Dietsche Warande. Nieuwe reeks 2. Jaargang 3

[p. 100]

Gesprek van eenen leeraar met zijnen scholier,
uit de vijftiende eeuw;
medegedeeld door Wilhelm Bäumker.

IN het handschrift n^o 7970 der K.K. Fideicommis-boekerij te Weenen, van de XV^e eeuw, vindt men, behalve 47 nederlandsche geestelijke liederen⁽¹⁾, een aantal rijmspreuken, enz., een prozastuk, bevattende een geestelijk onderhoud tusschen eenen kloosterling en eenen clerc, waarin de mystische richting van den toenmaligen tijd te lezen is. Voor de geschiedenis der beschaving is dit geene onaardige bijdrage, en zelfs is zij voor de taalkunde belangrijk. Zonder twijfel is dit hs. afkomstig uit Nederlandsch Limburg, of daaromtrent.

Een heilich vader ontmode op een tiit eyns anders heyligen vaders discipel en sprac hem aldus toe:⁽²⁾

(1) Zie W. Bäumker. Niederlandische geistliche Lieder nebst ihren Singweisen aus Handschriften des XV. Jahrhunderts. Leipzig. Breitkopf und Hartel, 1888. Prijs fr. 3,00. - fl. 1,50.

(2) Zie denzelfde, Jahrbuch für niederdeutsche Sprachforschung. Jaarg. XIII, 1887, bl. 104-110.

[p. 101]

Soen, god gruet u, god geue u gueden morgen!

Die discipel antworde: Deo gracias.

Die vader: Waen coemstu soen?

Die discipel: Ic come van gode.

Die vader: Waer vondstu god?

Die discipel: Daer ic alle creaturen liet.

Die vader: Waer hebstu god gelaten?

Die discipel: In allen reynen herten.

Die vader: My dunct, dat ghi harde heilichlic spreket. Waen sidy aen dese grote heilicheit comen?

Die discipel: Myn stille sitten en swigen en myn hoge begheerten hebben my in den hemel getogen.

Die vader: Welc is die meeste vroude, die men hebben mach?

Die discipel: Een suuer consciencie wel bereit.

Die vader: Waen coemt die suuer consciencie?

Die discipel: Wt grote huede der sonden.

Die vader: Waen coemt die grote huede der sonden?

Die discipel: Wt heiliger vresen, die den mensche duncken doet, dat god altoes tegenwoerdich is en alle onse werken aensiet.

Die vader: Waen coemt die heilige vrese?

Die discipel: Wt godliker mynnen.

Die vader: Wat is godlike mynne?

Die discipel: Sy is des hemelsche conincs duyve, si heeft vuerige vloegelen en vlycht doer die herten der gueder menschen, affbernende wat vleislic en weerlic is, ēn wat reyn is, dat betert sy. Si duet die sonden haten ēn die werrelt versmaden. Sie duet die eere goeds mynnen ende begheren mit ziele ēn mit liue ende mit allen crachten, bouen alle dinck. Sie duet alle gemaec achterlaten ēn alle ongemac aen nemen om gods te gebruken.

Die vader: God sy mit u ende gheve ons mede

[p. 102]

gerecht bekennen van mynnen zede ende make ons kundich wat dat sy: ‘Ic mynen lieff en myn lieff my, als die bruyt seget in den antiken.’

Die discipel: Gheef mij vader bedudenisse deser woirden: ‘Ic mynen lieff en myn lieff my.’

Die vader: Wie mach tellen dat sandekyn der zee, alsoe ist onmoegelic, wt te sprcken die syn deser woirden. Myn lieff brudegom ihesus aendenct op my, ende ic op hem. Mijn lieff seindt my een cussen der mynnen, hi reict my een cussen, hy smeict my, hi (sic) toesprect my, en ic hem. Myn lieff ghiift hem seluen my, ende ic weder gheue hem my selven al gheheel; soe dat ic bin eyn herte, een ziele ende eenen geest myt hem. Myn lieff heeft hem seluen gegeuen een loen der uerloesinge voer my in synre doet. Wie en soude hi niet my alle andere dingen ghegeven hebben mit hem? Hier om Myn lieff wardt mit my verenicht, ēn ic mit hem; Want syn weelden ēn ghenuechten syn, te wesen mitten kynderen der menschen.

Hier nae beual die discipel den vader te goede en sprac: God si mit u, eerwaerdige vader, ende geue u troest ende vrede mit hem seluen biddende voir my, dat hi syn mynne wille storten in myn synne.