Dietsche Warande. Nieuwe reeks 2. Jaargang 1

[p. 625]

Nagekomen Stukken.

Tooneelkunst.
De Meiningers.

HOE dikwijls is deze naam in den loop der laatste maanden niet geschreven?

De tocht van het tooneelgezelschap door Nederland en België was een ware zegetocht. Maar niet de groote hoop liep blind en plomp die voorstellingen af, gelijk men Blondin over de koord gaat zien loopen, de aan elkander gewassen kinderen opzoekt, of zelfs niet gelijk men eene of andere roulade-kunstenares hare keeltoeren gaat hooren uitvoeren.

Het beschaafde gezelschap lokte beschaafde hoorders uit, en tot het laatste bleven dezen aan de kunstenaars getrouw.

Te Brussel was de uitslag wel het magerst. De stad bevat te weinig duitschkundigen om een groot gehoor te kunnen vormen.

Men spreekt van Wagners Nibelungen Ring, die hoewel in 't hoogduitsch voorgedragen, avond aan avond eene volle zaal opleverden!

Maar immers Wagner niet te hebben gehoord en bewonderd is eene ketterij, en niemand noemt zich gaarne eene ketter, al wordt men ook niet verbrand! Doch, door de blagueurs of de algemeene meening,

[p. 626]

in den salon of aan het hof à petit feu gebraden te worden, dat is ook al niet erg prettig. Vas donc pour les Nibelung, waarin men bij un petit trait de flûte in geestdrift ontbrandt (?), zonder in 't minst toon of woord te verstaan.

De lastige dramaschrijvers dwingen u veel meer tot luisteren en verstaan! Daar ligt de knoop! Anders ware 't toch evenzeer chique geworden de Meiningers als de hoogduitsche zangers te gaan hooren.

Zich voorbereiden om Maria Stuart of Die Jungfrau van Orleans te gaan zien... het stuk te lezen en er over na te denken, dat kan men toch van niemand vergen!

Men moge tegen de kunst dezer ervaren tooneelspelers inbrengen, dat vele eenvoudige volzinnen en regels te zeer gedeclameerd, en als op den preêktoon worden voorgedragen! Men moge zeggen dat geen hunner hemelhoog boven de anderen uitsteekt. Het zij zoo.

Wij zullen den gezwollen toon niet verdedigen, al kwam die ook in de stukken van Shakespeare minder voor, dan in de Schiller'sche drama's. We zullen ook niet ontkennen, dat zich tusschen deze spelers geen Possart, geen Salvini, geen Garrick, geen Talma, geen Rachel of Ristori bevindt.

Maar tien dubbel heeft de groep van kunstenaars den lof verdiend die hun is toegezwaaid; tien dubbel de ontvangst die hun in Nederland en Antwerpen is te beurt gevallen, door de groote voortreffelijkheden welke zij gezamenlijk toonen.

Vergelijkt vooreerst hun répertoire eens bij dat van andere toooneelen, en vooral bij de brusselsche schouwburgen, waar bloedschande en echtbreuk de opmerkzaamheid der hoorders avond aan avond in pacht nemen.

Vergelijkt de orde, de eenheid, de juistheid der

[p. 627]

uitvoeringen, de gewilligheid, de nauwkeurigheid, de zedigheid hunner voorstellingen eens bij de onzen.

Hoe gelukkig zouden wij zijn een dusdanig blijvend gezelschap te bezitten, en hoe gemakkelijk zou dit, door de samenwerking van welgezinden in het leven te roepen zijn!

Een der minst bekende werken door het gezelschap gespeeld is voorzeker The Wintertale, Das Wintermärchen van Shakespeare.

Shakespeare schreef dit spel naar eene legende die wij verhaald vinden bij Robert Greene (1560-1592), die zelf meer dan 40 tooneelstukken opstelde. De vertelling welke Greene blijkbaar aan een middeleeuwsch voorbeeld ontleende, is in een aantal drukken verschenen, waarvan Je oudst bekende die van 1588 is. Greene betitelt zijn verhaal: ‘Pandosto of de zege van den tijd’, waarin wordt voorgesteld hoe de waarheid en de onschuld, door een noodlottig toeval miskend, toch altoos weder in eere hersteld worden.

Shakespeare heeft de stof niet alleen verkort, de hoofdtooneelen aan het hof van ‘Boheme’ naar dat van ‘Sicilië’ overgebracht, de namen veranderd enz., maar vele karakteristieke trekken ter zijde gelaten, de verwikkeling vereenvoudigd en de ontknooping geheel veranderd. Zoodat het laatste bedrijf geheel mat is geworden, door dat eene verloren gewaande dochter vóór haren vader verschijnende, niet op het tooneel herkend, maar slechts het verhaal van die herkenning wordt gedaan en het slot - de zelfmoord van eenen woedenden vader - op geluk en leven uitloopt.

Zij die het stuk van Shakespeare kennen, weten, dat ook het orakel van Apollo daarin eene hoofdrol vervult. Zoodat wij hier in voorchristelijke tijden worden verplaatst; terwijl de kleeding en de geheele mise-en-

[p. 628]

scène ons ondertusschen aan den frankischen tijd en de merovingische koningen doet denken.

Wat er ook van zij: de uitvoering was overigens niet minder vol harmonie en samenwerking, treffend van eenheid, van bevredigende schikking der groepen, van waren, edelen kunstzin. Terwijl wij gemeenlijk zien dat groote reizende schouwspelers, om beter te schitteren, zich van middelmatige spelers omgeven, zien wij hier dat de ondergeschikte rollen vaak worden vervuld door de spelers die daags daarna de hoofdrollen te vervullen hebben. Eere en voorspoed zij aan zulk een ondernemen, en geluk daarmede aan den kunstzinnigen hertog van Meiningen toegewenscht!