Dietsche Warande. Nieuwe reeks 2. Jaargang 8

[p. 140]

tekstkritische noten

Fragment van den Rijmbijbel van Jacob van Maerlant,
uitgegeven door J.H.W. Goossens⁽¹⁾.

2773 Die ooc ene was van den goddinnen.
2775 Twellef jaer eer Isaac starf
2776 Rachel ooc verdarf.
2779 alle ghader.
2780 Omme dat.
2781 danne haer ne gheen.
2782 ooc wel nidechede sceen.

(1) Zie Dietsche Warande, blz. 27, 1895.

Blad 2.

⁺ Die oec ene was vanden godinnen
Soe leerde den grieken coren winnen.
hier was iosep vercocht van sinen broeds
Twaelf iaer eer ysaac staerf
Ende eer rachel mede verdaerf
So waest dat men Joseppe vercochte
Nu hoort hoe ment daer toe brochte
Sine broedre haettene allegader
Om dat hi vanden vader
Lieuer was dan hare ne gheen
Dat oec wel nidichede scheen
Die scoenste was hi uut vercoren

+ r^o kol. 1

[p. 141]

 

Die doe ter warelt was gheboren

2785

Doe maecte syn vader israel

 

Enen dieren roc gescepen wel

 

Van dieren waerke ten voeten lanc

 

Maer daer die meeste nyt af spranc

 

Dat was van dromen die hi zach

2790

Hi telde den broedren vp enen dach

 

Dat hem dromede tenen stonden

 

Dat si te gader schouen bonden

 

Ende hare scoue den sinen neghen

 

Doe spraken sire felheit ieghen

2795

Sultu dan onse coninc wesen

 

Enen andren droom teldi na desen

 

Ende seide ten vader daer ic lach

 

Dochte mi dat ic die zonne zach

 

Ende .XI. sterren ende oec die mane

2800

Mi alleghader beden ane

 

Sijn vader scaltene ende zeide

 

Sal ic ende dine broedre mede

 

Ende dijn moeder di anebeden

 

Hier af rees vele der nidicheden

[p. 142]

2805

Sine broedre laghen in sichem

 

Ende hare beesten oec met hem

 

In harre weeden in dien tiden

 

Also laghen si langhe ziden

 

Israel riep ioseppe ende zeide vare

2810

Te dinen broedren . ēn zie hoet es dare

 

Joseph vantse in doachim

 

Teersten dat si zaghen him

 

Seitsi ziet waer die dromere coomt

 

Slaen wine ende zien wat vroomt

2815

Dat hi hem an die drome hout

 

Werpe wine in die cysterne out

 

Ende zegghen dattene een dier verbeet

 

Ruben horet het was hem leet

 

⁺ Ende seide hem ware niet goet

2820

Sturte wi sijn onnozel bloet

 

Maer werpe wine leuende in den pit

 

Dat vader ende moeder omme dit

 

Niet van rouwen steruen beede

 

Doe namen sine bi den dieren cleede

+ kol. 2

[p. 143]

2825

Ende dadent hem of ende na dit

 

Liet sine leuende inden pit

 

Die noit van watre was nat

 

Ruben riet dit omme dat

 

Dat hine gaerne hadde ghenomen

2830

Ende ten vader doen weder comen

 

Mettien voer ruben sire straten

 

Dandre broedre zaten ende aten

 

Ende zaghen coopmanne comen geuare

 

Met kemelen et met dieren waren

2835

Judas sprac vercopen wi desen

 

So zullen onse hande zuuer wesen

 

Van sire dood dat dynctmi goet

 

Hets onse vleesch ende onse bloet

 

Om .XX⁽¹⁾ .d. was hi vercocht

2840

Den madianiten ende toe brocht

 

In egijpten waert hi echt

 

Vercocht ouer enen eghinen enecht

 

Ende cochtene een hiet futifar

(1) Oorspronkelijk stond het getal XXX. doch de derde X is uitgekrabt.

[p. 144]

 

Daer ic wel of zegghen dar

2845

Dat hi van sconincx redderscap

 

Altegader hadde theerscap.

