Dietsche Warande. Nieuwe reeks 2. Jaargang 9

[p. 102]

Beeldhouwkunst, kerkmeubelen.
I. Het oud doxaal der Sinte Goedelenkerk te Brussel,
opgemaakt in 1599 door Abraham Hideux,
medegedeeld door J.F. Kieckens, S.J.

Het hedendaagsch doxaal dat zich boven het groot portaal dezer kerk verheft, dagteekent van het jaar 1828, en het orgel dat men erop plaatste, stond eertijds op een ander doxaal, rechtover het H. Sacraments koor, boven den ingang van den omtrek. De kunstenaar die dit werk in 1599 naar de teekening van F. Floris ondernam, is weinig bekend en moet waarschijnlijk, zoo niet uit de Fransche, toch uit de Waalsche gewesten gekomen zijn. Uit het onuitgegeven stuk dat wij hier mededeelen, blijkt genoegzaam waarom men hem het oprichten van dit doxaal toevertrouwde. Reeds was hij met zulk een werk belast geweest door de ‘heeren vanden capittelen van Atrecht’ en dit moet hem den voorkeur der kerk-

[p. 103]

meesters van Sinte Goedelen verworven hebben. Deze bijzonderheid en het naamcijfer van beeldhouwer Hideux zijn twee kleine inlichtingen die wij hier voor de kunstgeschiedenis, met deze oorkonde, bijbrengen.

‘Accordt tusschen de heeren fabrijckmeesteren ende M^r Abraham Hydeux beltsnijder nopende d'opmaecken vanden oxaele.

Op heden den X^en Februarij XV^c negenentnegentich sijn veraccordeert heer Willem Fierens, Cantor ende Canonick van Sinter Goedele Kercke binnen deser stadt van Bruessele, heer ende meester Steven Van Craesbeke, Raedt Ordinaris jnden Raede van Brabant ende Jr. Anthonis vander Hert, Schepenen der voors. stadt, alle als kerckmeesters der voors. kercke ter eenre, ende meester Abraham Hydeux, beltsnijder ter andere sijden, om te bestaden ende te aenveerden respectivelijck, het opmaecken vanden doxale jnde voors. kercke, jnder manieren naevolgende. Te weten, dat de voors. Abraham sal leveren, alle de materialen tot het voors tdocksael dienende, ende tselve alhier maecken ende opmaecken met alle zijnen toebehoorten, oft leden, soo het cruijs als cruijcefix, ende de beelden van onser liever Vrouwen ende S^t Jan daer toe dienende, ende sal tselve docxcael wel ende loffelijck metsen, setten proportionaliter, naer uuijt wijsen der modelle van haute daer aff, naerden heijsch ende grootte vanden wercke gemaeckt zijnde, ende tzelfste doxael cireeren met allen de ciraten, naer d'uuijt wijsen des patroons dat men den voors. Meester Abraham sal leveren, ende tot dijen allen den steen, soo van vooren, binnen, als achter naer den choor daertoe dienende, wel verstaende, dat de pileeren van

[p. 104]

vooren sullen uuijt die pilasters steken twee derdendeel eest noot, ende achter naer den eijsche vanden wercke. Ende die selve pileeren jnde voors. pilasters van Touche dicht vuegen ende van eenen stucke, behalven dat die voors. heeren Fabrickmeesters den aenveerder sullen leveren allen het ijser ende loot totten voors. wercke dienende, met noch het tafereel boven tducxael daer het crucefijx sal comen op te staen, ende tot dijen oijck de dore vanden selven docxsale. Ende aengaende den steen, soo van Rance Touche⁽¹⁾, ende albastere als andere, sal de voors. Abraham den selven schuldich wesen te leveren vanden besten, sterexsten, ende schoonsten dien men vinden mach. Sal oijck gehouden zijn alle de stucken vanden ducsale, tsij arcueren, architrave, frise, cornise, ende andere leden te laeten breken, ende de iuncten dicht doen vergeren jnde binne hoecken, op datmen nergens geen iuncten oft vergaderinghe sien en sal, ende de selfste stucken oft leden allen tot achter toe ghesteert ende wel suijver ende schoon geslepen en gepolijst. Zal oijck in allen de percken oft tafelen soe van vooren ende achter naerden choor, als onder de vauten oft arcueren, leveren ende maeken alsulcken historien, oft ciraeten van albaster, als den voors. Fabrijckmeesters hem sullen ordonneren. Sal oijck den aenveerder tvoirs. duesael loeffelijck vauten ende boven de vaute pleveijen, ende daerop doen metsen den altaer. Ende sullen de Taeffelen vande twee aultaeren beneden onder de arcuren vanden voirschreven doxale en die staen sal onder het voirschreven crucefix wesen van Touche, ende het lijst vande voors. autaeren van

