Dietsche Warande. Nieuwe reeks 2. Jaargang 6

[p. 381]

Nederlandsche en andere oudheden.
Een Zoenbrief van de XIV^e eeuw,
betreffende de familie van der Noot, met heraldieke bijzonderheden
door J.Th. de Raadt.
Slot⁽¹⁾.

Bijlage I.
Onuitgegeven berichten omtrent het geslacht van der Noot.

OP den 17 Juli 1361 vestigen Jonkvrouw Aleydis Campsoris en haar man, Wouter van der Noet, ten behoeve van de S^te Gudulakerk, voor het jaargetijde van wijlen Magister Willem Toenijs, eene jaarlijksche rente van 40 stuivers, gehypothekeerd op een erf achter de S^t Gaugericuskerk (domistadium retro ecclesiam Sancti Gaugerici⁽²⁾.

Op 4 Febr. 1368 (n. st.) komt Gherem van der Noet, zoon van Jan, als scildere voor, onder de pro-

(1) Zie Dietsche Warande, 1893, bl. 255.

(2) Cartularium, Reg. n^o 422, fol. 200. Kerkelijk archief.

[p. 382]

visoren der broederschap van den H. Eloyzius te Brussel⁽¹⁾.

9 Febr. 1381 (n. st.) Willem, zoon van wijlen Antonie Campsor, doet overdracht van een cijns op een erf, gelegen in de Raemstraete, genoemd 't Nuwelant, aan Wouter van der Noot, handelende voor hem zelven en zijne broeders en zusters, Gijsbert van Buyseghem en Radolph Metten Scachte, optredende voor zijne moeder, Jonkvrouw Elisabeth de Mol (Tsmols), alle eigenaren van bedoeld erf (domini fundi). Deze overdracht had plaats voor Everard T'Serarnts en Gysbert Pijpenpoy⁽²⁾, Schepenen van Brussel⁽³⁾.

1384. Domicella Elisabeth, dochter van Jan Uuten Steenweghe, bijgenaamd van der Noot, en Willem de Bigardis, bijgenaamd Rongman, haar man, stichten in de Sinte-Gudulakerk een jaargetijde van Domicella Margareta Leonis, bijgenaamd Versophien, echtgenoote van dien Jan⁽⁴⁾.

25 Maart 1428 (n. stijl). Heer Wouter van der Noot, van Brussel, doet, voor Schepenen van de Poort van Assche, aan Heer Hendrik van Ginderboven, gezegd Coels, priester, ten behoeve van de Kapellanie van S^te Geertruida, op 't gasthuijs van S^te Gudula te Brussel, overdracht, als liefdegift, van een cijns in geld en in kapoenen, welken hij vroeger verkregen had van Wil-

(1) Cartularium der abdij van het Roode Klooster, fol. 89 verso; thans in het Rijksarchief, afkomstig van de verkooping van Cheltenham.

(2) Hij is misschien de Gysbrecht Pipenboy, die in den Zoen brief voorkomt onder de vrinden en magen van Peter van der Noot.

(3) Cartularium van S^te Gudula; Cart. et Ms., n^r 62.

(4) Cartularium der kerk, voortgekomen van de verkooping van Cheltenham.

[p. 383]

lem van der Straten, gezegd Hacke, en van Wouter, natuurlijken zoon van wijlen Jan van Wachelgem⁽¹⁾.

(1) Cartularium der kerk, Cart. et ms., n^o 62, ol. 90 v^o.

Bijlage II.

In den name ons Heeren, Amen.

Wij, Michiel van (!) Noot, Gerard van der Noot, Jan van Heetvelde, Jan van Sinte-Goricx, Willem Eggloy, Everard Tserclaes, Lodewyc Tshertogen, Peter Mennens, Ridderen, Jan van Griethuyse, Willem van(!) Crommercammen⁽²⁾, Everard Schore, Jan Taye, Gysbrecht Pypenboy, Willem Mennens, Jan van den Berge, Zegher van Hamme ende Henric Carloe, als bestaende vrinden en magen van die vaderlycke en moederlycke zyde van Peter en wylen Joris van der Noot, kinderen van wylent Heeren Henrics van der Noot, Ridders, ende van Vrouwe Marie Schrihane, sine weerdinne, ter eenre,

Zeger van der Noot, Adolph van der Noot, Bauwen van der Noot, Jan Magnus, Willem Osy, Henric Theunis, Willem van Coudenberge, Jan Collay, Phlips Meerte, Willem Crane, Jan Bildoyn, Conraed van Stalle, Ridderen, Jan Cabelliau, Merten van Gavre⁽³⁾, Gillis van

(2) Deze familie heette van der, Uter of Uytter Crommercammen. Waarschijnlijk heeft de afschrijver niet gelet op het verkortingsteeken aan het begin van het woord.

