Dietsche Warande. Jaargang 9
(1871)– [tijdschrift] Dietsche Warande–
Auteursrechtvrij
[pagina 6]
| |
Onuitgegeven Mnl. Verzen,
| |
[pagina 7]
| |
Mich wilde stellen, of ich kunde
Yet vrudenGa naar voetnoot1 vinden, da min sorgen
Mit muchte zin verborgen;
Ich stont uff und hyesGa naar voetnoot2 min pert
Und reyt dahin zu velde wert;
Ich quam an ein behagel ouwe
SusGa naar voetnoot3 van locht und nas van douwe.
Dus reyt ich dorch die cortze wile
Wal eyner groesser halver mile,
Als der dach bestont ofGa naar voetnoot4 gaen
Quam ich gereden an ein plaen,
Daer die nachtegale zanch
So zus das mer in 't herte dranc
Dana niet lange, als ich um sach
Der sonne dorch die wolken brach;
Dat plain bestont ich ze zcouwenGa naar voetnoot5
Ich dacht: Heer God! das heren, vrouwen,
Ritter, knecht, und ochGa naar voetnoot6 gezellen
Sich niet zu desen plain en snellen,
Das dunct mich wonder boven wonder.
Wie mach des plain zus besonder
Staen in desen wolt so scone?
Die vogelen songen in den troneGa naar voetnoot7;
Hadde God in artscher vruden ruste
Ich wenGa naar voetnoot8, das hem das singen luste.
Die bome dorch den graze drongen
Ich ween, das geynreley tzongenGa naar voetnoot9
Hen niet en gaven vollen prijs;
Was ye uffGa naar voetnoot10 erden Paradijs
So muchte dar wol sicher wesen;
Mich dunct, ich was tzemalGa naar voetnoot11 genezen
Alre zorgen und zweren,
Der vruden wil ich mich erneren.
Ich stont op mit snelre verden
OfGa naar voetnoot10 den plain van minen perde,
Und hoerde die vogelen zingen
| |
[pagina 8]
| |
Der borne die dor den leynen (?) clingen
Der boyme da ufgebloyet staen
Met groenen bladeren alzo bevaen.
Ich leyt min pert an einen boem
Ond bant das vast an zinen zoem
Ond snelde mich in den graze scone;
Mich docht, das onder des hemels trone
Nergent besser mochte zin;
Want alre sorgen ende pyn
Die mich ye in hertzin was
Ducht mich das ich al vergas;
Mich gebrach dinch engheine
Anders dan ich was alleine;
Das plain zo wonnentliche stont
Ich dacht in minen hertzin gront:
Wer hierbi geselscaf goyt
So wer verwlt min dommer moyt.
Darna mich wonderlich gescach:
Ich ginc bas vort als da ich sach
Gheselscaf in den graze ligenGa naar voetnoot1
Lachen, claffenGa naar voetnoot2, meeren seggen
Mallich anderen, und wesen vro.
Ich dacht wie mach das comen zo,
Das du warts mit hen bekant?
Snellich dar na word ich genant
Von einre vrouwen vil bequeme;
Si sprach: ‘gesel, dir nicht in scheme
Ganc her bas naere’; ‘God gruez dich,
UrGa naar voetnoot3 heil moys zin enendelich!’
Sprach ich zu der vrouwen zart.
‘Seg mich, gesel! ongespart,
Weys du yet merenGa naar voetnoot4 ons zu lieve?
‘Vrouw! inGa naar voetnoot5 hainGa naar voetnoot6 boden no brieve
Ghehoirt, das ich vor wrGa naar voetnoot7 bescheide;
Da comt zu lieve und och ze leyde
Menige mere dorch den lande
| |
[pagina 9]
| |
Der vil zu sagen were scande.’
‘Sitze hy bi und sage uns yet
Waen du comes und wie ir zijt;
Wie heist men den name din
Des moes wirGa naar voetnoot1 bescheiden zin’.
‘Vrouwe! men heist mich Vrudengher
Ein wolgeboren wandeler;
Doch wil ich uch me beduden,
Al bin ich gerne bi guten lutenGa naar voetnoot2
Min moet wil overgaen te gute
Das maect mir last in minen moete,
Al heyst men Vrudengher mich
Min sorge ist dychGa naar voetnoot3 onnendelich.
