Dietsche Warande. Nieuwe reeks 2. Jaargang 2

[p. 268]

Melchior Wyntgis,
door H. Hymans.

(Vervolg van blz. 152).

Ziehier nu de inventaris.

Voir in de Vloer.

Een origineel stuck oliverwe synde een Sint Cristoffelsz [St.-Antonius?] temptatie, van Jeronimus Bosch. In een groote lyst. Paneel.	60 guld.
Een copia van F. Francqz oliverwe synde de seven wercken der Bermharticheit.	45 g.
De waerheit en leughen, van Poerbus geschildert.	20 g.
Sint Anna geslachte vol figuren: copia van meester Michiel Cockzies^(1).	21 g
Prent. De Brugghe van Segovia in Spagnien^(2).	4 g
De Valck van mevrouw Maria, in heur leven Gouvernante van weghen syn Keiserleyk Majesteit hoch Memorie in syne Erfnederlanden: geschildert nhaer leven.	12 g.
Drie uhuilen nhaer 't leven geschildert by Lodewiek van Bosch^(3)	18 g.

(1) Michael Coxie.

(2) Men weet niet wat omtrent dien tijd met eene prent van dat gewicht kon bedoeld zijn. Misschien meent men de sterkwater-prenten van G. Nieulant, de Engelenbrug te Ronie voorstellende.

(3) Lodewijk Jansz Van den Bos, geboortig van 's Hertogenbosch, en door Van Mander vermeld als bloemen- en vruchtenschilder Er wordt van hem geene enkele nagelaten schilderij genoemd.

In de Nedersale.

Een origineel met twee dueren toe slaende, olyverwe geschildert by de heer Schorel, in syn leven canonick

[p. 269]

't Utrecht en by F. Franck, synde het binnenste paneel een Crucifix; en de deuren Sancta Maria en S^t-Johannes met de stadt Jerusalem sekere ruyne en lantschappen... waerdich	100 g.
Een S^t-Jeronimus van meester Lodewick Van Bosch, heerlyck rotze, ruyne paysage en vol figurkens, in de lucht het oordeel^(1)	300 g.

(1) Van Mander noemt dit eene zeer schoone schilderij. Zie H. Hymans, Le Livre des Peintres, (Parijs, 1883, D.I. bl. 171).

Op de meisens camer.

Twee schildereien van meester Raphael Coxsy.
Een Adam en Eva van Martin Peppin.
Twee rondekens van Gillis Mostaert.
Een Marienbeelt de incerto	40 g.
Een treffelicken geeselicken Heeren heer, geschildert n'haer 't leven met twee deuren, buyten en binnen geschildert by Van Harlem^(2)	100 g.
Eenen capotzin geschildert naer 't leven met rotse en lantschap ende by Paulus van Somere^(3)	36 g.
Een... figuire van bronse	36 g.
- Twee saters van bronse, candelars	12 g.
Twee ligghen(de) geschilderede gesneden figuerkens	30 g.
Derthien ronden met de lysten daer in onze kinderen geschildert syn als sy jonck waren.

(2) Zeer waarschijnlijk Cornelis Cornelisz.

(3) Paul Van Somer, geboren te Antwerpen in 1576, overleden te Londen in 1621. Een bekwaam portretschilder.

In de Salet boven de Kelder.

Een crucifix Van Francisco Poeribus met Sancta Maria en S^t-Jan Lantschap	100 g
Een stuck naer Lucas van Leyen synde d'historie van... vol schone figuren een parragonie, geschildert door M. Poppinus^(4)	300 g.
Een drie Coninghen vol figuren met rotze, ruyne landschap, olyverw geschildert by Caerel Van Mandere	250 g.

(4) Onbekende meester.

[p. 270]

Een verlichterie van 't Hellich Sacrament, met 7 historien in bannieren of vaenen	24 g.
Roomen nhaer t' leven geschildert by N. Steinmuller^(1), olyverwe	36 g.
Een frutage van Hans Brueghel in een schotel	36 g.

(1) Onbekende meester.

In't voor salet.