(3) Op 23 October werd in de S^te Gudulakerk het jaargetijde gevierd van den priester Adam van Gavere. Register n^o 338 van het Kerkarchief vermeldt, fol. 159 te dien aanzien: 23 Octobris, Dominus Adam van Gavere, priester, leeght achter Sinte Marien Magdaleenen coor, onder eenen witten steen, met een kelcke ende eenen schilt, met dry maenen daerop (een keper vergezeld van drie wassende manen? Vergel. het Armorial général).
Heer Adam van Gavere, priester, bezat, in 1440, eene rente van 48 croenen, ten laste van het land van Mechelen, toen toebehoorende aan Jan van Wesemael, erfmaarschalk van Brabant (Rijksarchief te Brussel, Leenregisters van Brabant, Reg. n^o 6, fol. 39 verso).

[p. 384]

Staeckenbroeck, Zegher Uitterlymingen ende Jan van Aa⁽¹⁾, als naeste vrienden en magen van Wouter van der Noot, zoone wylen Heeren Willems, Ridders, en van vrouwe Agnes van Baesdonck, syne weerdinne, ter twieder zyden.

Doen condt ende maken kennelycke, dat wy al te samen om minne en vrienschappe te houdene tusschen den voorsz. Wouteren ende Peteren van der Noot, onsen neven, eerst, door den bitteren lyden en passie van onsen lieven Heere vergeten hebbende het rancoer dwelc wy lange in onse herten gedragen hebben, mits der onenigheid van twee so naer onse vrienden, hebben gemaeckt enen volkomen zoene tusschen den voorsz. Wouter ende Peter van der Noot, nopende den neerslagh, bij denselven Wouteren ghedaen in den persoon des voorsz. Joris van der Noot, broeder van den voorsz. Peter, oock onsen neve, dien God almachtigh genadigh wesen wil, ende dat by tusschenspreken en vrindelycke onderwysinge van Eerw. heere, Heere Peter van Huffele, canunck der kercke van Sinter Goedelen en g'eed secretaris deser stede, door syne vrindelycke en goddelycke onderrichtinge van vergiffenis, by hem an de partyen ghequetst gedaen, ende alsoo den neerslagh uit domheid des jonckheids ende by faute van rypen verstande is toegecommen door die schoonheit eender Edele Jonckvrouwe, genoemt Goedele van der Zennen, dochtere Heer Willems van der Zennen, Riddere, die by den voorsz. Joris van der Noot aflyvige ende den voorsz.

(1) Verscheidene van deze opgenoemde personen komen voor onder den magistraat van de stadt Brussel.

[p. 385]

Wouter ter houwelycke is vervolght geweest, waer uit den haet tusschen hun beiden secretelyc is blyven wassen, ja oock dat sy te diversche stonden met dollen(!) en andere geslepen wapenen d'een den anderen hebben geproeft, soo om voorder rancoer te beletten en meer args en quaeds te schouwen, sy overeenkommen in der manieren naerschreven.

In den eersten, dat die voorsz. Wouter met enen voorbedachten berouwe ende leedwesen in der kerke van den Bagynhove, alwaer den voorsz. Joris aflyvigen begraven leid, sal schuldigh wesen met vollen rouwe, sonder cappruine⁽¹⁾ ofte gordel, voor 't graf desselfs Joris, op synen knien, met gevouwen handen onsen leven Heer God ende syne gebenedyde moeder, mitsgaders Peteren, synen neve, broeder des voorsz. Joris, in presentie van ons vrienden voorsz. van den voorsz. nederslage te bidden vergiffenisse ende, aldaer kussende het graff, te verclaeren dat hem van herten leed is, ende in teecken van dien den selven Peter overleveren synen gordel metten dolle, met oock synen wapen roc, den welken gehangen sal worden boven den grave des voorsz. Joris; sal oock schuldigh wesen, om hem met Goed versoenen, alle weken des sondaegs, drie jaren langh geduirende, moeten doen geven ende deilen een en dartich witte broden, elck van veertigh oncen, met tien ponden payements op elcken brode, in der kercke van Sinte Goedelen, aen dertich oude personen, ende een dertighste broot metten gelden zall gegeven worden den costere van der selver kercke; ende sal van gelycken doen vyff jaren langh geduerende, ter eeren van die vyff wonden ons liefs Heeren, t' elken Palmavond, wesende den sterfdagh des voorsz. Joris, aen

(1) In het stuk staat: crappuine.

[p. 386]

een en dertigh arme oude vrouwen, wesende boven tsestigh jaeren, ende tot dien moeten geven an den voorsz. Peteren van der Noot, des voorsz. Joris broeder, drie hondert mottoenen.

Item sal oock geloven, in handen der priesters, de voorsz. Joffrouwe Goedelen van der Zenne niet meer te vervolgen, maer synen sin ende affectie geheel ende al van daer weren, op dat 't rancoer weder niet en groeje, maer geheel ende al erlegh blyve.