Sint ir mich vrudlich heist geberen,
So wilt mich seggen und leeren,
Wie ghi sijt und d'ander alle,
Und waen ghi comt, bi was geval(le)
Ghir sijt comen in dits geleyde?’
SoGa naar voetnoot4 antwerde mich und zeide:
‘Niet verre van hin steit ein castel
Da noch mee sin ein deel
Goeter lude dan ghir hye ziet;
Des wil ich uch, ane verdriet,
Sagen den zede van den casteel;
So moge dir dan al gheheel
Genzlich ervrouwen uren zin;
Tze dien casteel inGa naar voetnoot5 wonen in
Niet dan vrouwen diet bewaren;
Ennich goet man sonder sparen
Mach dar comen und liden;
Ir sult noch onsen spore riden
In den dauwe mit wren perde
Dar zuldirGa naar voetnoot6 vinden op die werdeGa naar voetnoot7
Van der porten eyne vrouwe
Die can genesen mannes rouwe
Und es gheheisen vrouwe DuchtGa naar voetnoot8,
Van duegden hait ze grois gerucht,
| |
[pagina 10]
| |
Ter ander porten sonder hone
Da vindir eyne vrouwe scone
Die gheheisen ist vrou Hoede
Si can maecken mannes moede
Tze hoërGa naar voetnoot1 eren, zu hoegen dingen,
Wildir yr vruden eins vol bringen
So suldir vort tzur zalen gaen;
Da so suldir vinden staen
Eyne, heist vrou Bescheidenheit;
Si can verdriven mannes leyt,
Si sal uch wisen an vrou Scemde
Die an aller scemden loeymde (?)
Ire vrouwen camer wacht
Altoes, bi dage und bi nacht,
Si sal uch nemen bi der hant
Und machin uch tzemal becant
Mir vrouwen zin und zede
Di vol ist alre dogenthede;
Want geen gebrech inGa naar voetnoot2 ist in har.
Ouch so suldir vinden dar
Menich ander vrouwe zart
Die hait sin van prise wart.’
Ich sprac: ‘sait mir in goeder truwe,
Wie heist men die edel vrouwe,
Die da boven d'ander zi!’
‘Gezel, ich wil dich wesen bi
Ond chunden dich yet bas dar mere:
Si ist gheheisen da vrou Ere
Und dracht boven d'ander crone;
Si ist getziert vil scone
Beide van steine und van golde,
Wael alse ze rechte zolde’.
‘Wie ir zu dienste lydicGa naar voetnoot3 pin,
Ich sprech, zin loen zal besser zin
Dan yommerGa naar voetnoot4 heer, zu enigen dach,
Of vrou zur werelt geven mach.
Si ist ein werde Keyserinne
| |
[pagina 11]
| |
Woltu des gronts wol worden inne
So vernem was ich dir dude:
Da zin bi noch ander lude.
Der keyzerinnen sitzen bi
Ein hoge coninginne vri,
Die gheheisen ist vrou Minne
Und erweget mannes zinne
Tze liden commer, jammer, noyt,
Umb minen wil bis ander doyt.
Da nyder zitzen ander vrouwen,
Die ghi sult beneden scouwen.’
‘Wer sintze? bescheits mich.’
Si sprach: ‘das wil ich sagen dich,
Dats Trou und Gerechticheit,
Vrou Maes und Warheit,
Sin vrou Eren altoes bi,
War zo das ze henen zi;
Vrou Stede, vrou Oetmoedicheit,
Vrou Milde und vrou Reinicheit,
Vrou Tzucht und vrou Werdicheit
Vrou Goede und vrou Wijflicheit
Vrou Vrude und vrou Manheit,
Das zi dir vor war ghezeit
Ende dienen yegelich ire vrouwen
Gantzelich in goeder trouwen,
Onghescheiden ummermee;
Noch um woel noch um wee,
Noch um sterven noch um leven,
Willen si vrou Eren niet begeven.’
‘Vrou! God loen u alre goede;
Ghir hait gezacht min gemude
Hertz gedacht und ouch den zin,
Niet wol en mach ich noch van hin
Ee das ir mich deyt bekant
Wie ghir selve sijt genant.’
‘Hoefscheit heistmen minen name,
Darna merche und rame
Tze halden den aenGa naar voetnoot1 conterfeit
| |
[pagina 12]
| |
Das du din lief niet wordes leyt.’
