Dietsche Warande. Nieuwe reeks 2. Jaargang 1

[p. 60]

J.-L. Krafft.
Een brusselsch plaatsnijder der 18^e eeuw.

IN hunne merkwaardige schriften over de plaatsnijders hebben noch Bartsch, noch Weigel gewag gemaakt van eenen Brusselschen kunstenaar, Jan Lauwrijn Krafft, ook wel eens ten onrechte door eenige schrijvers Jan Lodewijk Krafft genoemd. Nagler heeft, wel is waar, zijnen naam met de titels van eenige zijner werken opgenomen, doch daaraan zeer geringe opgaven nopens zijn leven en kunstgewrochten gepaard.

Krafft had, wij erkennen het gaarne, geen uitstekend talent, doch hij moet niet verwaarloosd worden als houten-plaatsnijder. De houtsneêkunst heeft eertijds den Nederlanders veel roem gegeven, doch op het einde der 17^e en in het begin der volgende eeuw, was vooral in de zuidelijke gewesten, 't houten-plaatsnijden zeer verminderd en zelfs verdwenen. Krafft heeft deze kunst te Brussel doen herbloeien.

Hij was de zoon van Jooris Krafft, een hoogduitscher, en van Maria Jors; hij werd te Brussel den 10ⁿ November 1694 geboren, en aldaar in de Kapellekerk den 14ⁿ derzelfde maand gedoopt.

Zijne kindsche jaren bracht hij te Brussel over; als jongeling ondernam hij een reisje in Duitschland om zijne bloedverwanten te bezoeken, en kwam vervolgens naar Holland. Wat hij aldaar verricht heeft is gansch onbekend. Doch het is te vermoeden dat hij in Nederland, alwaar de kunst der plaatsnijders zeer bloeiend was, zijne eerste kunstopvoeding kreeg.

Later keerde hij naar Brussel terug. In die stad heeft

[p. 61]

hij zijne eerste kunstgewrochten en zijne schriften uitgegeven. Aldaar heeft hij geschreven, en in 1734 laten drukken: Le Trésor des fables choisies des plus excellents mytologistes, in twee deelen, versierd met fijn snijwerk op koperen platen.

Dit werk was op den naam der Weduwe Jacobs gedrukt, en later op dien der Weduwe Pieter Goesin te Gent uitgegeven; alhoewel het dezelfde uitgave der Weduwe Jacobs gebleven was.

Sommige kenners meenen ten onrechte dat Krafft Les fables de la Fontaine heeft geïllustreerd, en dat zijn Trésor des fables in drie deelen uitgegeven is. Alle deze veronderstellingen zijn niet gegrond. Het oorspronkelijk handschrift, in de koninklijke bibliotheek te Brussel bewaard, bewijst dat dit werk slechts in twee deelen bestaat, en dat Krafft nooit voor de Fables van La Fontaine gewerkt heeft.

In de voorrede zegt de schrijver: ‘Pour un plus grand ornement, j'ai gravé en taille douce les figures des fables et j'ai tâché d'imiter le naturel autant qu'il m'a été possible. Nonobstant toutes précautions que j'ai prises, tant du côté des estampes que du côté du stile, je m'attends à voir bien des gens qui critiqueront le Trésor des fables.’ De gentsche uitgave is versierd met het afbeeldsel des schrijvers, dragende het opschrift: ‘Jean-Laurent Krafft, Historiographe d'Allemagne; né à Bruxelles le 10 de novembre 1694 - Mensaert pinxit 1736;’ zij is den graaf van Harrach toegewijd.

Zijn tweede werk: Histoire générale de l'auguste maison d'Autriche, contenant une description exacte de tous ses empereurs, rois, ducs, archiducs et autres princes, etc. is evenals het voorgaande te Brussel bij de Weduwe Jacobs in 1744, in drie foliodeelen gedrukt.

[p. 62]

Het zijn uittreksels van vele en zeer bekende werken, verrijkt met de afbeeldsels der oostenrijksche vorsten, te beginnen met Rudolphus I tot Maria-Theresia toe.

In de voorrede zegt hij: ‘Ik ben geen franschman, maar Vlaming, in Braband geboren, in Duitschland opgebracht, in Holland woonachtig geweest, en heb slechts een reisje in Frankrijk afgelegd, alwaar ik het weinigje fransch dat ik ken geleerd heb.’