Een origineel stuck van den Guido Boulongeois^(2) italiaen, synde de Historie van Holifernus. Cost 300 gulden valet	500 g.
Een copia van t' selve stuck, gedaen maken by Gaspar de Craey (er)	100 g.
Een staent Marien beelt met engelen, en twee dueren seer cunstryck, paneel en dueren buyten en binnen geschildert by den Heere Meester Jean Van Eyck^(3)	1200 g.
Een keuken van Langhen Pier, met een staende figuire n'haer t'leven^(4) cost 250 g. valet	300 g.
Een keuken van den ouden Jochim Beukelaer, oock met een staende vrouwen figure nhaer 't leven^(5)	300 g.
Een seer groot lantschap van Joos de Momper constryck geschildert met figuren geschildert by incerto	150 g.
Noch een lantschap geschildert by J. Van Coninxloo, Tobias Verhaegt ende figuren by Jan Brueghel^(6)	150 g.
Een Fama van Olyverw, van Bartholomeus Sprangers^(7)	150 g.
Het Conterfeitzel naer 't leven geschildert van Syne Keiserl. Majesteyt Rodolphus, by Hans van Aken^(8)	100 g.
Twee groote lantschappen geschildert bij Joos de Mompere ende de figuren bij Hans Brueghel, valent 't samen	200 g.

(2) Guido Reni.

(3) Daar Van Eyck meermaals dit onderwerp geschilderd heeft, is het ons niet mogelijk te zeggen waar gemeld tafereel zich bevindt.

(4) Het Museum te Brussel bezit eene schilderij van Pieter Aertsen, welke met deze beschrijving overeenkomt.

(5) Deze schilderij is aangehaald bij Van Mander. Naar zijn schrijven waren de figuren van levensgrootte.

(6) Van Mander spreekt van een groot landschap door Wyntgis bezeten.

(7) Er bestaat eene plaat van J. Muller met eene Bellona van Spranger, mogelijk hier vermeld.

(8) Door AEgidius Sadeler gegraveerd.

[p. 271]

Een Hemelvaert Mariae, origineel Geschildert by Petrus Ruebens	150 g.
De Conterfeitzels van myn persone en myn huisfrauwe
Item die van onze dochters Anna en Beatrice.

In de camer boven 't voor salet.

De seven ondeughden in't olyverw alsnu, bevorens originel de zelve stucken geschildert by Meester Jean de Mabeuze.^(1)	150 g.
Een out Marien beelt geschildert by eenen onbekenden	38 g.
Een bloempot van cleine waerde.
Een St. Sebastiaen nhaer F. Francqs	20 g.
Een frutage olyverff, op paneel	5 g.
Een staende naekte vrouwen figure, een vanitas vel omnia vanitas, Geschildert by Mabeuze^(2)	15 g.
Een teken van Cleopatra. N. Hermans.^(3)
Onze voorouders naer 't leven gewapent sitten op syn knyen; besyden hen St Jan.
Een conterfeitzel van Albert Jan Van Dorp onsen neve.
Het conterfeitzel van ons zwager Jehan Van Block.
Myn conterfeitzel geschildert bij Corn. Harlemensis,
4 stucken van Joos de Mompere, in oly geschildert, als te wetene: een Somer, een Winier, een brandt, een.... in alle de welcke de figuren geschildert syn by Jan Breughel,	'tsaemen waerdich 150 g.
Noch twee ovalien lantschappen geschildert by Joos de Mompere, de figueren by Sebastiaen Vrancx	100 g.
Een ovael d'Historie van Judit, so sy te Betulia de verlossinghe dede op de nacht van 't hooft van Holifernes by Hans Jordaens^(4)	36 g.

(1) Er is in de oude oorkonden geene melding gemaakt van dit onderwerp door Gossart geschildert.

(2) Van Mander zegt dat Wyntgis eene Lucretia van Mabuse bezat. Vermoedelijk de schilderij die tegenwoordig te Rome in de Galerie Colonna berust.

(3) De Liggeren der Antwerpsche St.-Lucas Gilde maken ons twee meesters N. Heremans bekend, vader en zoon. De vader vrij meester in 1557 was in 1589 nog in leven. De zoon wordt in 1559 ontvangen. Naar dit jaar is deze naam niet meer te vinden.

(4) Hans Jordaens was leerling van Maarten van Cleve en schilderde vooral in het klein. Vrij-meester der Gilde van Antwerpen in 1572, huwde hij in 1582 de weduwe van Franciscus Pourbus en stierf te Delft 1630.