‘Vrou! nu suldir mir bas ghienGa naar voetnoot1,
Wer das die gezellen zienGa naar voetnoot2.’
‘Das zin gezellen us den lande
Die dichwile und menigerande
Comen hie und henen riden;
Sus machmen zu allen ziden
Vinden em onder ander;
Lieve gesel! ich en chandir
Niet al bi namen nomen
Die dar riden und comen,
Wer zi zin und wane;
Dar inGa naar voetnoot3 lecht dir och niet ane.’
‘Vrou, ghir wilt uwer gassenGa naar voetnoot4
Ich wil mich uff den wege passen
Da ich min pert hain laessen staen,
Uren orloff willick hain.’
Si sprac: ‘God si uch geleide!’
Alsus ich van der vrouwen scheide
Ende si voer ze vrou Eren wart.
Min hertz volgen ir begart,
Ende ich vil zersnelde mich,
So das ich quam zur porten rych,
Da vrou Doegde zer warte lach
Ond menige goeter zeten plach.
Da cloftich an der porte.
So scire si mich hoerte
Vil guetlich zi mer an sprach:
‘Gezelle, God gef dir goeten dach!’
‘Das loen uch God vil zarte!’
Sprac ich tzu der warte.
‘Ghezel! ga her, ich zage dich
Din heil moes gar ernyen zich
Din troren moes sich borgenGa naar voetnoot5
Du en hais gewesen morgenGa naar voetnoot6
Da du mee vruden hais vonden.’
Do nam se mich ze stonden
| |
[pagina 13]
| |
Tzer porten da vrou Hoede vast
In hoeden lach vor evel gast,
Die quam doe dar beneden,
Ende als wer si bi ledenGa naar voetnoot1
Gruest ich si bi iren name,
Si hiest mich wilcome waen ich quame,
Und nam mich vruntlich bi der hant,
Recht of icker wer bekant,
Ond liet mich guetlich mit ir in.
Si sprac: ‘gezel! was ist dir zin?
Wildir vort zu mire vrouwen,
Da suldir alder vruden scouwen
Die man van mannen oder van wiven
Och ummermee mocht voren scriven.’
Ich sprach: ‘vrou! das ist min geer
Sint mich God hait gewiset her,
So danch ich uch alre eeren
Wildir min vrude vorbas meeren.’
‘Ja’, sprac das zuese zelich wijf
Die Ere was lief recht als ir lijf,
‘Ich leyd dich zu Bescheidenheit
Die zallen tidenGa naar voetnoot2 ist bereyt
Den goeten vruntlich t'ontfaen.’
Die vontwirGa naar voetnoot3 vor der zalen staen;
Lachende us zuesen monde,
Als ze bescheidenliken konde,
Sprach ze: ‘ur zweërGa naar voetnoot4 heil moys breiden!’
‘Und wederwil moys van uch scheiden’!
Sprach ich zu der vrouwen goyt.
Doe sprac die vrou waelbehoet:
‘Wes wilder irst beghinnen?
Condir mich das bezinnen,
Ich wil, na mire moghenheit,
Uch toen verdriven herreleyt,
Wildir zu mire vrouwen keren
Si sal uch wisen und leeren
Was ze bas wissen mach dan ghi,
| |
[pagina 14]
| |
Da wer ich alseGa naar voetnoot1 gerne bi.’
‘God loen uch!’ sprach ich, ‘vrou nu dar
Darom bin ick comen har.’
‘So gaet mich na, ich sal gaen vor
Omdas ich bas ken den spor
Tze liden zu der camer wert.’
Min hertz desweges zeer begert,
Und ich volgede der vrouwen nar,
Das wer beyde quemen, daer
Vrou Scemde vor der camer stont;
Si duchtGa naar voetnoot2 mich aller vruden vont,
So scone, so volmact van leden,
Al ir gelaet und ir seden
Soude anders niement wenschen mogen;
Vrolich und in goeten hoegen
Sprach ze: ‘wilcome, gezelle min!’
‘Van Gode moest ir gegruzit zin!’
Sprach ich zu den werten wive,
Si sprach: ‘gezel, din leyt verdrive!’
Onde leyde mich metten worten in.
