|
| |
| |
| |
Aanteekening op ‘Een jammerliche clage’,
door Dr H. Collaes.
De Dietsche Warande geeft in deel IX, blz. 6 een jammerliche clage, uit het Haagsche handschrift no 721, welker lezing, ondanks de door Dr J. van Vloten daarbij gevoegde noten, niet zonder moeijelijkheden is.
Zonder juist te willen tegenspreken wat van den schrijver dier verzen in de opvolgende aanteekening gegist wordt, en ofschoon ik evenmin betwijfel dat in dezelve opzettelijke schrijfverschillen tot even zooveel woordspelen voorkomen (bijv. mer, mer, mich, blz. 6) als dat derzelver taal een mengsel van dialekten voorstelt of eene diepere studie van het Idioots weêrgeeft; tevens om niet te zeggen dat die verzen allerduidelijkst een hedendaagsch Guliksch dialekt of gothisch spreken en dat toch wel de Breda'sche Vrudenger er de schrijver van kan zijn, daar die plaatsen betrekkingen hadden, waarvan, zoo zulks hier behoefde, de tot heden te Roermond verschijnende Oprechte Brabantsche Almanak door zijn titel reeds getuigt, bestatig ik dat zij zonderling veel met genoemd taaleigen gelijkluidende vormen wedergeven, en daar meerdere plaatsen in Limburg een dergelijk spreken en voortijds zelfs, op des Hertogs kanzeleijën in geschriften gebruikten, als te Roermond en te Venlo, durf ik, en zonder aanspraak te maken, een volledige sleutel te geven, op de daar voorkomende afwijkingen en duisterheden, de volgende omschrijvingen gissende voor de lezers eener geächte Warande te wagen.
De afschrijver op meerdere plaatsen mist al te duidelijk, bijv. in5 voor en, in2 vr en, in3 vr en, in1 vr en, in1 vr en, als mede op andere.
| |
| |
De noten zijn waarschijnlijk moeijelijk of onleesbaar geweest, als (bl. 6) 7 weten voor maten, 7 troon (= de natuurlijke huif), (bl. 9) 3 doch vr dik(wyls), (bl. 10)3 lydet vr lyde ik, (bl. 11) 1 zonder (ohne) vr aan, (bl. 12) 5 bergen vr borgen, (bl. 12) 6 nergen vr morgen, (bl. 13) 3 van den wyn vr vonden wy, (bl. 14) 1 al te vr al zoo, (bl. 17) 2 meen vr zal, (bl. 20) 2 vul vr veel loven (als reeds blz. 6) enz.
In 't Gulik'r land of van Tegelen tot bij Keulen en s.e. nergens elders zegt men tziet voor tijd, en verder: als in cursief letters:
(Doch, tusschen twee haakjes: de jammerlijkste aller clagen, zou David zeggen, is dat ik weer moet spreken over verzen die niet genummerd zijn.)
| tzijt voor tyd |
| quijt - kwyt |
| sin - zyn |
| us - uit |
| ond - en |
| vorbas = voorraad |
| mer vr my |
| das = dat het |
| abelaessin vr aflaten (rijmende met maten, maar speelt op appelecijn? als maessin vr maten, op Messine?) |
| 2 yet (en get) vr iets |
| hyes - hier is |
| pert - paard |
| wert = waarts |
| och 5 vr ook |
| dar = dat dáar |
| tzemal = te maal, op eens, terstond |
| verden = bewegingen |
| 3 borne = bron |
| leynen = leenen |
| boyme vr boomen |
| zoem = toom |
| gebrach = het werkw. van gebrek |
| dinch engheine = chose ancune |
| goyt = gaedt, had |
| |
| |
| verwlt = vervuld |
| mallich anderen = manlyk, malk-anderen |
| genant = genaamd, genoemd |
| vil bequeme = moult avenante |
| bas naere = goed (wel) nader (bij) |
| ur vr uw |
| moys = moest |
| in hain vr ik en heb |
| 4 waen = wenn, wanneer |
| wir vr wy |
| dych 3 - dikwyls |
| me - mehr, meer |
| ghir - gy (Roerm.) |
| geleyde = geleeg, goed |
| ane vr ohne, zonder |
| ervrouwen vr erfrohen, vervreugden, verheugen |
| Tze vr (tiens) Seh, Zie |
| ennig = eenig, een (of ander) |
| wren = uren, ihren, uw |
| zuldir vr zult gy |
| grois - groot |
| 5 tze hoër eren - 't zy (tot) haar eer (gezegd) |
| yr - hare |
| uch - u |
| loeymde = luimde (vr leed) |
| machin vr machen, maken |
| mir - mit einer? met |
| ouch - ook |
| truwe - trouwe |
| chunden = konden, apprendre |
| dich yet bas dar mere = dir etwas da mehr, u iets nog meer |
| wael alse ze = wie wenn sie zu, als of zij te |
| 6 woltu = wols du, wilt gy |
| tze vr zu, te |
| umb (minen) wil = om (-) wil |
| bis ander doyt - tot aan de dood |
| sin... by = adsunt, staan.. by |
| war zo = waar ook |
| yegelich ire = elk zijne |
| |
| |
| begeven vr opgeven |
