Dietsche Warande en Belfort. Jaargang 1901

[p. 110]

Omroeper.

† In den nacht van 12ⁿ tot 13ⁿ Juli is te Antwerpen, na maanden lang lijden met christene gelatenheid gedragen, godvruchtig in den Heer ontslapen Mejuffer Mathilda Ramboux, geboren te Antwerpen den 31ⁿ October 1858.

Ons tijdschrift verliest in haar eene bekwame, verkleefde en hooggeschatte medewerkster.

Onze vaderlandsche kunst zal treuren omdat de bestbekende der Vlaamsche katholieke schrijfsters in den bloei der jaren ontvallen is, als zij, haar laatste pennevruchten staan er borg voor, nog zooveel voortreffelijks had kunnen leveren.

De Heer heeft het anders gewild. Hij bestemt het uur waarop de rust en de belooning verdiend zijn.

Het beeld der duurbare afgestorvene, beschouwingen over hare levensomstandigheden en over haar werk, achten wij ons tot plicht in het volgend nummer aan onze lezers te brengen.

Voor nu enkel nog deze verzen uit hare Godelieve:

o Arme vrouw, uw lijden is gedaan,

Ten goede komt u, wat gij hebt verdragen,

Geniet het loon van wat ge leedt en wrocht;

Zie uwe beden, door Gods welbehagen,

Alreeds de rijpste, schoonste vruchten dragen;

Juich, juich nu om hetgeen gij lijden mocht.

[p. 111]

In de Société archéologique te Brussel (Musée du parc du Cinquantenaire) heeft de heer Destrée eene voordracht gehouden over de juweelen en andere kostbaarheden van het Karolingische tijdperk, terwijl tot heden bijna uitsluitelijk Merovingische oudheden van dien aard bekend waren. Vooral de graftomben maken die kostbaarheden bekend. De spreker twijfelt er niet aan dat in de 7^e en 8^e eeuw de goudsmeêkunst in Westelijk Europa even ver gevorderd was als in het prachtlievende byzantijsche Oosten, en bewijst hoe belachelijk het is dat in onze scholen, op afgesleten manier, nog steeds van ‘barbaren’ en ‘barbaarsche’ voortbrengselen uit gene dagen wordt gesproken, alsof wij nog 400 jaren achteruit waren in de beschaving en nog steeds afgoderij pleegden met de romeinsch-heidensche wereld, gelijk in de 15^e en 16^e eeuw het geval was.

De heer de Vlaminck heeft in den Cinquantenaire eene voordracht gehouden over het oude grafelijk paleis te Gent, van den tijd voor dat in 1180 Philips van den Elzas den ombouw daarvan heeft begonnen.

Chamberlain. - Een duitsch spotblad, dat zich anders nooit met politiek bemoert, de Fliegende Blatter, teekende dezer dagen de huiskamer van den duivel en daarin hing een levensgroot portret van Chamberlain.

Bouc van der Audiencien. - In de Acten en Sentencien van den Raad van Vlaanderen in de 14^e eeuw, uitgegeven door Jhr. Mr. Nap. de Pauw, lezen wij, (Voorwoord) dat de vrijgeblevene voor- en achterbladen dezer Acten gevuld zijn met spreuken van raadsheeren of klerken uit lateren tijd, die, blijkens de noten van rechtspunten, dikwijls op den rand der acten vermeld, het Register in de volgende eeuwen hebben gebruikt. De omslagbladen behelzen o.a. de volgende Vlaamsche en Fransche verzen:

Drinckic, zo bederfvic;

Drinckic niet, zo sterfic;

Eist niet beter ghedroncken en bedorven
Dan niet te drincken en ghestorfven?

En de fransche navolging:

Dormir ne puys, se ne suys ivre,
Et sans dormir je ne peu vivre;
Dont faut-il, se je veu vivre,
Que je soye tous les jour ivre.

Geschiedenis der vlaamsche letterkunde. - Er is weder eene aflevering verschenen van Coopman en Scharpé (5^e aflev.), bl. 129-160. Zij bevat b.v. schoone portretten van Aug. Snieders en Guido Gezelle met vele kleinere. Th. van Rijswijck wordt erin uitvoerig behandeld benevens Jan De Laet, P. Fr. Van Kerckhoven, Van Duyse, Nolet, enz.

Boedekers Schweiz, nebst den angrenzenden Teilen von Oberitalien, Savoyen und Tirol; is aan de 29^ste uitgave. De tekst is

[p. 112]

merkelijk vermeerderd: van 508 (28^e uitgave 1899) is hij op 544 bladzijden geklommen. De nieuwe uitgave bevat een hoofdstuk handelende over het klimaat en de badplaatsen alsmede nuttige aanmerkingen voor wielrijders. Benevens dit alles is aan de landkaarten en gezichten veel verbeterd en toegevoegd, zoo dat thans het werk met 59 kaarten 13 stadplannen en 11 panoramas versierd is. De vorm en de druk is zooals vroeger zeer keurig. Deze uitgave, zooals de 28^ste, kost 8 mark.