Hertz, moet, und alder zin
Vereynden sich in eynen striche
Sodas ich metten ogenblycke
Waende gevallen zin ter erden;
Want inGa naar voetnoot3 sach nye van sulcher werden
Noch so kostlich noch so scone
Stede, onder des hemels trone
Als da die Keyzerinne zass;
Onde als ich was, vercomen bas,
Trat ich vort, om bas besien,
Onde boech neder ofGa naar voetnoot4 mine knyen
Und gruest das ho werde wijf.
Si sprach: ‘dien ere und die lijf
Brenge dich Got zu goeden ende!’
Vort gruest ich die ich da bekinde.
Vrou Minne, die coniginne vry,
Onde d'ander die zasen bi,
| |
[pagina 15]
| |
Antworden alle us zuesen monde,
Das gheinreleyen hertzgronden
En konden volloven noch geprisen
Noch gedenchen in gheenre wisen
Wie goet und och wie eerlich,
Wie scoen und och wie costelich,
Wie zuess und wie oetmoedelich,
Wie ghoue und wie oerdelich
Die zueze wive zarte reyne
Alle beneden int ghemeyne
Da sasen ritter biden vrouwen;
Oude gezellen mochtmen scouwen
Menegerande spil hantieren;
Wats yemant goets chunde visiren
Dat deden d'ander alle mede
In goeder gantzer vrolichede.
Vrou Eere mich roepen dede ze har.
Als ich ir quam bas nar,
Vragede ich, was ir wille wer?
Si sprach: ‘gezel! sage ons yet mer,
Des ons kondich nicht inGa naar voetnoot1 zi.’
‘Sicher, vrou! inGa naar voetnoot2 weys nicht, ghi
En weiset also wol als ich;
Die meren die zint misselich:
Ich hain bi wilen horen sagen
Des ich vort inGa naar voetnoot1 dorste wagen.
So sitze und spele din genoegen;
Warzu dat du dir wils vogen,
Saltu wol gezelscaf vinden;
Want nyemant sal sich bewinden
Proven, niden nochte claffen;
Het is hye also gezscaffen
Der wol deyt, hem darf rukenGa naar voetnoot3 niet
Wer dats hoirt ofte ziet;
Der Eren borch, ich holde vast,
Dar zo ziwirGa naar voetnoot4 alle gepast,
Das nyement in is der gedenct
| |
[pagina 16]
| |
Das Ere hye ye was gecrenct.’
Ich dacht: hye is 't wesen goet;
Die werde wijf gar wol behoit
Claften mich an vil vrolich vro,
Der eyne zus der ander zo;
Mich ducht, ich were in Hemelrich;
Der ander also desgelijx
Levende recht in der geber,
Oft hem van God bevolen wer.
Vrou Ere und ouch vrou Minne mede,
Levende inder vrolichede,
Wem zi metten ougen sach
Daz him keynre vruden brach
Als des spels das yement luste
Ond dar ye menschen hertz af ruste,
Das mucht men dar in doegden scouwen
Van ritter, knechten, und vrouwen.
Onde alzi alzus vrolich waren,
Quam dar ein man in dir gebaren,
Of hem nicht vruden wer bereyt;
Mit zwertzin war der bode gecleyt,
Den kovel hem over die ogen hinc,
Dar he mit zir hant zo vench.
He deden af und gruezte met sinne
Die werde hoë keyserinne
Onde alle die inder camer weren.
He sprach: ‘o we, der leyder meren!
Ich bin her zu uch gezant.’
Einen brief he metterhant
Dem hohen werden wive boyt;
Van weynen us den ogen scoyt
Hem das wasser, und keerde zich
Van der vrouwen lovelich;
Si dede den brief of und las.
Doen ze zu halven comen was,
Wert ze gar van veruwen bleich,
Der tzalen ir zu mal bezweich
Ond viel van onmacht zer erden.
De vrouwen alle van hoër werden
| |
[pagina 17]
| |
Verwonderden sich vil zeer
Was ire Vrouwen geschiet weer,
Und quemen bi ir zitzen alle
Van den wonderliche gevalle;
Vrou Trou sprach vil stillekin:
‘Mochtir sprechen, vrouwe min!
So seght mir, wie uch ist geschiet.’
Met dem worde ziGa naar voetnoot1 ane ziet
Vrou Trouwen und sprach: ‘o we!’
Driewerf, und niet mee,
So das ze anderwerven weder
Van weynen vil zur erden neder,
Ond alle die in der camer zasin
Waren trurich ussermaessin;
Iegelich sloech das hoeft neder.
