Dietsche Warande. Nieuwe reeks. Deel 2

[p. 468]

Reyer Anslo.
Eene kleine bijdrage tot ontwarring zijner geschiedenis.

Onder dezen titel heeft de heer J.A. Alberdingk Thijm in het 5^e deel, jaargang 1860, der Dietsche Warande, blz. 475, vlgg. door eene belangrijke studie den grond gelegd tot nadere kennis van het leven des vooral in zijnen tijd zeer geroemden dichters. Verder heeft de heer W.J.C. van Hasselt in het zesde deel van dit tijdschrift, bl. 258 vlgg. de verwantschap der familie Anslo met het geslacht Rodenburch opgehelderd. Op eerstgenoemd artikel wensch ik hier eene aanmerking te maken.

De schrijver neemt, op gezag van Hoogstraten, geb. in 1658, en Brouwer, geb. in 1677, aan dat Anslo in 1626 het licht heeft gezien, en beschouwt van Kampens opgave van 't jaar 1622 als ‘eene schrijffout.’ Verder neemt hij naar dezelfde schrijvers aan dat Anslo op 23 jarigen leeftijd naar Rome is gereisd. Hij haalt daarbij de ‘Litterae annuae societatis Jesu’ aan, waar, op het jaar 1651 vermeld wordt, dat Anslo achttien - ‘duo deviginti’ - jaren oud zijnde tot de katholieke kerk is bekeerd. Daaruit leidt de schrijver af dat Reyer in 1648, of in het voorjaar van 1649, opgehouden heeft tot de Mennonieten gemeente te behooren. Doch, zegt de schrijver, daar Anslo in 1626 geboren is, was hij in 1648 of 1649 niet achttien (duodeviginti), maar, gelijk gezegd is, 22-23 jaren oud; ‘waarschijnlijk moet er dus niet “duodeviginti” (achttien) maar “duo et viginti” (twee en twintig) gelezen worden.’ (De schrijver neemt stilzwijgend aan dat het jaar 1651, waarop Anslo's bekeering verhaald wordt, in geen geval het jaar zijner bekeering is). Doch, wat wil nu het geval!

De ‘Litterae annuae S.J.’, die zich in handschrift te Brus-

[p. 469]

sel op de burgundische bibliotheek bevinden (21818^b Tom. VI, bl. 300), stemmen niet met den druk overeen. Het laatste is slechts een uittreksel van eerstgenoemd werk. In het handschrift wordt Anslo's bekeering ook wel op 't jaar 1651 verhaald, doch hij wordt aldaar een jongeling van 28 jaren, in stede van 18 jaren genoemd.

De plaats van het HS. welke op ons onderwerp betrekking heeft luidt aldus:

A^o. Chr. 1651.

Acta in Comitatu Hollandiae.

Supra lucrum quod quotannis non contemnendum Socii fere nonaginta ex missione hac afferunt ecclesiae in celeberrimo ejus emporio Amsterodami patres tres, quatuor super quadraginta personas ad gremium ejus adduxerunt: et inter illos juvenem 28 annos natum Mennonis sectatorem primarium et poetam tam nobilem ut a senatu urbis suae laureâ paterâque argenteâ, ab exteris summo honore ac Regina Sueciae etiam torque aureo donari me ruerit. Sed is majori nunquam plausu catholicorum caeterorumque admiratione cecinit quam in festo Sti Ambrosii professionem fidei Romanae, quam cum aliis scientiis ex ipso fonte Romae modo purissimam haurit (niet ‘hausit’).

Dat is:

Behalve de aanzienlijke aanwinst [van katholieken] welke jaarlijks door ongeveer negentig leden uit de zending hier tot de kerk wordt gebracht, hebben drie vaders in de beroemde handelsstad Amsterdam vier en veertig personen tot den schoot der kerk teruggevoerd. Onder dezen eenen jongeling van 28 jaren, voornaam lid der Mennonitische secte, én zulk. eenen uitstekenden dichter, dat hij door de regeering zijner stad waardig is gekeurd met eenen lauwerkrans en eenen zilveren schotel, door vreemdelingen met de hoogste onderscheiding, en door de koningin van Zweden zelfs met eene gouden keten vereerd te worden. Maar hij heeft nimmer onder grootere toejuiching der katholieken, en de bewondering der overige menigte zijne lier

[p. 470]

aangestemd, dan op het feest van den H. Ambrosius, toen hij zijne roomsche geloofsbelijdenis aflegde, welk geloof hij op 't zuiverst met andere wetenschappen uit de bron zelve te Rome, op dit oogenblik put.’¹

Hieruit volgt dat Anslo 1^o in 1651 of vóór 1651, 28 jaren oud was, 2^o dat hij niet ná het jaar 1622 kan geboren zijn. Hij is in het jaar 1646 als Mennoniet gedoopt; zulks is bewezen; hij was dus op dat oogenblik 23-24 jaren, en is op zeszeven-en-twintigjarigen leeftijd naar Rome gereisd. Overigens blijven de bijzonderheden, door de heeren J.A.A.T. en van Hasselt opgegeven, gehandhaafd.

Als merkwaardigheid in het handschrift merken wij alleen nog op, dat hier ook van eenen geschonken lauwerkrans wordt gesproken.

Dr. P. Alb. Th.

1 Men schijnt hieruit te moeten afleiden, dat de Litterae annuae oneigenaardig zeggen, dat Anslo ‘in de beroemde handelstad Amsterdam’ tot ‘den schoot der Kerk is teruggevoerd’. Immers - werd hij in 1622 geboren en was hij 28 jaar toen hij katholiek werd, dan moet dit te Rome zijn gebeurd: want, zoo veel wij weten, is hij nooit in Holland te-rug-gekomen.
J.A.A.Th.