Koninklijke Akademie. - Zitting van Juni. Voordracht van Verdam over Van den Leven ons Heren, in 1843 door P. Vermeulen uitgegeven.

De Nederlandsche Spectator vermaakt zich met het bespotten van de uitkomst der verkiezingen in Nederland, waardoor de behoudsmannen onder Kuyper gezegepraald hebben. Kuyper wordt voorgesteld als ploegende met een' os en een ezel, met den tekst van Deuteronomium XXII, 10: ‘Gij zult den os en den ezel niet voor den ploeg spannen.’ Dr. Schaepman zal schokschouderen!

De Nederlandsche stam komt het Letterkundig maandschrift vervangen. Een vernieuwd tijdschrift! Gerard van Ekeren wordt medeopsteller. De uitgever is Gerard Vormer, de prijs fl. 3,60 (fr. 7 1/2).

Op de Vlaamsch-Waalsche Taalgrens. - Wat het Vlaamsch in Belgie betreft, zou men geneigd zijn aan te nemen ‘dat in België de strijd met ongelijke wapens gevoerd wordt, en dat eindelijk het verdwijnen onzer taal het noodlottig gevolg van dien strijd moet zijn. En toch voor wie de zaak van nabij beschouwt, is zulks in geenen deele waarschijnlijk. Sedert eeuwen is de taalgrens haast onveranderd gebleven. En neigens is er langs die grens eenig spoor van verplaatsing waar te nemen. Ik bewoon sedert eenige jaren een Waalsch stadje van Brabant, in de onmiddellijke nabijheid der scheidslijn. Waver is eene zeer handeldrijvende plaats, wier winkels en markten de bewoners der naburige Vlaamsche dorpen gedurig in grooten getalle aantrekken. Men zou zich echter grootelijks bedriegen, indien men daaruit ging opmaken, dat zich die dorpen moeten verfranschen. Volstrekt niet. Men hoort elk oogenblik Waalsche stedelingen, vooral handelaars, het Vlaamsch radbraken, om zich door de Vlaamsche dorpelingen te doen begrijpen, doch men verneemt zeer zelden het omgekeerde. En eenige mijlen van daar, te Halle, vinden wij gelijkaardige toestanden, met enkel dit verschil, dat daar de bevolking der stad Vlaamsch en de van buiten komende bezoekers der klanten ten deele Walen zijn. Brussel zelf met zijne grootendeels Waalsche of verfranschte burgerij, oefent op de omliggende dorpen niet den minsten invloed uit. In de herbeigen en “melkerijen”, door de Brusselsche wandelaars bezocht, spreekt men wel wat Fransch, maar dat zijn ook al de veroveringen, welke deze taal gemaakt heeft. Men mag dan in algemeenen regel zeggen, dat de steden zonder invloed blijven op de omgangstaal der naburige dorpelingen. En dat is niet enkel voor België waar. De burgerstand in de steden der Slavische, Magyaarsche en Roemeensche landen der Donauvallei stamt bijna overal van Duitsche “kolonisten”

[p. 113]

af. Bijna overal hebben die burgers de aloude Duitsche moedertaal der voorvaderen behouden, doch nergens is het hun gelukt ze aan de omliggende dorpen op te dringen, die echter in gedurig verkeer met hen leefden.

Wat de personen betreft die hunne geboorteplaats verlaten, om zich aan de andere zijde der taalgrens te vestigen, indien zij hunne taal al niet grootendeels vergeten, zoo voelen zij zich toch volstrekt verplicht die van het nieuwe midden, waarin zij leven, aan te leeren. In vele gevallen zijn reeds hunne kinderen voor de moedertaal der ouders verloren; het tweede geslacht is het altijd. In al de dorpen, en zoo ook in al de Waalsche steden langs de scheidslijn, ontmoet men talrijke lieden met Vlaamschen familienaam, en toch zijn zij even Waalsch, onder alle opzichten, als het overige der bevolking. Een soortgelijk verschijnsel kan in de naburige Vlaamsche dorpen en steden worden waargenomen.’ (Aug. De Vreught: Bedreigde Talen, in den Vlaamschen Kunstbode, Juni 1901.)

Jury's. In het Staatsblad van 30ⁿ Juni komen de namen voor der leden van de verschillende jury's, ingesteld ter beoordeeling der examens in de middelbare normaalafdeelingen te Brussel, te Luik, te Thielt, te O.L.V. Waver, te Leuven, te Nijvel, te Champion, te Doornik, te Eecloo, te Jupille en te Landen.

Wij vragen ons af, hoe het sommige dier jury's gedaan krijgen om te oordeelen over de kennis der leerlingen in het Nederlandsch en in de vakken welke door middel van 't Nederlandsch aangeleerd worden. Te Brussel is de jury samengesteld uit 14 Vlaamschonkundige Walen, tegenover 2 Vlamingen. Te Luik telt men 9 Walen tegenover 1 Vlaming. Te Nijvel, te Thielt, te Landen, te Doornik, te Leuven, te Jupille, te Champion worden door de Regeering regelmatig drie of vier Vlaamschonkundige Walen benoemd, tegenover een, twee of ten allerhoogste drie Vlamingen.