Ein weinich da nah, niet lanch,
Vrou Eere van der wee ontspranch
Und sprach mit droever hertz:
‘In mich spruyzit smertz,
Des ghir alle moght sicher wesen.’
Mettien hait si vortgelezen
Den brief, die ir der bode gaf;
Si sprach: ‘o we! hets allz af,
En wainGa naar voetnoot2 mich vruwenGa naar voetnoot3 nemmermee,
Mich vernuwet so min wee,
Ich waen mich nemmer ghesciet lief.’
Mettien gaf si vrou Min den brief,
Diene las und gaf en vort;
Und als en (yeder) had gehoert
Wan ich, das men ye gelas
Geselschap das so trurich was.
Vrou Eere sprach: ‘helft mir beclagen
Den ritter die, in sinen tagen,
Mir zu dienste was bereyt.
Sin doet macht mir so zwerder leyt,
In waen des nemmermeer genesen.
Dar men ter ere zulde wezen,
| |
[pagina 18]
| |
En sparde der Here lijf noch goet,
So das sin heerliche moet
Mich zu leyde ist bleven doet.
Och, der jammerlicher noyt!
Wan ich, arme, dar an gedenchen
Das min name da van moys crenchen,
Das ich verloren hain den ritter
Der ere dich ist worden bitter
Van al das ein man doen solde,
So dench ich weder das ich wolde
Bi hem, van live zu dode wesen;
Want en waen nemmermee genesen
Des rouwen, die min hertz dreyt!’
Mettien si thoeft neder sleyt,
Und sprach: ‘ghir, megde und goede wijf!
Nu beclaget des ritters lijf
In mach ze deser zijt niet mee.’
Vrou Min sprach clagelich: ‘o wee!
Des ritters doet moes ich bequelen;
Wem sal ich arme nu bevelen
Tze liden noyt dorch minen wille,
Die he, openbar und stille,
Diche vor mich hait geleden,
Dar he gereyst hait und gereden
Das hem diche ist wurden zure;
O wee, der bueser aventure!
Min liden wil berouwen sich,
Min sorge ist gar onnendelich,
Des ritters doet wert och die mine,
Want ick woel weys, dat hem nye pine
Verdroes dat he doen mochte,
Daer he minen wil volbrochte.
Ich machen billich seer beclagen
Den ritter, die in sinen dagen
Tzu vrouwen dienst was bereyt,
Dats goeden wiven clegelich leyt,
Sine mogen nemmermee volclagen.’
Darna so begonst ze dragen
Ir clage Vrou Miltheit clagelich,
| |
[pagina 19]
| |
Und sprach alsus vil jammerlich:
‘Och, God! warom laes du mich leven?
Die hem zu mich hait gegeven,
Mois verre van mich sin gescheiden;
Des moys mer dar leven leyden.
Och! zin doet mogen zu rechte
Beclagen ritter und knechte
Ond alle die ter eren wilden;
Want iegen goeden luden so milden
Here so wert nye geboren;
Och, Here God! was hait verloren
Menich arme goet geselle;
Want he was zu geven snelle,
Dar men van rechte geven solde
Van perde, van hernasche, van golde,
Was her ein der miltster heer,
Da ich ee horte sprechen eer;
Sine doet moesen beclagen
Dergene der en nye ontsagen;
Want wer der ghiften gave noet
Sullen beclagen sine doet.’
Vrou Reynicheyt doe voren sprach:
‘Der Here reynre seden plach;
Moes ich beclagen sine doet
Beide gewapent und bloet
Onde van live und van leden
Gaende, staende, und gereden
Ende van alle sinen geholde,
Was he als ein ritter zolde;
Des mogen wol ze recht zin lijf
Beclagen man und wijf.’
Doe sprach daeran Vrou Werdicheyt:
‘Och, Here God! wie mannich leyt
Hait des Heren doet gemacht;
He was wert und geracht
Van der mennigen die en kenden
Beide der gasten und der vrenden;
Vrouwen, heren, ritter, knechte,
Armen, rijchen, menigen geslechte
| |
[pagina 20]
| |
Was he wert, dese edel Here,
Des mogen wir wol clagen zere.’
