Dietsche Warande. Nieuwe reeks 2. Jaargang 3

[p. 281]

Dichtkunst, letteren.
Maria-Liederen,
medegedeeld door Wilh. Baümker.

HET handschrift (Ms. germ. 8. 185) van de koninklijke boekerij te Berlijn, hetwelk vroeger aan Hoffmann von Fallersleben toebehoorde, bevat op bl. 21, 227 en 307 drie ongedrukte stukken, die ik hier mededeel:

Bladz. 21.

Myt vrouden laet ons begynnen,
toe lauen een joncfrouwe fyn,
god laet ons dat volbrengen:
Maria is, die ic meyne,
van gade is sy wtuercoren,
in hoer soe wolde hy rusten.
hi wart van hoer gebaren.

Ick enkan sy niet volprysen,
noch lauen in geenre tyt,
sy gaet alle jonckfvrouwen bauen
in hemel en̄ in eertryk.
Ick gruete di, o edel joncfrouwe fyn,
bauen alle die gene die leuen
sydi in der herten myn.
bauen alle etc.

[p. 282]

3.

Myt recht mach ic di lauen,

 

du edele peerle fyn,

 

voel blenckender dan die sternen,

 

claere dan der sonnen schyn.

 

sy is die lichte dageraet

 

mit hoeren claren aenschyn.

 

voer allen joncfrouwen wil ic se lauen,

 

want sy hem allen bauen gaet.

 

voer allen etc.

 

 

4.

Onder allen creatueren

 

en vyndic hoers gelic en geen,

 

hoer ogekyns lichten claere,

 

dan die carbunkelsteen

 

sy is dat clare mergenroet,

 

altoes wil ic sy eren

 

gestedelick totter doet.

 

altoes wil etc.

 

 

5.

Och wtuercoren bloeme,

 

du edel roesken roet,

 

wilt mi toe troesten comen

 

totten lesten in mynre doet;

 

gyf my een salich steruen,

 

wilt my genade verweruen,

 

als ic scheiden sal van eertryck.

 

wilt my etc.

Bladz. 307.

Ene ioncfrouwe kuesch en̄ schoene
sie heeft den hoegesten prys,
Soe wie hoer dient toe loene,
hoers dienstes wort hy wys.
Si is bauen allen vrouwen
gesiert an gronre houwen,
recht als een lelienrys.

[p. 283]

2.

Sie is een reyn, suuer beelde,

 

haer cuyscheid die is groet,

 

Sie heeft een eenhoerne wylde

 

geuangen in hoeren schoet;

 

Dat was soe sterck van crachten

 

na meysterliken geschaehten,

 

Dat hie den hemel op sloet.

 

 

3.

Van steernen draget sie ene croene,

 

die schoenste wal gedaen,

 

Sye syt daer inden throene

 

byden vorst van abraham,

 

Gecleedet als mytter sonnen,

 

maria is genoemet,

 

Hoer scheme dat was die mane.

 

 

4.

Een kyndeken lames wyse

 

an oeren borsten lach,

 

Dat was die alre wyseste,

 

hie scop den eersten dach.

 

Dat was soe mynlicken rydder,

 

syn lyden valt hem soe bytter

 

doer ons groet ongeual.

 

 

5.

Syn syde wart hem doersteeken

 

an den cruce myt eene speer,

 

Daermede heeft hie verwonnen

 

die helle myt alle hoer heer.

 

Hie verloesede daer syne geuangen,

 

nae woenschen ist hem gegangen

 

tot onser liuer mere.

 

 

6.

Hy stech daer wtten graue,

 

die edele vorste hoech,

 

myt enen cruce staue,

 

syn beweer dat was soe roet.

[p. 284]

 

Hye wolde toe hemele kieren

 

myt wonderlike eren,

 

verwonnen heeft hie den doet.

 

 

7.

Hye syt al in den throene

 

by syns vaders rechter hand,

 

Daer syngen die engelen schoene:

 

Sancte deus abraham.

 

daer is die menscheit by gade,

 

Daer verweruen wy alle genade,

 

ihesus is hie genant.

 

 

8.

Ene maget het sie maria,

 

alder genaden is sie vol,

 

Wyl sie ons toe hemele brengen,

 

dat vermach sie waerlike wel.

 

Die wille wy lauen alle

 

myt wonderliken gescal,

 

dat sie ons daer helpen sal.

 

 

9.

Ene ioncfrouwe saert en̄ reyne

 

des hiligen geestes schren,

 

Wij bidden dy alle gemeyne

 

myt dynen kindeken cleyne:

 

Vergeuet ons onse sunden,

 

myt alle onse lieuen vrende

 

laet ons dynre beuoelen syn.

 

 

10.

Weset ons ene troesterinne,

 

ene roese van yessen,

 

als wy van hēnen moeten scheyden,

 

staet ons myt genaden by;

 

Den rechten wech wilt ons wysen

 

al naden paradyse,

 

O mater gratiae. Amen.

Een andere nederlandsche tekst ‘Ic weet eyne

[p. 285]

maget schone, de draget den hogesten prijs’ bevindt zich in Liederbuche der Nonne Catharina Tirs (van het jaar 1588) waaruit Hölscher het in 't licht gaf, in zijn werk ‘Niederdeutsche geistliche Lieder ŭnd Sprüche.’ Berlin 1854. N^o 11.

Een hoogduitsche tekst met de Melodie vindt men in de Mainzer Cantualen, 1605, 1627, en in andere gezangboeken van de XVII^e eeuw, onder den titel ‘Ein sehr alt Gesang von der lieben Mutter Gottes.’ De eerste Strophe luidt aldus:

Ich weiss ein Maget schone,
die tregt den hoechsten preiss,
wer ringt nach ihrem lohne,
sie ist bey diensten weiss,
bey ihr seynd andre Frawen
wie Blümlein an der Awe,
sie ist ein Lilienreiss. (Nog 10 strophen.)

Verg. Wilh. Baümker, Das Katholische deutsche Kirchenlied. B. II, N^o 12. Den tekst vindt men bij Kehrein, Kath. Kirchenlieder, Hymnen und Psalmen, II, 383 en bij Wackernagel, Das deutsche Kirchenlied.

Handschrift: Ms germ. 8. 185 Bl. 227.

Ende dat nye, ende dat suete nye iaer is ons gecomen, en onzer god.
En̄ onser god laet ons ten gueden en̄ ten besten laet ons vergaen.
En̄ ic hape, dat sal ons allen vroemen en̄ die vroegers.
En̄ die vroegers die moet god ēn maria verdoemen ēn sy wachten.
En̄ sy wachten ons twee guede lieuen waer soe dat wij hem nagaen.
En̄ dats, wie syn lief spreket alle dagen en̄ al mit recht.
En̄ alle mit recht soe mach hy blyde en̄ wal vrolic, soe mach hy syn.
En̄ des mach ic my al seer beclagen en̄ ic en sach.
En̄ ic en sach myn lief in seuen, in achte half jaren en sach ickes nye.
En̄ dats, een jonckfrouwe heeft my geuangen en̄ also vast.
En̄ also also vast ic en kan oer nv noch nummermeer ontgaen.
En̄ dat nye, ēn dat suete nye iaer is ons gecomen, en̄ onser god.
En̄ onser god laet ons ten gueden en̄ ten besten, laet ons avergaen.

Amen.

Niederkruechten bij Roermond.