Dietsche Warande. Jaargang 5

[p. 500]

Die interpretatie van Dominus,
Uitgegeven door J^hr Ph. Blommaert¹.

Dichters, die die waerheit minnen,

Ende dan haer reden wel versinnen
Eer si spreken openbaer,
Al sulcke dichters seggen dwaer,
Of bi der waerheid alsoe heinde
Als haer reden comt ten einde,
Dat mer wat mach leren bi;
Wie schuldich is die maec hem vry
Eer hi comt ter meere scaden.
10 Wie mitten wise gaet te rade,
Die mogen leren ende verstaen.
Hier om heb ic te rade gegaen
Mit clercken die die scriften conden;
Al heb ic menich dinc gevonden
Wat in 't latijn bescreven staet,
Daer toe moet ic nemen raet
Mit clercken die my duitschen voert.
In 't latijn staet menich woert,
Daer edel hoge leer in strect
20 Als mer die waerheit al vertrect;
Uten latijn wort my vertogen
Hoe dat grote heren mogen
Haren naem in eren houden,
Ende altoes edel sijn gescouden;

1 Bij de onverschilligheid van het nederlandsch algemeen voor de volledige uitgave der gedichten van Hildegaersberch - is ons elke mededeeling van losfe stukken welkom, en aanvaarden wij derhalve de tegenwoordige ‘Interpretatie’ uit handen van den kunstlievenden gentschen edelman en geleerde met het meeste genoegen.
De Red.

[p. 501]

 

In 't latijn noemt men aldus

 

Enen heer Dominus.

 

Dat woert is van letteren seven,

 

Ende elc letter die can geven

 

Een woert dat hem sal toe behoren,

 

30 Die den naem te recht sal voeren,

 

Ende wie die letteren allen heeft,

 

Mit recht men hem den name geeft.

 

Die ierste letter is geheeten

 

Een D; daer mach men by weten

 

Dat se Discrecio beduit,

 

Ende in duitschen aldus luit

 

Besceidenheit; dat is een doecht,

 

Die enen heer met recht voecht;

 

Want een ombesceiden heer

 

40 Die en werct salicheit noch eer,

 

Die is oec anxtelijc bi te wesen.

 

Die ander letter comt na desen,

 

Ende den naem dat is een O;

 

Die betekent ons alsoe

 

In 't latijn Obediencia;

 

Dat is in duitschen, als ic versta,

 

Een onderdanicheit mit sinnen.

 

Een heer sal uut rechter minnen

 

Gode wesen onderdaen,

 

50 Ende sijn prelaten wael verstaen

 

In gerechter gehoersamheit.

 

Een heer sal kennen ondersceit

 

Wie tot sinen rade comt:

 

Het raet die menich om dat hem vroemt;

 

Waende hi daer comen in scade,

 

Hi en ginc niet mede tot sinen rade.

 

Die derde letter is een M;

 

Ghi sult weten dat haer stem

 

Misericordia bewijst,

 

60 Dats Ontfermicheit; si is geprijst

 

Om dat si den naem hilpt stercken;

 

Ontfermich in haren wercken,

 

Soe sullen wesen alle heren,

[p. 502]

 

Dan voeren si den naem mit eren.

 

Die vierde letter is een I;

 

Daer is ons betekent bi

 

Justicia, Gerechtichede.

 

Om dat si den naem hilpt stercken mede,

 

Daer om is si in midden geset

 

70 In dat woert, dat si te bet

 

Alle die letteren hout te samen.

 

Een heer sal hem billics scamen

 

Onrecht te doen of te gehengen;

 

Mer gerechtich wesen in allen dingen.

 

Die vijfte letter is eeu N,

 

Die beduyt, als ic 't ken,

 

Nobilitas in 't latijn,

 

Dat mach in duitschen Edelheit sijn.

 

Dat woert mach in allen saken

 

80 Eens heren naem seer volmaken.

 

Edel werken te hantieren

 

Dat doet den naem in eren visieren.

 

Die seste letter is een U;

 

Sal ic 't waer bewisen nu

 

Soe mach se Veritas beduden,

 

Ende aldus in duitschen luden

 

Waerachticheit, een edel stic,

 

Daer ic sonderlinge op mic,

 

Hoe wel dat in den naem behoert;

 

90 Een heer die niet en hout sijn woert,

 

Die steit alre eren ende doechden of;

 

Nyement goeder en geeft hem lof.

 

Hier bi elcken soe wael staet

 

Waerachtich te sijn hoe dat gaet.

 

Die sovende letter is een S,

 

Die beduit, dat sijt gewes,

 

In 't latijn Sapiencia,

 

Dat is Wijsheit, als ic verstae,

 

Die elc heer hebben moet

 

100 In allen wercken, die hi doet,

 

Sal sijn naem in eren risen.

 

Een heer mach men billix prisen

[p. 503]

 

Daer rechte wijsheit in wort bekent.

 

Hier mede is den naem voleint,

 

Die elcken goeden heer betaemt.

 

Een heer die wort aldus genaemt

 

Mit soven letteren ongestraft,

 

Dats een heer die orber scaft

 

Sinen landen ende sinen luden;

 

110 Wat wil ic 't naere meer beduden.

 

Sal men yemant noemen Heer,

 

Dese soven letteren min no meer

 

Moet hi hebben al volcomen,

 

Die men mit recht Heer sal noemen.

 

Besceidenheit, dat's sijn begin;

 

Gehoersaemheit die brenct hem in

 

Dat hi bi wisen rade leeft,

 

Ende sinen wil daer toe geeft

 

Dat Ontfermicheit gesciet

 

120 Over alle sijn erme diet,

 

Die genade aen hem begeren.

 

't Recht en mach men niet ontberen,

 

Dat doet, alle dinc besceiden,

 

Al dorfs die quade niet verbeiden.

 

Een heer sal sijn Edelheit toenen,

 

Den quaden castien, den goeden lonen,

 

Waerachtich wesen ende wijs.

 

Men mach mit recht geven prijs

 

Enigen heer, die desen naem

 

130 In eren hout ende sonder blaem.

 

Dat op eertrijc reden staet,

 

Dat's eer ter werelt ende der sielen baet.

Naer het Brusselsche HS. N^r 15659, vervattende de ‘Gedichten van Willem van Hildegaertsberge’. Het komt aldaer onder N^r 2 voor; in het Haegsche HS. onder N^r 30.