Darna hordich, das Vrou Vroethede
Began ze sagen hare doegdenGa naar voetnoot1
Van des ritters vrolicheit,
Wie er zu vruden was bereyt;
Altoes, alsmen vrolichede
Bedriven wilde, he deet mede;
In geselscaf und in hoven
Mocht men den Here niet vullovenGa naar voetnoot2
OfGa naar voetnoot3 den velde metten gezellen
Lachen, singen, meren tellen,
Onde claffen van den vrouwen,
Mochtmen den ritter vrolich scouwen.
Och, Here God! das so gheënde
Sulde zin des ridders ende,
Das ist jammer und scade;
God ontfarms dorch Zin gnade!’
Vort so sprach Vrou Trou und Warheit
Vrou Maes und Vrou Gerechticheit
Yegelich dbeste dat zi konden
Van den ritter us gegronden;
Und clageden vil clagelich,
Das was ze horen jammerlich;
Van den goeten reinen wiven,
Och! so hordich jammer driven.
Vrou Stede und Vrou Oetmoedicheit
Vrou Tzucht, Vrou Goede, Vrou Wijsheit
Vrou Ducht und Vrou Bescheidenheit
Vrou Hoede, Vrou Scemde menich leyt
Scenen in der hertzin dragen;
Beide mit loven und mit clagen
Dreven die werde wive reyne
Menich jammer in 't gemeyne.
Darna ein werde lieflich wijf
Sprach: ‘ich hain des ritters lijf
MeGa naar voetnoot4 tzu clagen dan hude yemant;
| |
[pagina 21]
| |
Want inGa naar voetnoot1 leeft ophGa naar voetnoot2 erde nyement,
Der sin lijf so clein ontzach;
Wamen manlicheden plach
Was der ritter onverveert
Tzu minen dienste ongespeert’;
Sprach Vrou Manheit ‘was der Here
Altoes in wenden und in kere.
In prisen dede hi sin beghin,
Daer hi mit arbeyde reysde in,
Und vant da vil der groesser heren,
Da bewait he sich mit eren
Jegen yegelichen man,
Das he mit eren schiet van dan
Weder in sins selfes lant,
Dar he den menigen wert becant;
Mit tornyeren und mit stichen
tLijf dorchquetzen und dorchbrechen
Was er ein die niet ontsach;
Wes ein man met live plach
Tze doen, des was her altoes ein.
Ein orloge had er, als wol schein,
Jegen den coninc van Vrankerike
Tzu Abenton was aenblike
Daer he die stad want metterhant,
Ende vinch ende sloech und stichte brant,
Voert voer he ofGa naar voetnoot2 denzelven dach
Tzegen Petyt sonder verdrach
Ende want mit storme ongekeert
Daer die zine worden bezeert;
Voert voer he zu Orsijs,
Des die menige wol is wijs,
Doe hi dem Veldeem was ane
Met eynen manlicken bestane;
Darna voer he tZent Amant
Da sine manheit wert bekant;
Want he die stad mit storm, mit brande,
Nederwarf vor sine viande;
| |
[pagina 22]
| |
Der he selve wert gewont
Met hem die menige gar omzont
Tze Serclins voer he, das er wan,
Daerna Marchines aldar an,
Onde vortbas menich roef und brant
Sticht he in der viande lant.
Och, God! was hais du sorge bereyt
Mire armer wijflicheit
Om des hohen ritters doet,
Der dem wille had so groet
Altoes in manlichen gheer!
Daerna voer he over meir
Onde dede zu Prisen zinen keer;
In Lettouwen was er, der Heer,
Daer he hem ruerde op Gods viande
Ridderlich in Heidenlande.
Van danen keerde he an die vart
Weder zu zinen lande waert,
Daer he den menigen wol was comen.
Darna heeft he vernomen,
Wie das alrehande Heren
Sich ze Prisen willen keeren
Dar he sich mede iegen stelde,
Also das he den tsijt versnelde
Dat ich quam vroech genoech aldaer;
Der Here die levede ane vaer,
Gaf sulchen raet, das men volbrochte
Die reyse so men ierst mochte,
Des die Heiden hadden var.
Daerna in denselven jaer
Mer viel luden he bezat
Utrecht, die goede stad,
Dar he dede scade und scade nam.
