Dietsche Warande en Belfort. Jaargang 1903

[p. 229]

Omroeper

De speelpenningen of ‘Tantièmes’ van R. Wagner's werken. De opera's die tegenwoordig het meest uitgevoerd worden, niet alleen in duitsche, maar ook in fransche, engelsche en amerikaansche schouwburgen, zijn die van Richard Wagner. In 1902 werd Lohengrin in Duitschland alleen 997 maal uitgevoerd; in Frankrijk, Holland en Italië te zamen 420 maal; in Engeland en Amerika 318 maal. In Duitschland bedroegen de tantièmes van Lohengrin voor de erven Wagner 113.000 Mark (141.000 fr.); in de overige landen te zamen 159.000 Mark (199.000 fr.). Dan volgt Tannhäuser met 268 uitvoeringen in Duitschland; 210 in het buitenland. Tantièmes in Duitschland alleen: 81.000 Mark (101.000 fr.), in het buitenland: 50.000 Mk. (62.000 fr.). De Meistersinger von Núrnberg werden in Duitschland 138 maal uitgevoerd en brachten 72.000 Mark tantièmes op. Tristan und Isolde wordt van jaar tot jaar minder uitgevoerd. In de laatste jaren werd het werk in Duitschland slechts 80-90 keer gegeven en in het jaar 1902 hadden er slechts 59 uitvoeringen (met 14.000 Mark tantièmes) plaats. - Wat betreft de Nibelungen-cyclus, daaruit werd Die Walküre in 1902 in Duitschland, 162 maal gespeeld, (24.800 Mark tantièmes voor de erven van Wagner); Rheingold 105 maal (26.000 M.); Siegfried 89 maal (19.000 M.); Götterdämmerung slechts 78 maal (18.000 Mark tantièmes).

Verder ontvangen de erven nog tantièmes van alle uitvoeringen op concerten (circa 30.000 Mk. per jaar) en van alle muziek die de uitgevers en muziekhandelaars verkoopen. De erven van Richard Wagner hebben dus een vast inkomen van minstens 600.000 Mark (750.000 fr.), behalve de inkomsten van den Bayreuthschen schouwburg.

De Souffleur.

Verschenen: Woordenboek der ned. taal, 11^e deel, 7^e aflev. Opkuiven, Oprijzen, bewerkt door Dr. G.J. Boekenoogen. Middelnederlandsch Woordenboek van wijlen Dr. E. Verwijs en Dr. J. Verdam. 5^e deel 14^e aflev. Op oploop.

[p. 230]

De volgende standaardwerken over katholieke wijsbegeerte verschenen in het jaar 1902 in het Nederlandsch:

Hgl. J. Beysens. De ontwikkelingsgeschiedenis der organische soorten van het standpunt der scholastieke wijsbegeerte. Théonville, Leiden; Is. Vogels, S.J. Onstoffelijkheid en onsterfelijkheid. Van Langenhuizen, Amsterdam; Hgl. J.Th. Beysens. Logica of denkleer. Théonville, Leiden.

Van den E.H. Dryvers kregen wij de voordracht: de mensch als vrij wezen.

Tegen begin 1903 is er van Hgl. Beysens een ander werk aangekondigd: Criteriologie of de leer der waarheid en zekerheid; en van den E.H. Dryvers eene breedere herwerking zijner voordrachten over zielkunde.

Den Dichter ter eere en ten bate van het Nederlandsche Volk wordt er eene nieuwe volledige uitgaaf van Guido Gezelle's werken belegd en daarbij eene grondige studie over 't leven en denken van den Dichter. Beide dingen moeten zoo vast en volledig mogelijk worden: Gezelle's standbeeld voor altijd.

Daarin kunnen vele vlamingen behulpig zijn; hier er elders liggen gedichten verspreid, verdoold die nooit met de andere gedrukt en wierden en hoeveel belangrijke bestaan er niet die 't innige beeld van Gezelle als mensch, als priester, als dichter kunnen helpen volmaken!

Al wie iets van dien aard bezit, - verzen of brieven - weze zoo goed gunstig hetzelve. of een afschrift ervan aan E.H. Coesar Gezelle te zenden in 't College te Kortrijk.

Onzen dank geworde hen op voordeel.

✠ J. Vuylsteke. Bijna tegelijkertijd als het afsterven van Dr. Schaepman hebben de dagbladen het overlijden gemeld van den ouden leider der doctrinaire Vlaamschgezindheid, Mr. Julius Vuylsteke. In de geschiedenis der Vlaamsche Beweging zal deze, om zijne schriften, en niet minder om den aanzienlijken invloed dien hij, te Gent voornamelijk, van op het Atheneum reeds, waar Heremans zijn leeraar was, tot zijn dood toe, heeft uitgeoefend, eene aanzienlijke plaats bekleeden. De bezoekers der Nederlandsche Congressen hebben meer dan eens zijn kernachtige welsprekendheid mogen bewonderen. Zijne dichtbundels Zwijgende Liefde (1860), zijne Mijmeringen, bijdragen voor den studentenalmanak van 't Zal wel gaan (1855-1860), zijn verzameling verspreide stukjes, wel terecht Uit het Studentenleven (1868) gedoopt, waaraan veel later, in de uitgave der volledige gedichten (1887) nog een deeltje Verspreide Stukken werd toegevoegd, hebben