[p. 272]

Een ander historie van ontfanger in de Wynberch ook geschildert by Hans Jordaens	36 g.
Een Marien beelt de incerto auctore	30 g.
D'originele tekeninghe van Cleopatra, geteekent by Francisco Vrancx^(1)	36 g.
Waervan d'origineele platen gesneden by Jacques Matham, met de copere platen, voet ende verscheiden ontcoste large hondert ponden vlems daervan myn soon Tilman secht ontseit te' hebben het dobbel van dien: ergo	1200 g.
Een Diana naer G. Geldorf^(2)	18 g.
Het conterfeitzel van den eerw. heer en vader, vader Jacob Neyen, in zyn leven commisaris generael van ordere der Observantiën van Sint Franciscus, ende geschildert by meester Michiel Mierevelt, tot Delff,^(3) hem (sonder de lyste) gecost hebben twee hondert philippus.	Memorie.
Een out conterfeitsel naer het leven.	Memorie.

(1) Niet Franciscus Franck maar Sebastiaan Vrancx. Er wordt hier van verscheidene platen gesproken. Inderdaad de compositie: Cléopatra Antoon te gemoet komende op een rijk versierd schip is op drie platen gesneden. Het geheel meet 1 m. 25 op 0.80. Bartsch n^o 226 van het werk van Matham

(2) Geldorp Gortzius geboren te Leuven in 1558 volgens Van Mander en waarschijnlijk in 1618 te Keulen overleden. Van Mander spreekt van eene Diana behoorende aan Jan Meerman te Keulen.

(3) Gegraveerd door Joan Muller. - B. n^o 60. In-rolio.

Op het voorcamertion boiven 't voorhuis off voor salet.

Verscheiden historien met de penne in arcaden off galerien getekent so uyt de Passie als andersiens	16 g.
Het leven en de doot van cleender waerde.	Memorie.
Alsnoch een sint Franciscus in halfront. van cleender waerde.	Memorie.

In de boven carner of boven salet.

Een ligghende naekten figuere, met voet ornamenten juweelen ende andere saken by en omirent haer, geschildert by Hans Rottenhamer	100 g.
Twee lantschappen van eender groote geschildert by

[p. 273]

Joos de Mompere ende figueren by Sebastiaen Vrancx	Cost sonder oncosten 80 g. 100 g.
D'origineele historie van... vol grote figuren van L. van Leyen in waterwerff	Memorie.
Een bloempot in een Sint Jacobs schilp met twee staende figuren, geschildert by N.N. Gecost van meester Joris tot Bergen in Hennegouw 3 ponden	36 g.
Twelff ronden geschildert by off Marten van Cleef, synde de historie van Tobias	30 g.
Een constryk Marien beelt in een areada met metzelerien compartamenten geschildert, en vol van verscheiden historien als de geboorte Christi, de Verreisenis, de Groetenis Mariae en Elisabet, de drie Koningen, de Hemelvaert Marie off van Onse Lieve Vrouwe.
My costende N.B. sonder veel oncosten en aencoopinghe by Everaert van Remunde^(1) gedaen ten regarde van Nontius Bentivolla (Bentivoglio) 50 ponden vlems, en daervan ontseit 1000 guldens en alhoewel veel meer waerdich alhier alleene daervore	1000 g.
Het conterfeitsel van P. van Ryck^(2) een romanesca	60 g.
Twee groote ronden beyde lantschappen, geschildert, seer curieus met een kunsiryck (?) by meester Lodwick van Bosch, in d'eene een Marien beelt, in d'ander Sint Peeter vissende^(3), beyde met lysten	600 g.
Vier lantschappen off de vier geteyden des jaers: de lent, somer, herffst en winter: geschildert by Joos de Mompere ende figueren by Hans van Brueghel 't saem	150 g.
Een winter ende een somer [...] figuren, seer constryck geschildert by A. de Volder, alias Leyen^(4)	Syn niet te coop. waerdich Memorie 400 g.
Een ronde daer in een Lot naer meester Lodewich van den Bosch	30 g.
Een lantschapken mei Sint Crisioffel van (voor?) Nontius by Zeger 3 ponden	30 g.
Een Groetenis off salutatie Marie, in een ebben lyste

(1) In 1616 werd Evraid van Remunda met Pauwel van Somer belast door de Kamer van Rekening van Brabant, de portretten van Albrecht et Isabella te schilderen (Siret, Dict. des Peintres).

(2) Pierter Cornelisz van Ryck. schilder, geboren te Delft in 1568. Tijdens van Mander woonde hij te Haarlem.

(3) Van Mander spreekt van deze landschappen.

(4) Alaert Claeszoon van Leyden. Hij was eerst volder, daarna leerling van Cornelis Engelbrechtzen. Suyderhoef heeft zijn portret gegraveerd.