(1) Soort van steen uit de groeven van Rance, in Henegouw?

[p. 105]

Cauchijn steen. Sal tot dijen de vier figueren die boven sullen staen ter plaetsen daer jnt voors. model sijn staende S^t Michielen, S^te Goedele, ende ten weder sijden jn soo verre den fabrijckmeesters belieft, sijn van schoon albastre als voorne, soo hooge als het werck verheijst. Ende dit al dies voirschreven js op visitacie van meesters van het voors. wercke hen des verstaende. Welck voirs. doxael de voors. mr. Abraham sal beginnen voor Paeschen naestcommende, ende volmaecken (uuijtgenomen fortuijne oft sieckte) binnen twee jaeren alsdan naest volgende, op pene van V^e Carolusgulden, sonder eenighe ander werck binnen middelen tijde te mogen aenvaerden. Ende voor allen dwelck, te wetene, soo voor de voors. leveringhe van allen de voors. leveringhe van allen de voorschreven materialen, ende het voors. maecken ende opmaecken, hebben voors. Fabrijckmeesters geloeft ende geloven mits desen, den voers. Mr. Abraham te betaelen thien duijsent Rijnsgulden eens, ende zijn huijsure (als dwerck sau volmaeckt zijn), een hondert rijnsgulden voor eenen tabbaert, sonder meer oft ergens anders jn gehouden te zijn, behalven dat zij den voors. Hydeux sullen geven logijs soo lange hij wercken sal int huijs vande voors. fabrijcke, wel te verstaende, dat aende voors, somme sullen conten die materialen oft steenen ende figueren jnde fabrijcke oft kercke voors. wesende, op behoorlijcke estimatie daer aff te doene, ende aengaende de reste vande zelve somme van X^m voors. gulden, sal den voors. meester Abraham daeraff promptelijck betaelt wordden twee duijsent Rijnsgulden eens, ende voorts alle weken soo veel als de werck luijden die hij totten voors. wercke sal employeren, sullen verdienen, daer voor eensamentelijcke voor allen de voors. conditien ende gebreken die dijen

[p. 106]

aengaende souden moghen vallen, de voors. Mr. Abraham ende sijn huijsvrouwe henne persoonen ende goeden sullen verbeuren, ende alsulcke cautie stellen, als sij hebben gedaen aende heeren vanden Capittelen van Atrecht volgende het contract aengaende het doxael aldaer gestelt, gemaect, ende vande selve borchtochte doen blijcken aleer hij eenich gelt sal ontfanghen. Ende hebben partijen voors. jnde voors. qualitijt met tvolbringhen van desen verbonden, te wetene de voors. fabrijckmeesters, die goeden der fabrijcke, ende de voors. Mr. Abraham sijne goeden, ende anderssins naer uuijtwijsen ende cautie hier vore gheruert. Aldus ghedaen ten huijse vanden voors. fabrijcken, ende in kennisse der waerheijt hebben de voors. partijen dit onderteekent op dage ende jaere voors.

Willem Fierens.
Abraham Hideux⁽¹⁾.

Stev. V. Craesbeke.
Anth. Vander Hert.

(1) Men kan gemakkelijk dien voornaam en dien familienaam vinden in het naamcijfer dat de kunstenaar hieronder afteekende: ME; in deze M, eene A en eene lijn die, met de twee beenen van de M, eene H uitmaakt. in de E ziet men de trekken van eene B en eene R. Men leest in dit cijfer gemakkeiijk: ABRAHAM, en ook: HIDEUX.