Item ter weder zyden, sal die voorsz. Peter onsen neve, broeder des voorsz. Joris, voor den priester en ons allen, voor ofte naer der missen, geloven ende by eede bevestigen de voorsz. Wouter, der neerslaege angaende, nimmermeer verwyt te doen, nóch laten doen, noch oock die wrake begeren ofte doen begeren, by hem selven ofte jemanden anders, maer den voorsz. Wouter van der Noot, synen neve, gelyck ende uit vriejer herten vergeven ende hem ontvangen in vriendtschappe, gelyck hy was voor den neerslagh; ende sullen die drie hondert mottoenen, die hy van den voorsz. Wouteren in soene ontfangen sal, moeten uitgedeilt worden, in gelycke partie, aen die huisarmen deser stede van Brussele, op dat niet geseid en worde, dat sulken bloedige geld onder hem blyve, welke wy vrienden van zynder zyde niet en begheren oft goed en vinden.

Ende sal oock de voorsz. Peter de voorsz. Joffrouwe Goedele van der Zennen niet mogen vervolgen ofte ten houwelycke eischen, noch laten eischen, opdat die voorseide Woutere ende syne vrienden daer door niet en verbitteren ende dese soene come sonder effect, maer behouden ter weder zyden 't volkomen leetwesen.

Item is noch voorwaerde, in plaetse van leetwesen, dat die voorsz. Woutere van der Noot zyne waepenen zal moeten veranderen in deser forme, te weten dat hy sal

[p. 387]

moeten nemen die sculpen⁽¹⁾ rood in het veld, sulx als 't van oude gestaen heeft, en het tymberteecken van den mantel swert, in teecken van rouwe, ende sal sulcks moeten gevoert worden by syne kinderen en kindtskinderen tot den derde grade toe, doch sullen sy mogen nemen al sulcken van hunnen huise, om der breucken wille, als 't hem gelieft.

Dat voorts Peter van der Noot synen neve germein, des voorsz. Joris aflyvigh broeder, sal blyven 't hoofd der voorsz. wapenen van wylen hunnen grootvader ende sal ooc voor sulcx voordeeligh syn inallen lenen, hem van dier zyden te versterven, gunnende den selven Peter tot desen den cheyns van Eggloy, die hy als hooft van der wapenen besit.

Item sal oock schuldich wesen den selven Peter over te leveren alle getuigh van harnas, boogen, stalen, bordueren van peerden ende alle verstaelde sweerden, die hy, Woutere. als gecommen synde van oudsten zoone, naer der doodt Heeren Geldolphs van der Noot, syn grootvader, uit synen sterfhuise hadde ontfangen, met oock alle die wapenen, clederen, hangende in die sale ende camers.

Item sal noch te plaetse aldaer den nederslach is gebeurt, d' welk is geweest up 't kerckhof van Sinte Goedelen, voor der kercke deuie, an de langhe trappen moeten doen maken een crucifix met eene Magdalene, ten leedwesen dat den neerslagh op het ghewyde is gebeurt, ende oock te eeuwiger memorien.

Item sal die voorsz. Peter in plaetse van die voorsz. overleveringe den voorsz. Wouteren, synen neve, moeten leveren alle bruturen⁽²⁾, soo gheestelycke als andere,

(1) Id est schelpen = coquilles.

(2) Bordueren?

[p. 388]

ghekomen van Vrouwe Elisabeth van Gondeval, des voorsz Heeren Geldolphs huisvrouwe, daer op haer wapenen quartieren van haren ouder syn staende, ende tot dien de gecante lelie van diamanten met den peerlen in goldt gestelt.

Item is oock te wetene dat Jan, des voorseide Wouters broeder, en Marie ende Anna, syne susters, ende die hier naer van hun comen sullen, blyven behouden die wapenen van der Noot, ghelyck sy die van hunnen vader hebben ende voor date des neerslagh ghedragen; dan word 't veranderen alleenlyck verstaen op die naer commelingen, tot den derden grade, die van den voorsz. Wouter, gehouwt synde, souden mogen commen. Alles sonder fraude, argh of list.

Ende opdat wy betoonen mogen dat den wille van beide onse voorgenoemde neven sulcke es en hem in alles in vrede begeren te behouden, soo hebben wy met hen overcommen, bezeghelt ende onse zeghelen metten hunnen tot meerder vastigheit doen aenhanghen en gebeden den voorsz. Heeren Peter van Huffele dese te willen bewarren en teeckenen.

Gedaen binnen der stad van Brussele, op den derden dagh van hoymaent, in 's jaer....

Onderstondt: Geschreven aldus, ghecollationneert teghens een seer oud geschrifte, geschreven in parckement, gheintituleert aldus: ‘Dit is de zoene Wouters van der Noot, synen neve, van den neerslaege by hem gehad in den persoon van Joris van der Noot, synen neve, ende is dese copie teghen 't voors. oud geschrifte, ierst ghecollationneert synde, bevonden t' accorderen, by my ende was onderteeckent

P. Gallaert.