Dietsche Warande. Nieuwe reeks 2. Jaargang 9

[p. 290]

Schilder- beeldhouwkunst, enz.
Tentoonstellingen.
Duitschland, Rusland, Hongarije, Zwitserland, Mexico.

Het jaar 1896 zal zooveel ‘groote’ tentoonstellingen tellen als geen enkel ander De vaktentoonstellingen rekenen we niet mede. In Duitschland houdt men nu de nijverheidstentoonstelling te Berlijn, en die der scheepvaart te Kiel op de grootste schaal: al heet het ook dat de afkomst der tentoongestelde voorwerpen uitsluitend Berlijnsch is. In de hoofdstad des rijks heeft men zich aan deze bepaling niet gehouden, daardoor eene grootere werkruimte verkregen en den bezoeker eene grootere afwisseling geboden.

Hoe zeer men op bezoeken uit het buitenland rekent, ziet men door de propaganda, welke in Engeland door woorden en afbeeldingen gemaakt wordt. Nevens een zinrijk plakkaat, voorstellende eene hand, zoo mager als een asperge, die uit den grond schiet, gewapend met eenen hamer, heeft men een vogelzicht der tentoonstelling. eene fraaie schets in eenvoudige lijnen, zonder blufwerk. Voor den vreemdeling, die van den waterloop der Spree geene rechte voorstelling heeft, zal de hier voorgestelde met stoombooten bedekte watervlakte, eene groote verrassing zijn, nu hem de verschillende verbreeding van het riviertje reeds wordt vertoont. Aan deze zijde is de ligging van het park der tentoonstelling uitmuntend. Gelijk het tegenwoordig meer en

[p. 291]

meer gebruikelijk wordt, hebben zich allerlei parasieten om het gebouw verzameld, wel gedeeltelijk om tot sieraad te verstrekken, maar tevens om de inkomsten daarvan te deelen.

Die het inzicht heeft uit Belgiën of de Nederlanden, Berlijn te bezoeken, moet op de heen- of terugreis Kiel eens aandoen; daar is op de scheepstentoonstelling even zooveel leerrijks als vermakelijks te zien. Hier is het noord-oost zeekanaal. De pracht der openingsfeesten is nog niet geheel verdwenen. En dan, hoevele binnenlandsche landratten zijn er niet, die nog nooit een oprecht oorlogschip hebben gezien? -

Verder hebben wij nog tentoonstellingen zooveel als men wil. Laat ons maar beginnen met de zulke die door eene zeer merkwaardige, geheimzinnige aantrekkelijkheid omkleed zijn: Rusland, het land van het absolutismus, wat in ontwikkeling en politische beschaving achter gebleven is, wordt dikwijls ook beschouwd als het land waar de nijverheid achteruit blijft. In zekere opzichten is dat ook waar, en daarom zal het tafereel des te bekoorlijker zijn, wat de bezoeker in Nischni-Novgorod wacht. Wij hebben hier eene verzameling van voortbrengselen, die voor ons reeds lang verouderd en hier langs omslachtigen weg in het leven zijn geroepen; maar zij hebben dan ook een nationaal karakter en zijn van ondubbelzinnige duurzaamheid. Het is niet te verwonderen wanneer, zooals wij zeiden, voor ons een sluier van geheimzinnigheid over deze russische voortbrengselen ligt verspreid. Vooreerst is de russische afgeslotenheid voor den reiziger eerst na een soort van examen te overwinnen, en dan is de afstand van de westkust van Europa bijna met die van Palestina te vergelijken. Verre achter Moskau ligt Nischni-Novgorod; van Warschau naar Moskau heeft de sneltrein reeds 30 uren noodig!

In Nischni-Novgorod houdt de spoor op. Wie verder oostwaarts, naar het oude Kazan wil, moet de Wolga-stoomboot gebruiken. Op deze reis heeft men gelegenheid genoeg een beeld van het oud-Russisch leven te bestudeeren. -

Nu trekken wij naar eene streek waar eenzijdig Chauvinismus nog een hindernis schijnt te zijn tot het bereiken van het hoogtepunt der beschaving.

Zoolang als men in Hongarije Duitschers noodig had, liet men zich hunne aanwezigheid en hunne taal welgevallen; men duldde ook de duitsche joden; maar nadat men ze bij

[p. 292]

wijze van eene citroen heeft gebezigd, doet men zelfs hunne spraak in den ban, en de hongaarsche joden kunnen nu Magyaarsch spreken gelijk de oorspronkelijke inwoners. Het tijdperk waarin het huis Habsburg over Hongarije heerscht, wordt tijdperk van strijd genoemd en in een bijzonder gebouw der duizendjarige tentoonstelling vertegenwoordigd, gelijk elders Oud-Antwerpen, Oud-Amsterdam, Oud-Weenen, noemt men hier dat tijdperk de ‘Historische hoofdgroep.’ Men heeft hier de zoogenaamde hongaarsche bouwkunst van den H. Stephan tot aan de nieuwste tijden willen bekend maken: de kerk en het klooster uit den tijd der Arpaden, het middeleeuwsche ridderslot, den renaissance-bouw, den lateren vestingstoren van Schätzburg, de kapel van Cfölörtökhely, het stadhuis van Barsfeld, de Plicselburg, de Tökölyburg, enz.

