Dietsche Warande. Nieuwe reeks 2. Jaargang 8

[p. 85]

Omroeper.

De Wandalen in de letteren. - De volksstammen die over het aloude romeinsche rijk heentrokken, en sporen van hunne roofzucht achterlieten, de duitsche volken, die door de latijnsche ‘Barbaren’ worden genoemd, omdat zij zich niet plooiden naar de fijnheden der half verrotte overbeschaving van de romeinsche wereld, de Wandalen die hunnen naam moesten geven om verwoesting en vernieling aan te duiden, die Wandalen toonden te Rome meer ontzag voor de grootsche kunstwerken van hunne natuurlijke vijanden, dan sommigen onzer nieuwe letter- en lasterkundigen toonen voor de heerlijke gedenkstukken onzer groote dichters.

Voor eenige jaren was het de albekende geleerde Jonckbloet, die alle pogingen aanwendde om Vondel af te breken en Anna Bijns in dien bouwval te verpletteren. Thans is sedert eenigen tijd Bilderdijk aan de beurt. Dikke boeken zelfs worden uitgegeven om op geleerde, doch eenzijdige wijze aan te toonen, dat de groote dichter de eer niet verdient welke men hem pleegt aan te doen.

Het is daarom eene goede gedachte van het Belfort (bl. 353) oude en jonge schrijvers te waarschuwen tegen het misbruik der uitgave eener nagelaten briefwisseling.

Men is zoo ver gegaan de beschuldiging van leugenachtigheid, tegen Bilderdijk geslingerd, te bewijzen door 's dichters verzekering dat hij geene dagbladen las, terwijl hij in eenen anderen brief aan een vriend zegt dat zijne echtgenoote hem aan den gezelligen disch den krant voorlas.

Ergo, zegt de levensbeschrijver, Bilderdijk is een huichelaar of een leugenaar.

Eere aan Gustaaf Segers die met Dr. Claeys en andere leden der Vlaamsche Academie, medewerkt aan de verheffing der onsterfelijke schoonheden in Vondels gedichten. Moge aan Bilderdijk eenmaal hetzelfde lot te beurt vallen!

Bergmann. - Ter perse liggen de gedenkschriften van Bergmann. Sleeckx de nestor der Vlaamsche letterkunde, thans te Luik woonachtig, is bezig met zijn herinneringen te schrijven over het ontstaan der Vlaamsche beweging te Antwerpen en te Brussel.

Gustaaf Graef de kunstschilder, die zich wegens zekere naakte figuren voor eenige jaren een lang proces op den hals haalde, is den 8ⁿ Januari te Berlijn gestorven. Hij was geboren op den 14ⁿ December 1821 en heeft zich vooral verdienste verworven door het verlichten van het nieuwe Berlijnsche museum met de afbeelding der verzoening van Karel den Grooten met Wittekind. Later bepaalde hij zich meer bij het portretschilderen.

[p. 86]

Toonkunst.

Aan eenen onzer begunstigers.

Waarde Heer,

De meerstemmige muziek en onze oude liederen, zoowel als de kerkzang, dat is water en vuur. De laatste kunnen bijna geene begeleiding verdragen. In den regel mag men zeggen dat waar de meerstemmigheid begint de eerste tooverend eindigt. Men moet dus in de transmisatie onzer liederen met veel geest van onderscheid te werk gaan.

F.v.D.

‘Pétage’ musical. - 't Is wel bekend dat in alle vorige eeuwen van het christelijk tijdperk, de speeltuigen met snaar veel gezochter en algemeener waren dan de blaasinstrumenten.

Ja, tot in de achttiende eeuw vindt men voorbeelden hoe de koperen blaaspijpen veracht waren.

In een friesch kluchtspel van 1712, 8^o, ‘gedrukt midden ynne wraad (midden in de wereld)’ komt een studenten twist voor, waarin gezegd wordt:

‘Dir wier ien... dy hie ien geel ding, dat taeger uwt in yn, dat blatterde as uws aade soeg.’

‘Daar was er een die had een geel ding, dat trok hij uit en in (schuif-bazuin), dat blaerde (bulkte) als een oud varken.’

Opera. - De opera Lyderic van Rathez wordt te Rijsel opgevoerd.

Tooneel.

Africa, het drama van den senator-hoogleeraar, ridder E. Descamps, is in de vertaling van den heer J. Van Droogenbroeck, en met muziek van De Boeck, te Brussel, met goeden uitslag opgevoerd. Mej. Julia Cuypers vervulde eene der hoofdrollen.

Het drama is door Graaf Antonelli in Italiaansche, door T. van Heemstede, in Hoogduitsche, door Joan Bohl in Nederlandsche verzen vertaald.

