Dietsche Warande. Jaargang 7

[p. 91]

Historische Aanteekeningen
over Letterkundigen en Kunstenaars¹.

VII.
Govert van Kampen (Govert Flinck)

In 't 7^e deel van Van Lenneps Vondel-uitgave komt (bl. 617) een zoogenoemde ‘grol’ van den grooten dichter voor, waarvan den uitgever ‘de tijd met gebleken is’, en die daarom ook alleen t.a.p. opgenomen is, om den ‘naam van Van Campen’, die er in voorkomt, hoewel, naar het verder heet, ‘die naam zelf inderdaad alleen als voorwendsel kan beschouwd worden’, daar hij, ‘volgens de Errata’ der 4^o-uitgave ‘wegvallen moet.’

Op den dag af kan ik, evenmin als Van Lennep, den tijd van 't versjen bepalen; maar wel heeft het mij ten hoogste bevreemd, dat gene den vrij aanzienlijken Govert met herkend heeft, aan wien Vondel het wijdde, noch de gelegenheid bevroed, bij welke het gedicht werd. Het is blijkbaar eene vrucht van een der S^t-Lucas-avonden, misschien wel den eersten (1655), bij welken Vondel, behalve met andere kunstenaars, ook met zijn welbekenden vriend Govert Flinck aanzat, aan wien hij, toen 't rumoer hem wat al te hevig begon te worden, zijn meening daaromtrent en zijn voornemen om huiswaarts te keeren te kennen gaf:

Govert! ik verschrik van Kampen,
Vechten, drinken, enz.

Wilt ge blijven? - ik ga schampen.

V. Vloten.

D. Dec. 1863.

[De gissing van Prof. van Vloten komt mij zeer gegrond voor. Men weet dat Joost en Govert, de dichter en de schilder, bevriend waren; beide, zoowel de Klevenaar als de Keulenaar, deftige, rustige

1 Deel VI, bl 258 en 408.

[p. 92]

luî, ofschoon de laatste een kleine dertig jaar jonger dan gene, en toch geen hartstochtlijk minnaar van luidruchtige bij-een-komsten, als men Houbraken gelooven mag. Govert Flinck is bekend als een man van middelen, die uitmuntend gelogeerd was; waarschijnlijk nog beter dan zijn jonger broeder, Ameldonck F. in 1649 ‘Cruyenier’ te Emmerik: tijdens Goverts ondertrouw met een Rotterdamsch meisjen, genaamd Ingitta Thoveling (Juni 1645¹), met hare moeder, Maria Dircksen Bos, wonend op het Cingel, was zijn adres, wel is waar, op de Lauriergracht, maar voor beginnenden van deftigen stand was dat in de XVII^e en XVIII^e Eeuw eene woonplaats, die genoemd kon worden; ook leert ons D^r P. Scheltema (Aemstel's Oudheid, II, 132), dat hij daar twee huizen gekocht had; en hierin heeft hij waarschijnlijk de bekende kunstzaal aangelegd. Govert F. hertrouwde in Mei, 1656, te Gouda met Sophia vander Hoeven. Alleen bij zijne eerste verloving heeft zijn vader, Teunis Govertsen F., ‘geassisteert’. Aldus het Puiboek van Amsterdam, ter verbetering der berichten van Houbraken en mijn geachten vriend Scheltema.   A.Th.]

1 In de puiaanteekening van 6 Mei 1656 Ingetie Sweling genoemd.

VIII.
De Rijmer

Der ‘Klachte van Jan Jansen Starter, over zijn dertel en ontuchtig liedboek’.

Mijn vriend Busken Huët heeft in den Gids van het vorige jaar een beroep op mijne pen gedaan, om zijne welgegronde meening, dat bovengemeld strafdicht den edelen Kamphuysen met tot maker heeft, nader te bevestigen. Ik ben gelukkig daartoe volkomen in staat, en kan daarbij zelfs wagen eene gissing naar den vermoedelijken maker te doen. Bij 't doorbladeren, ter Rijksboekerij en elders, van zooveel verschillende uitgaven der Stichtelijke Rijmen (tusschen de jaren 1624 en 1695), als daar te vinden waren, is mij gebleken, dat het gemelde gedicht het eerst in de welbekende, langwerpige uitgave ‘met copere figuren’ bij Jacob Calom, 1647, voorkomt, die dan ook in 't voorbericht schrijft: ‘ick geve nu andermael

