Dietsche Warande en Belfort. Jaargang 1901

[p. 259]

Het volkslied.

De heer H. Persyn schrijft in Dietsche Warande en Belfort (2^e jaar, n^r 1), een nuttig artikel Het dorper lied, naar aanleiding eener gekende voordracht van Pastor Hugo Verriest.

Dit artikel bevat eenige waarheden, welke gedurig dienden herhaald te worden:

‘Ons volkslied is ellendig, onhebbelijk.

Nog altijd gelijk voor dezen is de marktzanger bij ons landevolk de leeraar in 't vak, de zangmeester gebleven.

Op een volk dat zoo geern zingt gelijk het onze, kan het lied onder zedelijk opzicht grooten invloed hebben.

De Socialisten, die wakker zijn, hebben 't gevat en zij maken hun nu het lied ten dienste om hun zaad te zaaien op onzen buiten.’

Op de vraag: ‘Hoe nu gedaan om het eigenlijke volk, om den minderen stand te leeren zingen, betamelijk en in hebbelijk woord?’ - volgt onmiddellijk: ‘'t Is moeielijk voorzeker’, alsof de schrijver vreesde, dat de middelen, welke hij opgeeft, niet recht op het doel zouden afgaan.

Zijn eerste middel dient om het lied te verspreiden.

‘Zou de marktzanger, die ons voor dezen zooveel kwaad deed, daartoe de geschikte man niet zijn?... Kon men hem zijnen armoedigen voorraad afnemen en hem deugdelijke, vrome, vaderlandsche ware in de hand steken...’

[p. 260]

Het tweede middel heeft betrekking op het vinden van die deugdelijke ware. Zou het Davidsfonds voor liederen zorgen of doet iemand voor het volkslied wat Karel Heyndrickx gedaan heeft voor het Studentenliederboek?

De oplossing van het vraagstuk is zoo moeielijk niet als de Heer Persyn zich wel inbeeldt, indien het cijfermuziek als het krachtigste middel te baat genomen wordt.

Met de cijfermethode leeren de kinderen in de lagere scholen, waar zij goed toegepast wordt, op zicht zingen. Kon men nu bekomen, dat zulks in elke lagere school gebeurde, dan ware na weinig tijds in elk huisgezin ten minste één volwassene, die van 't papier zou zingen even gemakkelijk als men er nu een boek of een dagblad leest. Die kon het ambt van den liedjeszanger dag voor dag ter plaatse uitoefenen, in afwachting dat niemand zijne hulp meer behoeven zou.

Sommige lezers zullen misschien ongeloovig schokschouderen bij deze ophemeling van het cijfermuziek.

't Is hier de plaats niet om te bewijzen, dat de cijfers in het zangonderwijs wezenlijk de kracht hebben, welke wij hun toekennen. Om de twijfelachtigen te doen nadenken, zullen eenige namen en feiten voldoende zijn.

't Was wijlen de Z.E.H. Kan. Van Damme, die over twintig jaar hier te lande de aandacht vestigde op het cijfermuziek. Zijn oordeel kan men lezen op menige plaats van de ‘Musica sacra’, b.v. op bl. 86 van het Juni-nummer van 1885.

Op het Congres van Mechelen, 8-12 September 1891, was de Z.E.H. Kan. Michiels, in de afdeeling Kerkmuziek, verslaggever over het 3^e punt van het programma: ‘Het cijfermuziek en zijne voordeelen’.

[p. 261]

- Nadat hij niet enkel theoretisch maar ook praktisch met twee groepen kinderen (uit Antwerpen en Aarschot) zijne zaak gepleit had, zegde Maëstro Tinel, de voorzitter der afdeeling, tot de aanwezigen: ‘...Uwe aandacht en uwe goedkeuringen hebben getoond, dat wij het allen eens zijn over de weerde der cijfermethode. Alle verdere bespreking acht ik overtollig en ik stel voor, de besluiten van den verslaggever bij toejuiching aan te nemen.’

In 1893 vernam de Minister de Burlet dat het cijfermuziek in eenige normaalscholen onderwezen werd, ofschoon het programma daarvan geen gewag maakte. Hij verzocht over dit onderwijs een verslag aan de bestierders der normaalscholen van Brussel, Lier, Mechelen en O.L.V. Waver. Den 29 April beval hij in al de normaalscholen des lands eene proef gedurende het schooljaar 1893-94 en voor het einde van dit jaar een verslag over de bekomen uitslagen. Als gevolg van dit alles werd in het programma van 6 September 1896 de cijfermethode als grondslag van het zangonderwijs voorgeschreven.

Nu hernemen wij de vraag van den Heer Persyn: ‘Hoe gedaan...?’ om een enkel woordje over elk zijner middelen te zeggen.

I. De volksliederen, met de melodie in cijfers, moeten op losse bladen gedrukt worden, omdat in de plaatsen, waar het cijfermuziek niet gekend is, de marktzanger nog dient benuttigd te worden. In de andere plaatsen zal men licht iemand vinden om de liederen aan de cijferisten te verkoopen, die ze thuis zullen voorzingen.

II. Door het drukken op losse bladen wint men tijd voor het verkrijgen van passende volksliederen. Men hoeft niet, zooals Karel Heyndrickx, voor eene

[p. 262]

volledige verzameling te zorgen alvorens met de uitgave te beginnen. Men kan reeds gebruik maken van voorhanden zijnde oude en nieuwe liederen, in afwachting dat onze volkslievende dichters, 't zij uit eigen beweging, 't zij onder welken invloed ook, woorden leveren aan de uitgelezen schaar van toonzetters, waar ons land met fierheid op roemen mag.

Mechelen.

P.J. Tysmans.