Bisschop John Ireland beklaagt in Durendal dat zoo vele welgezinden zich verwijderd houden van hen (kunstenaars of geleerden) aan welke zij neiging voor hunne denkbeelden willen mededeelen. Die welgezinde mannen ‘leven te zeer in het verledene,’ buiten de maatschappij. Men moet omgaan met de menschen die men wil veredelen. Biedt b.v. het tooneel of de roman veel slechts?... Welnu men moet ‘tooneel en roman zoeken te verbeteren’, wat veel moeilijker is dan veroordeelen en verbieden. De wereld luistert naar de kunstenaars met de pen, ‘zij zijn de koningen der gedachte’.

Wedstrijd. - De jury voor den driejaarlijkschen tooneelletterkundigen prijskamp van de stad Antwerpen, voor het jaar 1894, heeft thans haar verslag uitgebracht.

[p. 87]

De prijs van 500 fr., voor het drama, wordt verdeeld tusschen Vorst en Volk, 5 bedrijven, door Rafaël Verhulst te Antwerpen, en Kerlenbloed, 5 bedrijven, door C. de Visschere te Brussel. De prijs van 300 fr., voor het blijspel, wordt verdeeld tusschen De Filistijnen, 3 bedrijven, door Frans Van Laer te Antwerpen, en Hertog Filip, 5 bedrijven, door dr. Is. Bauwens te Aalst. De prijs van 500 fr., voor het zangspel, is toegekend aan Prinses Zonneschijn, van Pol de Mont, te Antwerpen. De niet-toegekende prijs van 500 fr., bestemd voor het beste tooneelspel, wordt als volgt tusschen de bekroonde mededingers verdeeld: aan de schrijvers van Vorst en Volk en Kerlenbloed ieder 150 fr.; aan de schrijvers van De Filistijnen en Hertog Filip ieder 100 fr.

De afdeeling Antwerpen van den Bond der Belgische drukpers vierde den 29ⁿ December feest, ter eere van het gouden jubilé van dr. August Snieders, als hoofdredacteur van het Handelsblad van Antwerpen, en der benoeming van een anderen journalist, den heer Goemaere, tot ridder der Leopoldsorde. Aan het banket werden door artisten liederen gezongen, o.a. een Heil Snieders! van Peter Benoit, woorden van Jan Bouchery. Dr. Snieders ontving, behalve een aantal fraai gebonden kunstwerken, het handschrift van Heil Snieders in prachtband.

De heer Kromhout, een der architecten, die aan de ontwerpen werken voor de tentoonstelling van herbergwezen te Amsterdam, is zoo gelukkig geweest, in het Museum Fodor zeer voldoende teekeningen te vinden aangaande het zeventiende-eeuwsche logement De Prins. Dat logement stond destijds tegenover de voormalige Waag op den Dam; het was het zevende huis van de (ook sedert verdwenen) Vogelsteeg, die thans ongeveer midden door het Paleis zou loopen en aan welks andere zijde het oude Stadhuis stond.

In dezelfde reeds genoemde verzameling heeft men ook een zeer nauwkeurige teekening van het oude Stadhuis gevonden, van de hand van Pieter Saenredam, van het jaar 1641. Men denkt er over, naar die teekening, ook dat oud-Amsterdamsche gebouw in Oud-Holland te doen verrijzen.

Koninklijke Vlaamsche Academie. Zitting van November 1894. Kiezing van den bestuurder (Dr. Hansen) en den onderbestuurder (E. Gailliard) voor het jaar 1895. Lezing van den heer Edw. van Even over Bloemardine. Lezing door den heer G. Segers, briefwisselend lid: Vondels persoonlijkheid. - Zitting van December. Voorstel der Commissie van Middelnederlandsche letteren: 1^o Uitgave der hs. kroniek van Henr. van Mechtene. 2^o Uitgave van eene bijdrage over de gewestelijke taal van Aalst, door den heer Ph. Collinet. Voorstel der Commissie van Nieuwere Taal- en Letterkunde: Uitgave van letterkundige studiën over Snellaert, David, Ledeganck en Dautzenberg. Lezing door den heer Hiel: Twee dichters.

[p. 88]

Koninklijke Akademie. Zitting van November. Levensbericht van J.J. Habets, voorgedragen door Mr. van Riemsdijk. Het geschil tusschen China en Japan; voordracht van prof. Schlegel. - Zitting van December. Voordracht van den heer A.F. Karsten, ‘over de bedenkelijke moraal van Cicero's pleitredenen en van de klassische rhetorica in 't algemeen’.

Zuid-nederlandsche maatschappij van taalkunde. a. Voordracht van den heer Pol de Mont, over Michiel de Swaen en zijne werken. b. Voordracht van den heer Tuerlincx over gewestelijk taaleigen.

[p. 89]

Gedachtenis.
D^r W.-J.-F. Nuyens.

De naam van dezen geschiedschrijver is in alle Nederlandsche kringen bekend, waar ooit ernstig werk over de Nederlandsche geschiedenis is doorgedrongen.