De Maatschappij der Nederlandsche letterkunde te Leiden heeft tot buitenlandsche eereleden benoemd MM. Th. Coopman en Is. Teirlinck uit Brussel, Jan Boucherij uit Antwerpen en Styn Streuvels uit Avelghem.

Het Leesgezelschap van Hasselt vraagt eene geschiedkundige novelle, waarvan de handeling plaats grijpt binnen het grondgebied der hedendaagsche provinciën Limburg, van het begin der Hervorming tot het begin der Fransche omwenteling (1517-1789), met vaderlandsche en katholieke strekking.

Het bekroonde werk wordt op kosten van het Leesgezelschap uitgegeven en de schrijver ervan ontvangt buiten den eerepenning de som van vijftig frank.

Voorwaarden. - De handschriften moeten, minstens, 50 bladzijden 8^o druks groot zijn en goed leesbaar geschreven.

De mededingende stukken moeten vrachtvrij ten huize van den schrijver, (de heer Eug. Leën, Nieuwstraat, Hasselt) ingezonden zijn vóór 1ⁿ Juli 1902.

Niet bekroonde werken worden, op aanvraag, teruggezonden.

[p. 114]

K. Vl. Academie. Plechtige openbare zitting van 27 Juni. Talrijke aanwezigen, redevoeringen van den bestuurder den heer Coopman en van den heer Kluyver, buitenlandsch eerelid. Uitreiking der belooningen in de prijskampen, waarvan wij in ons laatste nummer de schitterende uitslagen gemeld hebben.

De heer Coopman sprak over het ‘Woordenboek der Nederlandsche taal’ en de heer Kluyver over ‘Hugo de Groot als verdediger onzer moedertaal. Beide redevoeringen, uitbundig toegejuicht, zullen verschijnen in de ‘Verslagen’.

Davidsfonds. Op 11 Juli hield Zele een feest tot herdenken van den slag van 1302. De heer Honoré Staes voerde het woord. De vlaggen wapperden aan de huizen. - De afdeeling Gent droeg ook het hare bij om het feest te doen gelukken dat op dien heugelijken verjaardag, te Gent, jaarlijks gevierd wordt.

Donderdag 13 Juni vierde, te Leuven, het Davidsfonds zijn vijf en twintigjarig bestaan. Plechtige mis in St Pieters en uitvoering van muziekstukken van Benoit. Algemeene vergadering in de Premotiezaal der Hoogeschool waarop spraken de heeren de Potter en Helleputte, secretaris en voorzitter. Opvoering in de Beriotzaal van Godelieve, woorden van Hilda Ram en muziek van Edgard Tinel.

† Mejufvrouw E. Beernaert, de uitmuntende landschapschilderes, is na een langdurig lijden te Brussel overleden. De edele, ongezochte toon van hare natuurtafereelen, en de frissche lucht, welke er u uit tegenademt, zullen voor allen welke hare werken herhaaldelijk hebben aanschouwd eene blijvende en weldoende herinnering zijn.

† Godfried Guffens overleed den 13ⁿ Juli, in den ouderdom van 78 jaren. Guffens had zich, voor vele jaren reeds, roemrijk bekend gemaakt in samenwerking met Swerts. Gezamenlijk schilderden en decoreerden zij toenmaals de St Joriskerk te Antwerpen en waren de eersten, welke in België dergelijk meesterachtig muurschilderwerk in onzen tijd tot stand brachten. Vervolgens leverden zij de heerlijke tafereelen uit de nationale geschiedenis op de muren der later afgebrande beurs te Antwerpen. Het Stadhuis te Kortrijk, enz. verhoogde hunnen roem.

Hunne groote verdienste deed hen naar Duitschland roepen, waar zij nieuwe lauweren verwierven.

Teruggekeerd leverde, na het afsterven zijns vriends, Guffens eene reeks van beroemde portretten, b.v. dat van Mejufvrouw Constance Teichmann. Vervolgens bracht de kunstenaar jaarlijks eenige maanden in Italië door, van waar hij eene schitterende rij kopijen naar onbekende werken van allerlei groote meesters, Melozzo da Forli, Mantegna, Perugino, enz. terugbracht.

Voor een tweetal jaren trof hem een aanval van beroerte die zijnen werklust toch niet deed verslappen, maar thans zijnen dood ten gevolge had. Hij stierf omgeven van zijne twee dochters en andere vrienden eenen zaligen dood na een godvruchtig leven.

† Johanna Spyri, Zwitsersche kinderschrijfster, waarvan vele werken in 't Nederlandsch vertaald werden. - Louis Mast, Gentsché beeldhouwer van groote verdienste.