[p. 93]

aen den dagh. C. Sticht. Rijmen waerby gevoeght eenighe, die noyt in druk geweest zijn, welcke ick oordeel niet de minste sijner wercken.’ Wat de ‘Klachte’ betreft, zal hij ons veroorloven moeten, in laatstgemelde meening te verschillen, en evenzeer over die zoo klakkeloos toegedichte vaderschap van 't ding. Wij vinden het toch:

1. Tien jaren laler in de 12^e (gewone) uitgave, met andere van onzekere herkomst, in een afzonderlijke vierde afdeeling van Kamphuysens eigen Rijmen gescheiden, en daaromtrent nog volgende onverbloemde betuiging van den dichter Joachim Oudaen in zijn voorzang voor die uitgave:

Wij weten oock dat iet, uit enkel misverstand
Of uit voorbarigheid en mangel van goed oordeel,
Uit 's drukkers eigenbaat en snood bejag van voordeel,
Ja, dingen, die in stof en tijd hem tegengaan
Door nieuw en nieuwer druk hier worden bijgedaan;
Opdat het echter min voor 't zijne wordt gerekend,
Is 't billijk, dat het sta bijzouderlijk geteekend.
Des 't geen men zeker weet Kamphuysens niet te zijn,
Qf 't geen m'onzeker houdt en twijfelig voor 't zijn,
Vertelt het vierde deel -

2. Komen in een wat later uitgave de, door Huët uit die van 1722 aangehaalde, woorden voor dat het ‘te verwonderen is, dat de auteur (der Clachte), die nog leeft, zoo geduldig aanziet’, dat zijne verzen voor Kamphuysens worden uitgegeven, enz.

3. Komt in de welbekende Apollo's Harp, te Amsterdam bij Jan Hendriksz. en Jan Rieuwertsz, 1658, dezelfde Klacht, maar met een slotcopletjen voor, dat door Colom weggelaten is, en ons op den weg kan helpen, den maker uit te vorschen:

Die dit liedt zingt of leest, wil na de naam niet vragen
Des dichters; ziet op 't eind, schept gij daarin behagen;
Ik die 't u geef, geef 't u tot stichting en vermaak,
Eer ik in 't graf, 't welk niet zal lijden lange, raak.

De ongenoemde dichter hoort dus kennelijk in Langerak thuis, of was daarmeê in verband. Daar nu ook Kamphuysen

[p. 94]

in der tijd den Heer van Langerak in de opleiding zijner kinderen had ter zij gestaan, zou men aan hem kunnen denken; maar hij was èn in 1616 - dus vijf jaar vóór de uitgave van Starters Boertigheden - reeds van daar vertrokken, èn, zoo lang hij er was, nog niet dier verzakende wereldbeschouwing toegedaan, die hij vervolgens zoo volhardend beleed. Men dient dus aan een ander Langerakker te denken, en dan ligt in dat weinig geletterde plaatsjen zeker niemand nader voor de hand, dan de vader van den bekenden Letterkundige F. van Halma, die daar in 't midden der eeuw predikant was. Een zoo geletterde zoon van een dorpspredikant veronderstelt een min of meer geletterden vader, en de Klacht is juist kreupel genoeg gerijmd en kleingeestig genoeg gedacht, om een niet ongeletterden noch al te vrijzinnigen herder en leeraar der 17^e eeuw tot maker te hebben. - Zoolang ik er dus geen ander voor vind, zal ik de vrijheid nemen er D^r Halma voor te houden; Kamphuysen mag er, in ieder geval, niet langer voor aansprakelijk blijven.

Deventer, Dec. 1863.

Van Vloten.

Wandalisme.
XXXII.

Men heeft de oude kerk van Renkum gesloopt. Daarmeê is nu de belangrijkste getuige van Neêrlands oudsten kerkbouw vernietigd. Niemant treure daar echter over. Zij is, zoo niet voor de kunst, voor de volledige wetenschap, en voor het leven, dan toch voor de liefhebberij bewaard. De Kommissie voor de overblijfselen der oude Vaderl. Kunst heeft eene fotografie van eene der kerkzijden ten geschenke ontvangen van een notabel lid der gemeente. Zie Handelsblad, Dingsdag 10 Mei.