Dietsche Warande en Belfort. Jaargang 1904

[p. 513]

Omroeper

Uit Brussel. Hoe het in de officiëele scholen der hoofdstad met het onderwijs onzer taal gelegen is? Vraag het aan den heer Rochette, socialistisch gemeenteraadslid, en hij antwoordt u: Erbarmelijk!

In lagere en in middelbare scholen is dit het geval. Bestaande wetten en ministeriëele onderrichtingen gelden er zero in tel... Waarom wordt die toestand door sommigen doodgezwegen? waarom mag daar geen gewag van gemaakt?

Edoch, 'n kwestie die onze katholieke vrienden van dichterbij raakt, is het gebruik onzer taal in het godsdienstig onderwijs. Daarover bestaat een uitdrukkelijk bevel van Zijne Emin. den Kardinaal: Den vlaamschsprekenden kinderen moet dat onderwijs in de moedertaal gegeven worden!

En wordt dat gedaan? Wie doet het?? In welke school?

Heeft hierin dan ook de wil van blinde ouders de overhand op het uitdrukkelijk bevel des Bisschops?

Geldt dan de gril, de gemakzucht van dozijnen onderwijzers en onderwijzeressen in 't vrij onderwijs meer dan het uitdrukkelijk bevel der geestelijke overheid van Mechelen?

Want ja, met dat bevel wordt gespot! En door wie? Ah! door wie!

Het Brusselsch volkskind verfranscht tot in het merg ... en door wier schuld? Ah! door wier schuld?

Het kan in zijn taal niet meer bidden; het begrijpt het eerst onderricht in den godsdienst niet meer!... En nog eens door wier schuld?

Eh, Katholieke Vlamingen van Brussel, waarom zoo licht de oogen gesloten? waarom zoo stom gezwegen? waarom gejammerd over 's volks onwetendheid in den godsdienst?

De uitvoering van het bisschoppelijk bevel in uwe vrije scholen: dát moest, nu meer dan ooit, het doel van uw strijden zijn! dat ware degelijk, maatschappelijk werk! En wie bekreunt er zich om?

Wie roept er eens alarm?

Eilaas! Bemerkt, bevroedt ge dan uw toestand niet?

En de toekomst?

Snijdt door met mes en vlim, want diep zit de kanker, diep...

Werk voor u, Brusselsch Davidsfonds!

Hemel lief, bestond er geen bevel des Bisschops nopens het gebruik der moedertaal in 't godsdienstig onderwijs, men zou er

[p. 514]

wellicht dringend een afeischen! en nu, nu laat men er meê gekken... nu laat men het vertreden... En nog eens door wie?

Ah, Brusselsche Vlamingen, ik begrijp u niet!

X³.

Mevrouw David-van Peene en P.C. Verhulst.

Mevrouw David (Mathilde van Peene) was in Zeeuwsch-Vlaanderen geboren, en woonde te Aaltre, tusschen Gent en Brugge; zij had de gewoonte van tijd tot tijd een reisje naar Gent en ook naar Antwerpen te doen, waar zij dan de gelegenheid waarnam om een bezoek af te leggen bij de voornaamste letterkundigen.

In den herst 1860 was zij te Antwerpen aangekomen en had zich onder andere naar het Handelsblad begeven, waar zij Snieders en Staes vond, zag de Laet en kwam in den namiddag op de stads-bibliotheek aan, die toen op het stadhuis was. Zij droeg bij hare bezoeken de kleedij der landelijke gegoede bevolking der streek waar zij woonde. Op de Bibliotheek vond zij Vader Mertens en Génard. Na eenige woorden met Mertens gewisseld te hebben kwam zij in druk gesprek met Génard en eenige andere letterkundigen, gewone bezoekers der Bibliotheek in de namiddagen.

- Zij had de Mijmeringen van P.C. Verhulst gelezen, die het jaar te voren verschenen waren. Bij de lezing had zij zich ingebeeld dat die dichter een droomerige, droefgeestige, kwijnende, wellicht uit liefdeverdriet uitterend jongeling zijn moest.

Génard antwoordde haar dat Verhulst integendeel een schoone, knappe jongeling, vol levenslust, zelfs een lacher was en er vooral niet aan dacht te kwijnen of te sterven; dat hij wel is waar een Lamartinien was, maar dat dit maar paste bij poëzij; en terwijl zij nu aan het praten waren gaat de deur der Bibliotheek open en Verhulst komt binnen; hij gaat op Génard toe, groet Mertens en zijne andere kennissen en Génard stelt hem aan Mevrouw David voor, die hare verbazing uitdrukte hoe het mogelijk was dat hare inbeelding bij het lezen zijner verzen haar zoo bedrogen had.

De familie Verhulst had toen te Contich eenen handel, die onder andere bestond in het opkoopen van alles wat de streek voortbracht en wat men in de stad verkoopen kon, en C. Verhulst was dien dag voor dezen handel naar de stad gekomen, en daar het weder guur en regenachtig was, had hij over zijnen Complet een blauwen kiel getrokken, droeg eenen fermen wandelstok in de eene en zijne pet in de andere hand als hij de bibliotheek binnentrad met zijn rozig gelaat, zijne gekrulde bruine haren en zijne groote bruine oogen.