[p. 274]

met een ebben nouten scheine, geschildert (ut putat) by den ouden meester Rogier^(1)	60 g.
Een Sint Anna geslachte nhaer Hans Rottenhamer cost van A. Bosschaert^(2), gecomen van Hans Coymans	60 g.
Een Sint Agata, geschildert by den constrycken Hans van Aken^(3)	60 g.
Mynen grooten boeck vol parragone teekeninghen, daer my de hertoch van Nivers 't andere tyden 200 cronen voor geboden die nu estimere waerdich te syn	300 g.
Met een meinichte van sekere tekeninghen, daeruyt ghelyst zynde, en een meenichte van schoone tekeninghen, en prenten van verscheiden meesters.
Twaelf keisers van bronze, costen my aen heer Coubergen een oshooft wyns, betaelt 144 g.	244 g.
Twee figuren van hart marmer, begonst by Albert Durer^(4)	Memorie.
Myn huisfrouw out grotvader nhaer leven en syn E. heer broeder en haer out oom	Memorie.
't Begoste conterfeitzel van ons neef Pieter Dimmer, geschildert by Pauwels van Somer	Memorie.
't Conterfeitzel van Apostolische Nuntius Bentivolla, ook geschildert bij Paulus Van Somere	Memorie.

(1) Rogier vander Weyden.

(2) Ambrosius Bosschaert, bloemschilder. D^r Bredius heeft bewezen dat hij waarschijnlijk de meester is van de schilderijen aan Abraham Breughel toegeschreven. Zijne doeken zijn met een monogram A.B. geteekent. Jonkh. Destombes in Den Haag heeft eene dusdanige schilderij waarop de naam voluit geschreven is. In 1612 was Bosschaert deken der Schildersgilde te Middelburg. Zie over hem Olaf Granberg in Oud Holland, IV, blz. 265 en in Archiv. van Obreen, VI, blz. 106.

(3) Hans van Aken, of beter Acken, geboren te Keulen 1552. Hij huwde in 1596 de dochter van Orlando di Lasso en stierf te Praag in 1615.

(4) Niettegenstaande de overlevering is het bewezen dat Albrecht Dürer geen beeldhouwwerk heeft uitgevoerd.

Op't comptoir.

Een cleen dinksken in een vergult halffrondt list geschildert by den ouden Meester Rogier	9 g.
Een rondenen van don f.^(5) een winterken	6 g.

(5) Fr. Franck de oude, daar men soms don gelezen heeft wat eene verkorting is van ‘den ouden’.

[p. 275]

Een nachtien van Gillis Mostaert in een rond^(1)	12 g.
Twee ronden van Gillis van Coninxloo, de figuren van Hans Brueghel^(2)	300 g.
Een Suzanna van Marten Pieppin	100 g.
Een historie van Marcus Coriolanus, en een ander van zelven tyd met lack geschildert by Hans Jordaens^(3), costen tzamen met de lysten	36 g.
Twee duer by een anticq constich meester geschildert d'eene een cruisdragher, d'ander een affdoeninghe van 't cruis	tzamen 40 g.
Een Marienbeelt geschildert by den ouden meester Rogier	my costen 100 g.
Een drieconinghen, Caerle Van Maender	cost 42 g.
Een Jonas, van Hans Brueghel, cost 8 ponden	valet 72 g.
Een Triomphe Davidts nhaer Lucas Van Leyen^(4), geschildert by David Nobliers^(5), gereliqueert by H. de K. en Denis Alsloot^(6) het lantschap	120 g.
Een Ecce homo vol figueren, geschildert by lange Pier^(7), cost sonder de lyst 12 1/2 ponden	valet 100 g.
Een blompot op coper nhaer.....	30 g.
Een ander op paneel, by E. Van Remunde geschildert	30 g.
Een Lot, by mester Quintin de Jonge^(8) alias Masys	36 g.
Een cunstryck stuxken geschildert by Marten Pressem^(9)	120 gr.

(1) Ook bij Van Mander (Livre des Peintres, D. II, blz. 61).

(2) id. id. id. D. II, blz. 120).

(3) ‘Met Lack geschildert’, wil zeggen in indigo.

(4) De triomf van David, door Lucas van Leiden is door Saenredam gegraveerd. Eene schilderij van dit voorwerp in de Lichtenstein-galerij te Weenen wordt aan Lucas toegeschreven. Volgens D^r Bredius is het origineel op glas geschilderd, in de Ambrosiana te Milan.

