streuvels, Cyriel Buysse, Auguste Vermeylen, et des vers merveilleux de René de Clerq. Vlaanderen n' a qu'un tort. C'est d'essayer de diminuer la valeur universelle reconnue à nos bons écrivains de langue française au profit du mouvement littéraire flamand. Jeu enfantin, indigne d'un périodique dirigé par des esprits de la trempe d'un Vermeylen, d'un Streuvels, d'un Hegenscheidt. Nos écrivains français font de leur mieux, et la France les acclame; nos auteurs néerlandais récoltent des lauriers et des florins en Hollande: voilà qui est très flatteur pour la petite Belgique. Travaillons chacun de notre côté. Estimons-nous mutuellement. Je constate que la plupart des bons auteurs flamands suivent attentivement notre production littéraire en langue française. Il est regrettable que la plupart de nos auteurs français ne puissent, par ignorance de la langue néerlandaise, témoigner le même intérêt à leurs confrères flamands. Ils se privent de bien des jouissances.

En somme, rien de plus généreux, rien qui accuse mieux la vitalité intellectuelle du pays que ces deux littératures parallèles que je souhaiterais de plus en plus unies et se comportant toujours en émules, jamais en soeurs ennemies.

Car tout le reste est boutique ou politique.’

Ou camaraderie - zou men aan dit zalvend speechje kunnen toevoegen, van den man die, de jongere Belgische schrijvers aanraadde Nederlandsch te gaan schrijven, die alleen (van Franschen bijval), maar van Hollandschen roem en.... guldens rept. Er is niets van aan dat de opstelraad van Vlaanderen afdingt op de waarde der Belgisch-Fransche literatuur. Zij heeft alleen kort geleden, bij monde van Vermeylen, Camille Lemonnier terecht gezet, die in La Revue meeningen had ten beste gegeven, waaruit duidelijk bleek, dat hij over de Vlaamsche literatuur oordeelde zonder ze te kennen. De naam van Stijn Streuvels werd daarbij door hem verhanseld tot Steen Stryvels!....

† Den 2ⁿ April 11. overleed in 't klooster der Dominicanen te Leuven E.P. Hagebaert (geboren te Noordschot W. Vlaand. den 18ⁿ April 1849) wel bekend om zijne medewerking aan Rond den Heerd zijne vertaling van Het Goddelijk spel van Dante, van de boeken van Job en de kleine profeten, van de verhalen De blinde Prins en Optonga.

Hij ruste in vrede