Uit de oorlogsgeschiedenis, de kerkelijke en wereldlijke geschiedenis, worden de bijzonderste gebeurtenissen getoond. Aan oud-Hongarije voegt zich het nieuwe; eene oude brug leidt ons naar het tentoonstellingsdorp met kerk, stadhuis, school, brandblusschershuis (Feuerwchr).

Hier zal ook velerlei te zien zijn, wat niet tot een ‘nationaal-Hongaarsche’ tentoonstelling behoort. Veel wat aan het krijgswezen van Oostenrijk in het algemeen toekomt. Men had hiervan kunnen afzien.

Van de andere zijde maakt het eenen verrassenden indruk dat men voortbrengselen van Bosnië en Herzegowina (Oostenrijksche rijkslanden) in een groote afdeeling op deze nationaal-Hongaarsche tentoonstelling heeft bijeengebracht. De Kroaten doen hier ook meê, maar deze hebben ten minste eene afdeeling, die gescheiden is van de overige. -

Wij wenden ons nu naar de hoofdstad van romaansch of fransch Zwitserland, namelijk Genève. Deze stad geeft zich alle moeite om de tentoonstelling, die in 1883 in het duitsch-zwitsersche Zürich plaats had, door alle middelen te overtreffen. Het groot getal van reizigers naar het Zuiden geeft aan deze tentoonstelling het uitzicht van goed te slagen; te meer daar de prijzen der spoorwegen 40 tot 50% verminderd zijn.

Het gebouw dezer tentoonstelling loopt door de vlakte van Plain-Palais, aan de Arve, en langs den voet van den berg Saleve. Men prijst bijzonder de afdeeling voor kunst, die, zoowel wat historische als moderne kunst betreft, zeer uitgestrekt zal wezen. De daartoe gebouwde hal,

[p. 293]

samengesteld uit bouwdeelen die van alle kanten zijn bijeen gebracht, moet aan den bouwmeester nogal kommer en zorg hebben gebaard; in de zwitsersche pers noemt men haar een gelukkige samenstelling van oude zwitsersche bouwstijlen. Eene uitstekende plaats wordt in dit gebouw voor kunst toegekend aan Genève's beroemde horlogiefabrieken.

Het is natuurlijk dat op eene zwitsersche tentoonstelling veel werk is gemaakt van het logementwezen. Hoevele reisboeken zijn er niet, die aan de zwitsersche logementen den prijs der voortreffelijkheid toekennen boven alle andere; wat er van zij: drie honderd logementbezitters hebben zich vereenigd, om in een groot renaissance-hôtel al de voortreffelijkheid van hun nijverheidsvak te ontwikkelen

Het fransche Zwitserland zal, wat de kleine nijverheid betreft, misschien met Duitschland en Italië wedijveren, maar de groote nijverheid, gelijk die in Genève zal vertegenwoordigd zijn, komt vooral op rekening van Duitsch-Zwitserland.

Vooral om aan de fransche bezoekers genoegen te geven heeft men allerhande aantrekkelijke vermaken uitgedacht. Meer op duitschen smaak berekend is het zoogenaamd historisch aanhangsel, waarin een oud zwitsersch stadje wordt afgebeeld: het is eene straat met een plein en huizen uit verschillende steden van het kanton. Zij hebben niet hunne natuurlijke grootte, maar zijn overigens zeer bedriegelijk nagebootst; volgens hetzelfde stelsel wat men te Antwerpen heeft aangewend, met geperst en geschilderd gips. Alle huizen dragen historische namen, en daar binnen wordt eene nijverheid uitgeoefend, welke met den geest van het huis overeenstemt. Aan het einde van de straat is het oude Treib nageboots, met al de bezoekers van het Vierwoudstedenmeer; ook hier ligt aan den voet een klein meer, gevuld door water uit eene daarvoor aangelegde beek.

Aan het zwitsersche stadje sluit zich het dorp met eene groote weide en grazend vee, een klein oud kerkje en een groot getal verstrooide huizen: ook deze huizen zijn nauwkeurig naar nog bestaande te Meyringen, Brienz, Zermatt en vele andere gevolgd Men vindt hier verder de oude postkarren terug, de oude kegelbaan, zaagmolen, oude stallen, enz. Onder deze huisjes vindt men er die uiteen genomen en in Genève weer opgebouwd zijn, maar die, welke gedeeltelijk uit rotsblokken bestonden zijn weer door gips

[p. 294]

nagebootst, doch letterlijk naar bestaande rotsblokken gevolgd. Een waterval met 5 millioen liters per dag bruist hierneven in de diepte, drijft den ouden molen en vult ten laatste het meertje van Treib.

Moge deze nationale tentoonstelling tot de eenheid en vrede tuss chen de Zwitsers van alle godsdienst medewerken, en de mistonen doen verdwijnen, die in dit opzicht van Genève uit nog onlangs hebben geklonken. -

Den 16ⁿ September zal men de internationale tentoonstelling te Mexico geopend vinden, onder de leiding van Ignatio Bejarano; de inkomstrechten zijn voor alle inzendingen opgeheven; de aandeelen in de tentoonstelling, zoowel als de logementen, schouwburgen, enz. zullen voor dien tijd vrij van belasting zijn. Vrachtgeld op zee of spoorweg zal almede verminderd worden. Het is te voorzien dat niet alleen de Vereenigde Staten maar ook Europeesche landen aan deze tentoonstelling zullen deelnemen.