[p. 231]

zijn naam onder de liberale jeugd uiterst populair gemaakt. Zeer rijk aan poëzie zijn ze wel niet, al die bundeltjes, en hoe weinig ze te genieten geven aan een lezer buiten Vlaanderen levend en buiten den Vlaamschen strijd, blijkt maar al te zeer uit de sarrende, en, in den grond onbillijk strenge afstraffing door Kloos, in D. II van zijn Veertien jaar Literatuur-geschiedenis, 1896. Maar de flauwe Heiniaantjes der Zwijgende Liefde daargelaten, en behoudens ook de noodige toegevingen aan 't rhetorikale van vele der hieropvolgende gedichten, - waaronder de Mijmeringen wel 't beste zullen blijven, - kan geen Vlaming onontroerd blijven waar de Vlaming Vuylsteke, welsprekend, zijne verbittering lucht geeft over de toestanden hier te lande, en in den schoot van de toenmalige liberale parij, in de jaren '55 tot '70. Verbetering is er gekomen, zelfs bij de liberalen; en wat deze betreft, dank zij voor een groot deel de onverpoosde werking, jaar aan jaar, van 't Zal wel gaan en van 't Willemsfonds. Voor de mannen van 't Zal wel gaan, zijn Vuylsteke's gedichten in zekeren zin een Evangelie geworden; wat er ontmoedigends lag in Vuylsteke's aangeboren pessimism, heeft nochtans, vreezen wij, in meer dan een geval ontnuchterend en bekoelend gewerkt. Jaren lang stond Vuylsteke aan 't hoofd van 't nu zoo bedenkelijk kwijnende Willemsfonds.

Weest Clauwaert en geus,

en volgt deze leus

den dag van de kiezing met klem flus!

Verlost uwen hals

van 't paapsch en van 't Walsch;
slaat ze alle bei dood - met de stembus!

Niet als staaltje van de kreupele poëzie die Vuylsteke zich meermalen veroorloofde, maar omdat ze zijn levensideaal bondig samenvat, halen we deze stroof aan uit een liedje, dat in den Vlaamschen Liberalen Almanak voor 1869 gedrukt werd. Het zou hier misschien de plaats zijn den pennenstrijd met Frans De Cort uit de jaren '60 in 't geheugen te roepen, waarover de Toekomst van dien tijd nog thans met belangstelling na te slaan is. Wie eens het trouw en onvervalscht relaas zal bieden van Vuylsteke's levensloop, zal de Vlamingen een leerrijk boek ten geschenke hebben gebracht; en met de gaven en de gebreken een beeld geschetst hebben, meenen wij wel, dat ook Vuylsteke's tegenstrevers op godsdienstig en op politiek gebied voor 's mans werken en streven eerbied zal doen opvatten; en een leerrijk boek zal 't wezen, dat staat vast.

Vuylsteke heeft ook nog anders laten drukken dan zijn

[p. 232]

Gedichten. Te vermelden zijn, onder meer, zijn uitgave, in samenwerking met Jh. Nap. De Pauw, van de Rekeningen der stad Gent (1336-'50) Gent 1874, 1880, 1885; de, als Vlaamschgezind pamflet, belangrijke ‘Korte statistieke Beschrijving van België’, Gent, 1865-'68; en ook het flinke verslag ‘Een woord over de Belgische Academie van Kunsten, Letteren en Wetenschappen’, Dendermonde, 1867. In dit laatste geschrift werd doortastend de verfransching der Brusselsche Belgische Academie aangeklaagd, en - zoo onze herinneringen niet falen - verdedigde Vuylsteke er met klem van redenen het voorstel eene nieuwe klas voor de Vlaamsche taal- en letterkunde te stichten.

Wat zijn verzen zelf betreft, is het opmerkelijk hoe Vuylsteke maar heel korten tijd, - de studentenjaren! - den roes der poëzie heeft gekend. Toen hij later, in 1881, zijn gedichten samenbracht voor een volledige uitgave, bekende hij zelf, in het woord aan den Lezer, - ‘dat de groote meederheid twintig tot acht-en-twintig, en de allerjongste over de tien jaren oud’ waren, en dat het hem toeging ‘als iemand die de nagelaten werken van eenen overledenen vriend ter uitgave zou bezorgen.’ - Sedert 1889 was de afgestorvene lid der Koninklijke Academie van Belgie. Zooals bekend is, had hij al spoedig de balie verlaten, om zich aan den Boekhandel te wijden.

✠ Emiel De Grave, van wien wij in ons laatste nummer die lieve, gemoedelijke novelle Door eene Poort opnamen, is te Moortzele, waar hij statieoverste was, overleden. Sedert eenige weken was hij lijdend aan de borst, zoodanig dat hij de drukproeven van zijne novelle zelf niet meer heeft kunnen verbeteren. Het is een stellig verlies voor onze letterkunde die in hem een harer meestbelovende schrijvers had.

Het Davids-Fonds en de Duimpjesuitgave hebben beide een bundel novellen van De Grave uitgegeven. Hier en daar zijn er nog in tijdschriften verspreid.

Wij zullen den schrijver en zijn werk in onze volgende aflevering herdenken.