(5) David Nobeliers behoorde tot een geslacht van kunstenaars, waarvan een, Pieter, graveur te Rome woonde waar zijn naam op zijn italiaansch Neovellano luidde. David, zoon van Pieter, vroeg in 1618, te Brussel om van alle belastingen vrij gesteld te worden. (Zie Pinchart, Archives, II, 323.)

(6) Denis van Alsloot, uitmuntend schilder, waarvan de museums te Madrid en Brussel belangrijke gewrochten bezitten.

(7) Pieter Aertsen. - Volgens Van Mander bestond er een Ecce Homo door hem geschilderd in het Karthuizer-klooster te Delft.

(8) Waarschijnlijk Jan Metsys, zoon van Quinten. Hij schilderde Lot en zijne dochters, welk tafereel zich in het Museum te Brussel bevindt. Er heeft een Quinten Metsys de jonge, zoon van Jan, bestaan, maar zijne werken zijn weinig bekend.

(9) Onbekende meester.

[p. 276]

Een blompot geschddert by meester Lodwick van Bosch cost	100 gr.
Een lantschap van Momper, de figuren by Hans Breughel	33 g.
Een Marienbeelt in de Sonne,^(1) met vier engelkens, geschildert by Lucas van Leyden	36 g.
Een tekene... off battalle van getekent met lack off indigo, origineel van.... so M^r Couberghen affirmeert dusent guldens waert te zyn.	Memorie.
Een Christus tronie in een halfront, geschildert by Albert Durerus	50 g.
Een frutagie van meester Lodwick van Bosch	75 g.
Een tronie van Sint Jan	50 g.
Twee oude lantschappiens tzamen waerdich	20 g.
Een Marien beelt met twee dueren onbeschildert valet off cost	36 g.
Een blompotteken op coper, van H.V.H. zwager van Ambrosius Bosschaert, cost 2 ½ ponden: valet	36 gr.
Een scheepeken van Henrick Vroom, cost	50 g.
Een oude tronie, geschildert by Mabeuze, cost	50 g.
Een Triton verlichterie by.... tot Romen gedaen	40 g.
Een somerken van A. van Leyen^(2), een parragonie stuxsken	valet over de 60 g.
Noch drie verscheiden stuxckens van bronze diennende tot candels ende	Memorie.
Noch in 't ebben bufetzén sekere stuxckens in palmbomen hout by Albrecht Durer gesneden, en van ivoir by andere meesters.	Memorie.
Noch twaealff keisers halff relieff, my costen aen Rombout de Razière contant 34 ponden vlaems valent	144 g.
Een conterfeitzel van myn ohm Jan Wyntgis, geschildert by Michiel Mirevelt tot Delff.	Memorie.
Een conterfeitzel naer leven.	Memorie.
Een oude vrouwe tronie.	Memorie.
Een oude mans tronie.	Memorie.
Noch een mans conterfeitzel met een mantel.	Memorie.
Item noch een conterfeitsel van... cost	6 g.
Noch het conterfeitsel van myn huisfrouwe, geschildert by Paulus van Somere.	Memorie.
Myn conterfeitsel, geschildert by Gaspar Craeyer.	Memorie.
Het conterfeitsel van de Apostolische Nontius Bentivolla, geschildert by Paulus van Somere	Memorie.

(1) Waarschijnlijk in een glorie-straal.

(2) Alaert Claeszoon van Leyden.

[p. 277]

en conterfeitsel van Ceurvorst Ernestus, bisschop tot Luik, geschildert by Jules.... althans Capochin.	Memorie.
Een conterfeitsel van wit en zwart in ronde.	Memorie.

Memorie om te recouvreren.

Cnyff van Utrecht heeft de lysten in ebbenhout, een Maria beelt cost 3 ponden: valet	200 g.
Debet van Caborin by Paulus van Somere nhaer gheschildert	30 g.
Guillaume Nieulandt^(1) mout noch schilderen het winterken tot het somerken van A. Van Leyen.	Memorie.
Nobliers debet te...
Ambrosius Bosschaert heeft noch onder hem de Europa van Paulus Verones die my aen hem betaelt staat	100 g.
	valet 300 g.
Een bloempotteken van Hans Breughel aen hem geleent om hem daervan te dienen in 't copieren of andersins	Memorie.

(1) Willem Nieulant, schilder en graveur, te Rome, waar hij zich langen tijd ophield, bijgenaamd Terra nuova. Hij was geboren te Antwerpen in 1584 en is gestorven te Amsterdam in 1635.