Mevrouw van Peene sprak hem over zijne poëzij en ook over de hare, zeide wat zij thans schreef en vroeg ten slotte aan Verhulst met welke poëzij hij zich voor het oogenklik bezig hield; waarop Verhulst vooreerst niet antwoordde, maar de handen in de zakken van zijnen kiel stak, er vijf aardappelen uithaalde en ze voor iedereen op de tafel legde en zeide: ziedaar, la poésie du jour.

D. Staroger.

Het Oude Nederlandsche Lied. Afl. 21 is verschenen met: En wy gingen al naer de zee, Salâ moet er nu gezaeyen zyn,

[p. 515]

Jubilate gloria, Sint Anna-dag is deure, Die bruyt en wou niet te bedde, Phebus is lang over zee, Sullen wy aldus stille staen, Luchtige maeghden, Hedde niet gehoord van den zeuven, Slaept, kindeken, slaept, Daer is ä kindje in 't water gevallen, Daer is een kindeken geboren, Ik kwam Cecilia tegen, Wy zyn al byeen, 't Was op een nieuwjaer-aven, Dag vrouw, dag man, Geeft wat an den rommelpot, Hier komt onze viere Pinksterblom, Sinte Maertens vogeltje. In De Gids van April noemt Prof. Kalff deze uitgave: ‘een groot nationaal werk, in bescheidenheid en stilte door een Vlaming verricht.’

Van Vivat's Geïllustreerde Encyclopedie ontvingen we de 48^ste aflev. gaande van blz. 3761 tot 3840. Bijzonder opgemerkt de artikelen: haemorrhoïden, hagedis, hagel, hagiographie, Hahnemann (de grondlegger der homoeopathie), Haïti, halfvleugelingen, Halle (aan de Saale), van Haller (Zwitsersche ontleedkundige), hallucinatie, Frans Hals (den bekenden Nederlandschen schilder), halskevers, Hamburg, Händel (den Componist), Hannover en hanze.

Ingekomen boeken ter bespreking:

Uitgaven der firma P. Noordhoff, Groningen:

J.N. Valkhoff, Volledige leercursus der Fransche taal. Derde stukje. 9^e Druk. fl. 0.80.

C.A. Hofman, Handleiding voor de beoefening der Fransche taal, ten dienste van eerstbeginnenden, bewerkt volgens de leerwijze van Gouion. Eerste deeltje. 2^e druk. fl. 0.60.

E.J. Bosseli, Nouvelles Traductions (hollandais-français) destinées aux candidats au diplôme primaire. fl. 1.25.

J.A. Bruins, An english reading-book for advenced pupils. fl. 1.25.

L. Van Dam Jzn., Practisch taalboek. Een stel geleidelijke oefeningen voor het zuiver schrijven onzer taal ten dienste van de hoogere klassen eener lagere school of school met uitgebreid leerplan. 2^e druk. fl. 0.30.

R. Dijkstra, Handleiding voor de beoefening der Duitsche taal, ten dienste van eerstbeginnenden, bewerkt volgens de methode van Gouin. Eerste deeltje, 2^e druk. fl. 0 60.

Dr. P.V. Sormani, Herhalings-tabellen. Aanhangsel bij Kaegi's Grieksche grammatica. 2^e druk. fl. 50.

Jac. M. Vos, Van oude tijden tot heden. Geschiedenis van ons vaderland. 6^e druk.

N.L.W.A. Gravelaar, Opgaven ter toepassing van de theorie der rekenkunde. Eerste stukje, 2^e druk. fl. 0.60.

B. Laarman, Toestanden en gebeurtenissen. Eenvoudige lessen over de vaderlandsche geschiedenis voor het vierde of vijfde leerjaar. Eerste deeltje. 3^e druk. fl. 0.30.

- Derde deeltje. fl. 0.40.

J.D. Bakker en F. Deelstra, Op reis door Nederland. Geïllustreerd aardrijkskundig leesboek voor de volksschool. Eerste deeltje, 4^e druk. fl. 0.40.

A.L. De Bont, Geschiedkundig Schoolatlas van het Vaderland. In 36 kaarten en bijkaartjes. 2^e druk. fl. 0.60.

A.L. De Bont, Schoolatlas der algemeene en Vaderlandsche Geschiedenis. In 95 kaarten en bijkaartjes. 2^e druk.

[p. 516]

R. Hol, Op. 92. Tweestemmige zangoefeníngen voor sopraan en alt of tenor en bas. I. 5^e druk. fl. 0.50.

M.H. Van 't Kruijs, Sint Vincentius. Oratorium, voor gemengd- en kinderkoor, Sopraan-, Alt- en Baritonsolo met orkest en orgel, klavieruittreksel met zang. fl. 4.00.

Prof. Mr. D. Simons, Leerboek van het Nederlandsche strafrecht. Eerste deel: algemeene leerstukken. fl. 3.75. -

Omer Wattez, Germaansche beelden uit de Heldensagen. Nederlandsche boekh. Antwerpen.

P.H. Van Der Kemp, De Belgische omwenteling in Luik en Limburg, tot aan het Verlies van Venlo in November 1830, met I deel bijlagen. 's-Gravenhage, Naaml. Venn. M. Van der Beek's boekh.

Den 12 April 1904 is te Puurs overleden de welbekende Vlaamsche strijder Jan De Block, greffier van 't Vredegerecht. Hij was een kristelijke, eigenaardige, rechtschapene, gemoedelijke en zeer welsprekende man. In een volgend nummer iets meer over hem.