 

Ene figure van xpristuse bediet bi ioseppe

 

Wien mach ioseph bet bedieden

 

die van sinen eghinen lieden

 

Ende van sinen broeders was vercocht

2850

Ende ter vremder hant toe brocht

 

Dan ihesus marien sone

 

Alse broeder was die gone

 

Dien vercochten die phariseen

 

Judas hieten si beede na een

2855

Die rachels kint ende marien

 

Vercochten met felre enuien

 

Beede gafmense euen diere

 

Ende beede waren si goedertiere

 

Joseph was .ij. waerf vercocht

2860

Dat bediet dat ihesus brocht

 

Den ioeden was ende den pharizeen

 

Ende sine leuerden alst wel scheen

 

Ander weruen uor pijlaten

[p. 145]

 

Diene passiede utermaten

2865

Alse tutifar oec dede v⁰⁺

 

Om sijns wiues onreinichede

 

Dat soe wel dullike dat kint

 

Vercoren hadde ende ghemint

 

Ende hi sinen here ghene ontrouwe

2870

Doen ne wilde an die vrouwe

 

Die ouer hem claghede met onrechte

 

Dede hine ghelike enen quaden knechte

 

Bede meshandelen ende slaen

 

Ende oec in enen karker gaen.

 

hier beweende iacob sinen sone ioseppe

2875

Ruben quam ten pitte weder

 

ende als hi inwaerd zach neder

 

Ende hi ioseppe niet ne vint

 

Riephi aermen waer es dit kint

 

Waer [za]lic henen oft es doot

2880

Maer doe seiden sijt hem al bloot

 

Hoe datter mede ware ghedaen

 

Doe liet hi sijn screyen staen

 

Den roc namen si diere ende goet

+ kol. 1

[p. 146]

 

Ende verwedene in eens houkins bloet

2885

Ende zendene haren vader israel

 

Ende zeiden nu merke wel

 

⁺ Of dit dijns soens roc ijet si

 

Hi verkendene ende riep owi

 

Ene quade beeste heift verbeten

2890

Joseph mijn kint willic weten

 

Sine cledre [scoord]i doe zaen

 

Ende heuet aerghere an ghedaen

 

Langhe weendi ende onzochte

 

Datten niemen ghetroosten mochte

2895

Ende zeide ic zal ter hellen varen

 

Ende mijn kint beweenen tewaren

 

hier wilde futifars wijf ligghen bi Joseppe

 

Doe was ene stede an die helle

 

Daer in was menich ghezelle

 

Ghesceden van der zware doot

2900

Ende dat hiet in abrahams scoot

 

Want hi ende menich sijn ghenoot

 

Waren daer tote ihesus doot

+ XVI.

[p. 147]

 

Dat was die helle die pasche nacht

 

Tebroken was bi der gods cracht

2905

Joseph als ic hebbe ghezeit

 

Was dus vercocht bi nidicheyt

 

So dattene futifer ghewan

 

Dat was een onghenatuert man

 

Want dat hine so scone zach tien stonden

2910

Cochthine door sine vule zonden⁺

 

Mare god vercoudde sine nature

 

Also dat hi na diere hure

 

Leuede als een ghevuert man

 

Dus bleef tkint reine voort an

2915

Futifar daer na beual

 

Joseppe sine rycheyt al

 

Hine at anders niet dan broot

 

Sine sconeit was so groot

 

Dattene verminde syns heren wijf

2920

Dat hadde hem na ghecost sijn lijf

 

Als soene gheurien niet ne conde

 

So trac soe hem af tere stonde⁽¹⁾

+ kol. 2

(1) In ons fragment staat vs. 2923 vóór 2922, evenwel wordt door erbij geplaatste teekens de juiste volgorde aangewezen.

[p. 148]

 

Sinen mantel daer hi bi hare was

 

Ende claghede haren man das

2925

Dat hi hare wilde doen ghewelt

 

Ende soene bedi biden mantel helt

 

Ende hi ghelouede hare zaen

 

Ende dede ioseppe inden karker gaen

 

Ende in sconinx carker doen

2930

God was metten ghetrouwen gaersoen

 

Ende ghaf hem gracie hi hads ghewelt

 

Voor hem die de gheuanghene helt

 

Want hi hem den carker beual

 

Ende daer toe die gheuangene al

2935

Des coninx backere en̄ syn schinker

 

Waren gheuaen. den eenen hinker

 

Als ghi sciere zult verstaen

 

Joseph diende hem hier na zaen

 

So lach die schinkre in enen droom

2940

Dien teldi ioseppe ende nams goom

 

Iczach voor mi enen wyngaerd

 

Ende daer uut spruten metter vaerd

 

.iij. scoten ende emmer wies toe

[p. 149]

 

Daer na zach ickene bloijen doe

2945

Ende der an druven wassen tewaren

 

Die te hant al ripe waren

 

Ende daer uut duwedic dat sap

 

In mijns heren sconinx nap

 

Ende ghaf hem daer af drinken

2950

Joseph sprac du zult scinken

 

