Dietsche Warande. Nieuwe reeks. Deel 3

[p. 473]

Latijnsche Vaerzen
op Sinte Marye t'Utrecht,
meêgedeeld
door Prof. Dr P.P.M. Alberdingk Thijm.

De Maria-Kerk te Utrecht, het belangrijkste romaansche bouwwerk in deze noordelijke Provinciën, in het begin dezer Eeuw baldadig afgebroken, aan welk Wandalisme de kroon is opgezet, tot beschaming van tijdgenoot en nakomeling, door de verrijzing van het bonkerig bouwwerk, dat met den schilderachtigen (!) naam van ‘Gebouw voor Kunsten en Wetenschappen’ prijkt, verdient nog elders herdacht te worden dan in het den oordeelkundigen zorgen van Mr. S. Muller Fz. bevolen Muzeüm. Het is uit dien hoofde, dat ik hier een plaats inruim aan het volgend gedicht¹.

J.A.A.Th.

Ecclesia beate Marie ultraiectensis (^a) sic habuit ortum².

Tempora cum causis templi venerabilis huius

Quisquis nosse cupis metra te subscripta docebunt.
Henrico quarto Romani sceptra regente
Imperii cum iam totam victricibus armis
Subderet Ytaliam, regi precludere sola (^b)
Urbs mediolanum portas est ausa rebelles:

1 Geschrev. te Utrecht; later in 't bezit van den Baron Crasier te Luik.

a Codex: (ul)trajectensis.

2 Uit: Codex bibliothecae universitatis Gissensis 160 fol. 23 vers.

b Glossa: soli.

[p. 474]

 

Quam randem captam spolijs prius auctus opimis

 

Evertit victor; nec templo flamma marie

 

Virginis abstinuit candenti marmore structo.

10

Unde dolens animique pio succensus amore

 

Instaurare novam venerandi nominis edem

 

Proposuit quocumque solo potius placuisset.

 

Tunc Traiectensis presul, nutricius olim

 

Principis et ducis semper comes acer in armis

15

Nomine conradus tulit hoc a cesare munus, (^c)

 

Ut templum sublime loco fundaret in isto

 

Turribus excelsis constructuraque perhenni

 

Adiutus donis et multo cesaris auro,

 

Quale vides firmis subnixum stare columpnis

20

Cornice perpetuo fastigia summa tegente.

 

Hoc fanum presul venerabilis ipse sacravit (^d)

 

Primus et instituit praebendas canonicosque

 

Canturos laudes tibi, virgo maria, perhennes.

 

Postquam sacrati ter rex ab origine templi

25

Fluxissent anni, fatalis venerat hora (^e)

 

Pontificis sacri miseranda cede perempti.

 

Causa necis fuit hec; nam dum fundamina muro

 

Ipsius ecclesie lathomi perquirere temptant,

 

Invenere lutum fluidum solido sine fundo (^f)

30

Hoc virum (^g) tardabit opus; nemo sapientum

 

Huic morbo valuit quantalibet arte mederi.

 

Ars mendicat opem; miratur nescius artis

 

Artificum ictus non artem posse iuvare

 

Dum sic ergo rei spes esset nulla superstes,

35

En rudis hanc friso solidare spopondit abissum.

 

Pro quo dum precium sibi posceret immoderatum,

 

Huic dilectus erat adolescens filius, illum

 

Accersit presul secrete, suadet, ut artem

 

Eliciat patris (^h), promittit munera. Patrem

40

Filius auxilio genitricis inebriat, artem

 

Elicit, elicitam pastori clam patre pandit.

 

Continuo surgebat opus iam tempore longo

 

Postpositum. Gaudent omnes super arte reperta.

 

At pater irarum stimulis agitatur acerbis,

45

Deceptumque dolo tantus dolor urget, ut ipsum

c Versus 15 in margiue ab eadem manu suppletus.

d Glossa: dicavit.

e Inde ab hoc versu alius librarius carmen descripsit.

f Alia manus superscripsit: fixo.

g virum = virorum.

h Legendum videtur: patri.
NB. Modum verba scribendi ubique intactum reliquimus. Hinc leguntur formae: beate marie, ecclesie, precludere, precium, lathomi, cetus, temptant, columpnis, perhennes etc.

[p. 475]

 

Pontificem gladio trux friso necaret acuto.

 

Eius in aprili mortem dant festa tiburtii

 

Anno millesimo nonagesimo quoque nono.