Dietsche Warande en Belfort. Jaargang 1904

[p. 298]

Heer Bestuurder van ‘Dietsche Warande en Belfort’,

In nummer 6, bladzijde 616 en nummer 7, bladzijde 89 van uw geacht tijdschrift, is de beknopte inhoud opgegeven van wat ik in de Revue générale over het inrichten van het middelbaar onderwijs geschreven heb.

Ik ben den recensent daarvoor oprecht dankbaar. Doch, in het belang der waarheid en om het overzicht door u opgenomen volledig te maken, zou ik verlangen er het volgende bij te voegen:

Ik herhaal dat het doel van Coremans' wetsvoorstel ten volle loffelijk is: in Vlaanderen, moeten de jongelingen der hoogere standen het Vlaamsch machtig worden. Dienvolgens, wil men van hen de kennis der Vlaamsche taal vereischen, en zelfs die kennis beproeven bij middel van een examen, ik heb er niets tegen. Dat heb ik uitdrukkelijk verklaard, en het spijt mij dat recensent verzuimd heeft dit te zeggen.

Welaan, ik vraag aan al wie door geen vooroordeel verblind is, indien men zulken maatregel nam, zou op die manier den Vlamingen geen vol recht wedervaren? Zouden zij zelfs niet meer bekomen dan wat volksvertegenwoordiger Coremans vraagt? Want de kennis van het Vlaamsch vergt zijn voorstel niet; het bedingt alleenlijk dat, voor sommige vakken, het Vlaamsch als voertaal zal gebruikt worden.

Nu iedereen weet toch wel dat, om eene taal aan te leeren, het niet genoeg is deze te hooren spreken.

Wat Coremans' wetsvoorstel aangaat, ik heb hoegenaamd niet gezegd, wat recensent mij ten laste legt, dat het onrechtvaardig is. Ik heb alleenlijk beweerd, ten eerste, dat zijne toepassing in vele colleges het onderwijs, zelfs van het Vlaamsch, zou verhinderen; ten tweede en bijzonderlijk, dat het strijdig is met de vrijheid van het onderwijs, zooals deze door de Grondwet gewaarborgd is, en dat houd ik staande. Inderdaad de heer Coremans kent den Staat het recht toe niet alleenlijk de kennissen vast te stellen welke de student bij het eindigen zijner humaniora moet verworven hebben, maar zelfs de manier op te dwingen op dewelke die kennissen moeten verworven worden, en dat is zeker tegen de vrijheid van het onderwijs. Daarenboven, indien men dit toegeeft, dan is de Staat volslagen meester om, wat het onderwijs aangaat, in de vrije scholen alles naar zijn believen te schikken en te bepalen.

Welke noodlottige gevolgen daaruit zouden spruiten, zal iedereen die niet lichtzinnig en kortzichtig is beseffen, zoo hij maar bedenkt dat liberalen en socialisten het eerst en vooral

[p. 299]

op de vrijheid van het onderwijs gemunt hebben en dat zij daarom ook Coremans' voorstel toegejuicht hebben en zullen stemmen.

Dat gevaar hebben vele zeer oprechte Vlamingen ingezien en daarom zijn zij heel en gansch tegen Coremans' wetsvoorstel.

Ziedaar de reden waarom ik schreef: ‘De redoutables problèmes sont posés. Je conjure ceux qui ont à les résoudre de bien peser leur responsabilité.’ Recensent heet dat ‘bombast’. De lezer zal oordeelen.

Ik voegde er bij: ‘Qu'ils se rappellent que, devant Dieu et devant le pays, ils ont promis sous serment de maintenir intacte la Constitution et partant la liberté de l'enseignement.’ Dat ook nog is ‘bombast’ volgens recensent. Ik meende nochtans dat iedere vertegenwoordiger den eed moest afleggen: ‘Ik zweer de Grondwet na te leven.’

God geve dat recensent en degenen die met zijne meening instemmen hun vergrijp niet eerlang moeten beklagen!

Verder heb ik in de Revue générale onderzocht of in de humaniora het Grieksch en het Latijn nog als hoofdvakken moeten aanschouwd worden. Waarom? Omdat, indien men een examen voor het Vlaamsch wil opleggen, zooals ik het niet onaannemelijk acht, menigeen van gedacht zal zijn dat hetzelfde moet gedaan worden voor de andere hoofdvakken, en zoo zal het herstellen van een graduaat zeker besproken worden, des te meer daar velen iets dergelijks wenschelijk vinden. Daaruit blijkt dat het vraagstuk door den heer Coremans gesteld op verre na zoo eenvoudig niet is. En dat men die gelegenheid zal te baat nemen om weêr tegen het Grieksch en het Latijn ten strijde te trekken, valt in de oogen. Daarom heb ik het nuttig geacht te herinneren dat de noodzakelijkheid dier talen voor het ontwikkelen van den geest door ondervinding bewezen is.

Van de studie der Vlaamsche letteren heb ik niet gesproken omdat die buiten kijf is.

Ik durf verhopen dat de katholieke volksvertegenwoordigers die Coremans' wetsvoorstel goedgekeurd hebben, alles beter onderzocht en overwogen, een ander middel zullen vinden en aanwenden om hun edel en lofwaardig doel te bereiken. Men neme de Vlaamsche zaak ter harte, maar dat kan en moet gedaan worden zonder de ons zoo noodzalijke vrijheid van het onderwijs te slachtofferen of te krenken.

Ik dank u op voorhand, Heer Bestuurder, voor de welwillende opname dezer terechtwijzingen en groet u met eerbied.

Drongen, den 28^sten Juli 1904.

J. Verest S.J.