Wilhelmus Joannes Franciscus Nuyens was den 18ⁿ Aug. 1828 te Arenhorn bij Hoorn geboren. In 1848 verwierf hij te Utrecht den doctorstitel in de medicijnen en oefende zijn betrekking te Westwoud uit. Zijne werken zijn: Het Katholicisme in betrekking tot de beschaving van Europa, 2 deelen (1856); Geschiedenis der regeering van Pius IX, 2 deelen (1862); Geschiedenis der nederlandsche beroerten, 4 deelen (1865); Algemeene geschiedenis des nederlandschen volks in 24 kl. deelen; Geschiedenis van het beleg en het ontzet van Leiden in 1574. Met Dr. Schaepman gaf hij van 1871-1874 De Wachter uit, wat later, eenige jaren lang, Onze Wachter werd genoemd, maar zich in De Katholiek oploste. Ook gaf Dr. Nuyens met anderen een aantal vlugschriften uit, waaronder eene levensschets van den grooten geschiedschrijver A.F. Gfrörer, door Dr. P. Alberdingk Thijm voorkomt.

Dr. Schaepman schetst in den Amsterdammer (Weekblad) zijnen vriend op de volgende wijze:

..... Om de geschiedenis onzer Nederlandsche Beroerten als katholiek Nederlander te kunnen schrijven moest men, wat den geest en de wijze van voorstelling betrof, bijna geheel op zichzelven vertrouwen. Toen Nuyens zijn werk begon kende men slechts twee richtingen, vergoding en verguizing. Alle Geuzen waren helden van vrijheid en vroomheid, alle Papisten dienaren van dwingelandij en ongerechtigheid. Ook omgekeerd. Op die wijze de geschiedenis schrijven ging niet aan. Dit heeft Nuyens terecht kloek ingezien en klaar begrepen.

Zijn geschiedenis is de eerste stap geweest tot de hervorming onzer geschiedbeschouwing. Onbewust zijn de boeken van Nuyens ook voor onze niet-katholieke geschiedbeoefenaren de aanleiding geworden tot het herzien hunner voorstellingen, uitspraken en vonnissen. Volmaakte overeenstemming in oordeel over het belangwekkendste en treurigste tijdstip onzer vaderlandsche historie is niet te verkrijgen, zoolang de geloofsverdeeldheid blijft. Maar wel kan men komen tot een beschouwing, die aan alle partijen door het verleden leert wat in het heden te vermijden valt.

Als geschiedschrijver behoort Nuyens tot de zeldzame mannen, die ook voor hun tegenstanders weldoeners zijn. Zij leeren van hem; hij prikkelt hen tot hooger en beter dingen.

Nuyens heeft zijn levenstaak vervuld met een eenvoud alsof hij, behalve waar het den arbeid betrof, van haar grootheid niets begreep.

[p. 90]

Hij droomde geen grootsche droomen. Hij was in den echten zin eenvoudig van hart; zonder op lof belust te zijn, door welgemeenden lof aangenaam getroffen; zonder naar erkenning te streven, voor waardeering dankbaar. Een echte optimist, die zware zorgen ernstig droeg, maar zich door geen zorg of leed liet buigen. Op zijn donkersten levensdag was aan zijn hemel nog altijd een handbreedje blauw zichtbaar, en dat was hem genoeg.

Zijn geest en zijn hart waren voor alles open. Niets ontging hem in de beweging van zijn tijd. De Westfries in hem - het hardste, maar ook het ontvlambaarste hout in Nederland - koos onmiddellijk partij. Wie hem kenden weten dat hij even goed zijn meeningen had over Klaasje Zevenster als over Dupanloup en Veuillot. Hij hield den blik gevestigd op het spel der groote mogendheden, maar ook waakte zijn oog over de kleine belangen zijner streek. Hij krabbelde recepten voor zijne boeren en schreef briefkaarten met citaten uit den Ilias om u te herinneren aan de een of andere afspraak.

Een groot man en een goed man. Een vroom man ook. Een harmonie van schoone tegenstrijdigheden. Een geestdriftige en een tevredene. Een worstelaar en een berustende. Een strijder en een helper. Een geloovige en een hongerende en dorstende naar de gerechtigheid Gods.

Dr. Schaepman.

Splinters.

Het talent is gelijk aan eene vuurpijl, die vonkelend van de aarde in de hoogte schiet, doch in de hoogte verduistert. Het genie daarentegen is gelijk een ster aan den hemel, die alle zielen machtig opwaarts trekt tot naar de bronnen van het eeuwig licht.

A. Tottmann.

Het ambt geeft ons aanzien, zelden de verdienste. Verdienste zonder ambt is (bij 't vooroordeel der wereld) een lichaam zonder hoofd, een lans zonder spits, een onbeschermde borst in den strijd en het mikpunt voor haat en nijd.

Id.

Gunst geldt meer dan Kunst.

Id.

Friesche Spreekwoorden.

Aade honnen is quae biljen to leren

Almans frioun is almans gick.

Better ijne fuwgle sangh dan ijne herren klanghe.