Dar na hem in den sinne quam,
Das he zu Vriesen wolde varen
Mit luttel luden zu zijnre scaren,
Das men hem niet ontraden mochte
Ydoch he sinen wil volbrochte,
Want he hilt das lant vor zine,
| |
[pagina 23]
| |
Dat he winnen woude mit pine
Of in den wille bliven doyt;
Sine manlichede met wille groyt,
Die herGa naar voetnoot1 had mit onrade,
Brachten ter jammerlicher scade
Ende menigen goeten man darmede.
Och, das zine manlichede
Vor die houdeGa naar voetnoot2 soude bederven,
Dar hem die Vriesen deden sterven
Vor Staveren in Oestvrieslant!
Der bleef (he) doet werender hant
OfGa naar voetnoot3 sins vaders erflichede.
Och! God, dorch Dine genadichede,
Ontfarme hem der groeter noet!
Beclaget alle des ritters doet
Die hem sus manlyc hait beleyt!
Van golde was sin wapencleyt,
Der hem sus ritterlich hait genert,
Mit vier lewen gequartelert,
Twe van zabel und twe van kele;
Die herGa naar voetnoot1 in ernste und in spele
Altoes ridderliche droech.
Und hem des arbeyts niet en woech.
Nu bid Gode van Hemelriche
Alt, jonch, [arme] und rijche,
Das he met Gode moesse leven
Und alle die Heren, die daer bleven!’
Das sprach Vrou Manheit und began
Nuwen jammer heffen an,
Onde alle die inder camer waren
Begonden screyen und misbaren.
Mich dede so wee die buese meer;
Recht of ich ontzennet weer,
Rumede ich dar Vrou Eren hof,
Onde reet wech sonder orlof,
Alle minen rechten pas
Tzu dannen das ich comen was. -
| |
[pagina 24]
| |
Wie een blik in vorenstaande rijmregels geslagen heeft, zal licht bevroeden, dat het noch om de hooge poëzy noch om den behagelijken vorm is, dat wij ze uit het bekende Haagsche handschrift meêdeelen. Ze blinken door geen van beiden uit. We deden het vooral, om de opmerkzaamheid, meer dan tot dusver nog geschiedde, op de Hoogduitsche spraakvormen te richten, waartoe het Nederlandsch aan en door het Beyersche Gravenhof verviel, en die het inderdaad wonder is, dat het later, meer dan de Fransch-Borgondische, nog zoo goed weder wist kwijt te raken. Dit was mede zeker het gevolg van het betrekkelijk groot aantal geboren Nederlanders, dat wij er als sprekers zien optreden tegenover de weinige Hoogduitsche, die, gelijk deze rijmelaar, het waagden de hand aan de Nederlandsche lier te slaan. Waarschijnlijk was hij een Duitsche zanger of spreker uit het gevolg van keizerin Margaretha, die zich verplicht achtte in een allegorische jammerklacht den dood van haar overleden broeder, Graaf Willem IV, te betreuren. Dat hij zich den naam van Vrudenger geeft, mag hem ons dan niet doen verwarren met dien Pieter Vreugdegaer van Breda, die in de sprekerslijst bij Jonckbloet (Middenned. Dichtkunst, III) voorkomt; ten zij men anders wilde aannemen, dat het geen Duitscher, maar een Nederlander was, die ten gerieve der Duitsche hofhouding, zijn Nederlandsche spraakwerktuigen naar de Hoogduitsche taalvormen verwrong, op gelijke wijs als men thans somtijds dezen en genen landgenoot zijn Hollandsch in verhoogduitschte klanken hoort uitenGa naar voetnoot1. Zeker mag het een hoogst potsierlijke taal heeten, waarin hij ons zijn Klaaglied voordraagt, en die strekken kan ons te doen zien, tot welk mengelmoes van bastaartklanken in den Beyerschen tijd het Nederlandsch gevaar liep te ontaarden. Gelijk ook reeds onder de vroeger meêgedeelde stukjens enkele van soortgelijken vorm | |
[pagina 25]
| |
voorkwamen, boven welke dan dit èn door zijn uitvoerigheid èn door zijn volharding uitblinkt, zijn er in hetzelfde Handschrift ook nog meerdere voorhanden, die wij met de rest in deze Warande zullen meêdeelen, om zoo weldra het geheele Handschrift, als een niet verwerpelijke bijdrage tot de kennis der middennederlandsche taal- en letterkunde, onder 't oog onzer tijdgenooten te brengen.
Bl., July 1869. |
|