Op het einde zijns werks voegt hij er bij: ‘Pour donner plus de relief à cet ouvrage, je l'ai orné des portraits de tous les princes de cette maison, qui sont parvenus à l'âge de majorité depuis l'empereur Rodolphe jusqu'à l'empereur Charles VI de glorieuse mémoire, ainsi que de celui de l'Auguste princesse Marie-Thérèse, reine de Hongrie et de Bohême, avec celui de François-Etienne, duc de Lorraine et de Bar, grand-duc de Toscane; m'étant donné tous mouvemens possibles pour les recueillir et pour déterrer les plus ressemblans, non seulement parmi les tableaux et les estampes qu'on trouve dispersées dans le public, mais aussi parmi les médailles, les tombeaux, les pierres sépulchrales et autres monumens, tant anciens que modernes, ayant employé pour ce sujet plusieurs amis qui ont eu la bonté de m'envoyer plusieurs dessins de Vienne, de Lintz, d'Inspruck et d'Espagne, dessinés d'après les statues et les tableaux, qui s'y trouvent encore actuellement; de sorte que les curieux auront lieu d'être contens, en leur assurant que je n'ai épargné ni fraix, ni peines pour rendre cet ouvrage digne de la mémoire des hommes. De plus j'ai encore ajouté toutes les armes, blasons et autres marques d'honneur, que j'ai jugé nécessaires pour rendre cette histoire complète.’

Slechts twintig jaren oud begon hij houten platen te vervaardigen; meestal vignetten, blazoenen, verciersels, ciraden, zegels, stempels, enz. Ten zelven tijde begon

[p. 63]

hij ook te etsen, en eenige werken van Rembrandt na te bootsen.

Vele zijner voortbrengsels laten te wenschen, zoo ten opzichte van de uitvoering, als van de teekening. Deze vooral is dikwijls stijf, hard en soms nalatig uitgevoerd. Eenige platen van den Trésor des fables zijn beter.

Goede voorbeelden der beste meesters ontbraken hem niet. Hij had in zijne werkkamer een prachtigen voorraad van platen en teekeningen verzameld, die ons zeer bekend zijn door: Le catalogue d'Estampes et dessins délaissés par feu J.L. Krafft, en son vivant peintre et graveur ès Arts, dont la vente aura lieu à Bruxelles le 18 septembre 1797.

Ziehier de lijst zijner werken. Naar Rubens sneed hij Job op eenen mesthoop; Christus de sleutels aan St-Pieter overgevende; De Zaligmaker bij Nicodemus; De doop van Christus; vervolgens eene schets van Danaé, door Rubens uitgevoerd; naar Titiaan sneed hij: de afbeelding van graaf Thomas Arundel. Venus en de Minne-God graveerde hij naar eene teekening van Rubens; naar Van Dijck: De aanbidding der herders, in de kerk van Dendermonde; St-Franciscus van Assise, tegenwoordig in het museum van Brussel bewaard, St-Antonius van Padua, insgelijks in het brusselsch museum; Sint Maarten, schilderij van Van Dijck in de kerk te Saventhem. Naar David Teniers bewerkte hij De Heer met zijne Vrouw; Het Kegelspel; twee vlaamsche landschappen; een landschap met eenen schipper; de proeven van eenen schipbreuk. Naar Rembrandt hebben wij: Esther voor Assuerus; het afbeeldsel van eenen man half van ter zijde gezien; Een man een boek lezende; Een jongman, half van ter zijde gezien; naar Mensaert: het afbeeldsel van Krafft zelven, voorkomende in zijnen Trésor des fables; naar Eyken: het afbeeld-

[p. 64]

sel van Lambrecht van Briade, voorzitter van den grooten raad te Mechelen. De volgende platen zijn geteekend en uitgevoerd door Krafft zelven: De puinhoopen der stad Brussel, na de belegering van 1714 door Lodewijk XIV. Waren deze platen omtrent 1714 uitgevoerd, dan zouden deze de eerste van Krafft zijn; doch wij twijfelen er grootelijks aan.

Hij heeft ook de plaat van den grooten autaar van het H. Sakrament van Mirakel te Brussel vervaardigd; Gezicht van Bergen in Henegouwen in 1725; de afbeeldsels van Maria-Theresia; Servaas Augustijn De Villers, hoogleeraar te Leuven, 1738; Hendrik-Jan Croes; Jan Wiggers, hoogleeraar te Leuven, 1755; Maarten Steyaerts, 1735.

Ook heeft hij met vele andere plaatsnijders gewerkt aan Het geestelijk tooneel van Brabant, door Le Roy uitgegeven. Het zijn grafteekeningen, enz. voorkomende in het tweede deel, blz. 199, 225, 245, 254, 260 1^o, 260 2^o en volgende, 279, 287, 304 1^o, 304 2^o, 382, 392, en in de tweede afdeeling blz. 5.

Een groot deel zijner houten platen zijn verzameld in een register, berustend in de koninklijke boekzaal te Brussel. Zij dragen het opschrift: Verzameling van alle de houten platen gesneden door J.-L. Krafft van Brussel, begint in 't jaer 1717 ende eyndigt 1750. De merkwaardigste dezer platen verbeeldt eenen koning, waarschijnlijk Sobieski voor de stad van Weenen, en is gedagteekend 1717. Deze plaat is zeer verdienstelijk.

De lijst, waarvan wij hier boven melding maakten, behelzende Kraffts verzameling van platen, te Brussel in 1797 verkocht, meldt ook eenige teekeningen door hem gemaakt, op de volgende wijs: ‘Deux paysages avec figures dessinés à la plume, au burin et rehaussés d'un ton bleu.’

Karel Piot.