Bin .iij. daghen des wes vro

 

Voor dinen here pharao

 

Die .iij. scoten menen .iij. daghe

 

Ende alstu here best so ghewaghe

2955

Mijns vorden coninc pharaone

 

Dat ic dieftelike ende onscone

 

vte minen lande bein

2784 ter werelt waert.
2787 werke.
2789 sach.
2791 droomde.
2792 te ghader sove.
2794 siere fellike jeghen.
2795 Saltu.
2796 telde hi.
2798 sonne sach.
2799 .XI. sterren ende ooc die mane.
2801 seide.
2802 Salic ende dijn moeder beide.
2803 En̄ dine broedre di anebeden.
2804 quam vele der nidecheden.

2805 Die broedre.
2806 beesten doe met hem.
2807 In haerre weide.
2808 Also daden si lange siden.
2809 Josepphe riep Israel en̄ seide nu vare.
2810 hoet dare.
2811 Staet Joseph vantse in Dothaim.
2812 En̄ talre eerst dat si saghen him.
2813 Seidsi siet waer die dromere comet.
2814 Slawine doet eñ proeven wat vromet.
2815 houd.
2816 Werpen wine in die cisterne oud.
2817 En̄ seggen dattene .j. dier.
2819 En̄ seide het ne ware niet goet.
2820 Sturten wi sijn onnosel bloet.
2821 werp wine.
2823 doot bliven beede.

2825 dadent hem af.
2826 So worpen sine.
2827 Die van watre noit.
2829 gherne.
2830 Enten vader weder doen.
2831 siere straten.
2832 saten.
2833 saghen coopmanne comen ghevaren.
2834 en̄ met dierre.
2835 Doe sprac Judas.
2836 So sullen.
2837 siere doot dit dinet mi goet.
2839 Om .XXX. penninge.
2841 daer wart hi echt.
2842 eyghenen knecht.
2843 cochtene .j.

2844 af seggen.
2845 van tsconincs ridderscap.
2846 Alghader hadde dat heerscap.
2848 eyghenen.
2849 En sinen broedren wart.
2850 Enter vremder hand ghebrocht.
2853 Diene vercochteden.
2854 hiet si.
2856 bi wel felre.
2857 ghafmense.
2859 .ij. warf.
2861 Den Jueden was enten Phariseen.
2862 Dat sine .... sceen.
2863 Andren warven vore.

2864 passide.
2865 Alse Futifar Josepphe ooc dede.
2866 Omme sijns wijfs onreinechede.
2867 Doe.
2869 ne gheene.
2870 Ne wilde doen.
2871 claegde.
2872 ghelijc enen knechte.
2873 Beede.
2874 ooc in enen carker.
2876 doe hi inwaert zach.
2877 Josepphe.
2878 Armen.
2880 seid.
2881 Hoeder mede.

2884 in koekins bloet.
2885 En̄ haren vader senddesine Israel.
2886 seiden te hem.
2887 iet.
2888 kendene en̄ hi.
2889 hevet.
2890 Josepphe.
2891 cleedre scoorde hi doe saen.
2892 argre.
2893 Langhe .... onsochte.
2894 Dattene.
2895 En̄ seide ic sal.
2896 twaren.
2898 Daer was inne menech gheselle.
2899 swaerre.
2901 menech.
2902 Die waren daer.

2903 paessche.
2904 Ghebroken was bi Gods.
2905 ict hebbe gheseit.
2906 omme nidecheid.
2907 Futifar.
2908 onghenatuurt.
2909 so scone tien stonden.
2910 Sach cochthine doer sine vule sonden
2911 Maer.
2912 Dat hi also na die ure.
2913 Leefde als .j. ghevurt man.
2916 Josepphe sine rijcheid al.
2918 scoenheit.
2920 Dat haddem.
2921 niene conde.

2924 En soe claegde.
2926 soene biden.
2927 ghelovets hare saen.
2928 Josepphe te hant vaer.
2929 En̄ ints conincs.
2932 ghevangene.
2935 Des conincs backre en̄ sijn scinke.
2936 doer ene hinke.
2937 ghi hier na sult.
2938 saen.
2939 scinke.
2940 Dien telde hi Josepphe en̄ naems goom.
2941 Ic sach .... wijnghaert
2942 vaert.
2943 Drie.

2944 sagickene bloeyen.
2945 En̄ daer an wassen druven.
2948 tsconincs nap.
2950 salt.
2951 In drien daghen nu wes vro.
2952 Voorden coninc Pharao.
2953 drie daghe
2955 voor den.
2956 dieflike.
2957 ben.