| gezacht, van zachten |
| kin vr hier |
| ee - eer, vooraleer |
| deyt bekant = notum fecisses, bekend maaktet |
| merche und rame = marches et rames (?) |
| aen vr (aan?) |
| din - dijn |
| 7 bas = bes (waarvan beter) |
| em = hem (Lui de G. Sand?) |
| chandir = kan u |
| niet ane vr niets aan (gelegen) |
| gassen = se gausser |
| da vr waar |
| orloff - verlof |
| ze... wart = tot... waarts |
| porte rych = ryke poort |
| zeten = zeden |
| cloftich = klopte ik |
| scire = schier, dra |
| do vr daar, toen |
| ze stonden = terstond |
| 8 vor evel = voor (ook) welken |
| bi leden 1... |
| bi leden 1 = (by leden, in ligchamelyken lyve); - beleden, naby waren |
| vruntlich vr vriendelyk |
| recht of icker = als of ik haar |
| icker vr ik haar |
| ummermie = ooit maar |
| min geer = myne begeerte |
| vorbas = voorraad, (vooraf?) |
| zallen vr te allen |
| tiden - tyden |
| moys = moet |
| wes vr weshalb, waarom |
| mire = myne |
| 9 alse 1 vr alzo, evenzoo |
| nu dar = quae hic ades, thans hier tegenwoordig |
| tze liden vr welke lydt, te lyden |
| |
| |
| das wer - zoo dat wy |
| vont = fons, bron |
| ducht 2 vr docht |
| hoegen = stemverheffingen, stemming |
| onde = en |
| stede v r plaats |
| in 3 - ik en, ik |
| trone - huif |
| als = gelijk |
| vercomen bas = goed onthaald |
| boech vr bukte, boog |
| 10 och - ook |
| ghove - spoedig |
| bas nar = nader |
| des ons condich zi = waarvan ons kennelyk zy, vr bekend |
| sagen des = zeggen waarvan, zagen van welke |
| saltu = zult gy |
| 11 ye vr ooit |
| ougen - oogen |
| alzi - als zy |
| dir - u |
| dir - die |
| dar - denwelken |
| zir - zyne |
| vinch = vong, hiel |
| deden = deed hem |
| hoë = hooge |
| veruwen = verwen |
| tzalen vr langue, spraak |
| hoër = hooge |
| 12 vil seer = beaucoup fort (des anglais), (zeer veel?) |
| mochtir = mogt gy |
| aneziet = aanziet, ziet... aan |
| hoeft = hoofd |
| spruyzet = spruit (sic: vg. spritzen) |
| des vr daarvan |
| mettien - meteen |
| hait - had |
| hets allz - het is alles |
| |
| |
| wain 2 vr werde |
| en wain = ik en (werde?) |
| vruwen 3 vr vreugen |
| waen = waan, meen |
| diene = die hem |
| wan = waan |
| gelas = beschreef, zag |
| helft = helpt |
| in vr ik en |
| 13 mich - mir, my |
| noyt = nood(lot), beschikking |
| Wan = Wenn, wanneer |
| dich vr mich, vr mir, my |
| en - ik en |
| des rouwen = van den rouw |
| thoeft vr 't hoofd |
| megde - maagden |
| diche - dik(wyls) |
| bueser = méchante vr mauvaise |
| woel weys = wel weet |
| nye pine = nooit vr geen, peine vr labeur |
| machen = mag hem |
| Sine vr Zij hem |
| 14 mois = moest |
| hem vr zich |
| des = daarom |
| ee vr ooit |
| eer = over |
| doe vr toen |
| geracht - geächt |
| en - hem |
| 15 doegden 1 deugden |
| gheënde - gehende, gaande |
| ritters - ridderschaps (1822) |
| ontfarms - (ontferne's, verwijdere het?) |
| das was ze - das was zu, dat was te |
| scenen - (schenen?) |
| me 4 - meer |
| hude - heute, heden |
| |
| |
| 16 in 1 - er |
| wamen manlicheden = ubi ( ) virtutes |
| prisen vr (Parys?) |
| arbeyde = labor |
| bewart sich = se confirma, se montra |
| schiet vr scheide |
| tornijeren = tournoyer, lutter, oefenen, spelen blz. 23 |
| wes vr was, wat |
| ongekeert = non abattu |
| Orsys vr (Orchies?) |
| Veldeem - (Vendée? Vendeën) |
| vor = als |
| 17 gar vr gern |
| omzont = (renvoya?) |
| mire = myner |
| gheer = gestus, bedrijf |
| zinen keer = son demi-tour, zyn links-om, seine hintenzeigung |
| hem ruerde = se rua |
| wol... komen = welkomen |
| dar... mede = daarmede vr met welke |
| das vr dat |
| dat - dasz, opdat |
| ane voer = aanvoer, aankwam |
| var = ervaring, casus |
| mer = met |
| das = hetwelk |
| mochte = kon |
| 18 wille = wyle |
| mit onrade = met kwalijk voornemen, à tort, à damn |
| beleyt = conduit |
| genert vr gedekt |
| woech = woog, pesa |
| moesse = moge |
| bueze meer = booze maar |
| ontzennet = ontzind |
| das = dat, waarvan daan |
Nog aan M.v.V. van ons te vertalen?
7 Da du mee vruden hais vonden.
Olt-Blerick (Venlo) 6674.
|
|
Auteursrechtvrij