Dietsche Warande. Jaargang 4

(1858)– [tijdschrift] Dietsche Warande– rechtenstatus



[pagina 155]
Ga naar tekstkritische notentekstkritische noten
Leven van Sinte Lutgardis. Tweede boek (VervolgGa naar voetnoot1). XXVII^ste Cap. Wie dat een man, allene in dien dat hise aensach, rouwe gewan van sinen sunden. Ga naar margenoot+ Een abd van Hafflighem, her Ian, hi bracht toet Lutgarden enen man. Di man ward wederslaghen sere doen hise aensach. Dies had dien here, dien abt, groet wonder; en̄ alsi quamen Ga naar margenoot+ daer af verre, varende the samen, so sprac di abd den manne toe van desen dinghen. Nu hoerd hoe: ‘Saeghdi ginder yet, saeghdi dat heileghe wijf?’ Doen andwerdde hi: Ga naar margenoot+ ‘Van dien wive, di wi daer saghen, ward ic so gruwelec wederslaghen, dat mi mijn sunden alle sijn leet, en̄ icse ben te betren ghereet; en̄ dunct mi dat ic ben ontladen Ga naar margenoot+ van minen sunden met Gods genaden, so dat ic vallen weder nyen mach; want doen ic in haer anscijn sach, so sceend, na dat dunken mijn, dat ic sach dat godleke anscijn. Ga naar margenoot+ Dat dit alsus ghevyel themale, dat const di abd vertrecken wale.
[pagina 156]
Ga naar tekstkritische notentekstkritische noten
XXVIII^ste Cap. Wie dat si enen genas van den vallenden ongemake. Een wijf had enen sone, die van den groten evele was siec, hied Ian. Om hem so dreef si groten rouwe; Ga naar margenoot+ en̄ et gevyel so, dat dees vrouwe hoerde, doen si lach en̄ sliep, en stimme, di alsus toet haer riep: ‘Gaet toet Lutgardea, di menegen troest; u sone sal seker werdden verloest.’ Ga naar margenoot+ Si stont op vroegh, en̄ ginc toet daer, en̄ offerde haren soene haer; en daer na dat dad was gedaen, so riep si Onsen Here aen en̄ bat voer heme, de maget vri; Ga naar margenoot+ en̄ daerna opte stat leid si haren vingher in sinen mont, en̄ maecte een cruse ter selver stont voer sijn herte; en̄ daer na meer so en gevueld hi noch siecheit noch seer.
XXIX^ste Cap. Wie dat haer in alre heileghen dage utermaten vele heileghen oppenbarden. Ga naar margenoot+ Eens tijds dat men hielt seste van allen heileghen, so ghewan Sinte Lutgard devosie daer toe; so dat haer vertoende doe menech heileghe, en̄ mettyen saen Ga naar margenoot+ liet haer die Heileghe Gheest verstaen, met bliscap en̄ met groter feesten, dat si weer vol van allen geesten, en̄ dat si van gracien vloyde, en̄ van allen doeghden groyde.
[pagina 157]
Ga naar tekstkritische notentekstkritische noten
XXX^ste Cap. Wie Vere Sybillen gheandwerd was. Ga naar margenoot+ Eens was si siec, de werde Lutgart, en̄ van crancheiden seer beswaert, dat haer van Gagis Ver Sibille lieflec diendde met vrien wille, alsi oec dede altoes, sint Ga naar margenoot+ dat si ind dordene quam een kint; maer doch so brachtse doen daer toe een quaet geest, jn weet nyet hoe, dat si vermůed was van arbeide, en̄ toet haer selven jnt herte seide: Ga naar margenoot+ ‘Diende mijn moeder ymanne yet, doen si leefde? neen, si nyet. Soen betemet mi nyet wale, dat ic mi onderwerpe themale.’ Daer na, opten selven nacht Ga naar margenoot+ dat sijt hadde int herte ghedacht, hoerde si een stymme met beide haren oren, die alsus seide: ‘Jn quam nyet dat men mi soud dienen, maer ic quam dienen dies verdienen.’ Ga naar margenoot+ Alsi dat hoerde van Onsen Here, berespte si haer selven sere, en̄ diende haer voerwert willechleke met groter genuechten en̄ blideleke.
XXXI^ste Cap. Van enen die meshoept was: dat hi op har groet clarheit sach, en̄ dar af was hi ghesterct. Et was oec een ander man, Ga naar margenoot+ die harde sere meshoept was van
[pagina 158]
sunden, die hi hadde ghewracht; die daer om toet haer was bracht, dat hi van haer soud troest ontfaen, als hi met haer spreke. En̄ saen Ga naar margenoot+ als hi hoerde haer suete waert, so sach hi boven-haer tervaert een onvertellec claerheit, die so groet was, dat hi wart so vro, dat hi hoepte, dat hi siere Ga naar margenoot+ sunden quite soud werdden sciere.
XXXII^ste Cap. Wie dat har Ons Vrouwe oppenbaerde in ‘Te Deum Laudamus’, in dat vers: ‘Tu ad liberandum suscepturus’. Dicwile so ghevyelt, alsi haer salme las, de maghet vri, datte Heileghe Gheest haer gaf the verstane den sin daer af; Ga naar margenoot+ en̄ et gheviel op enen nacht, dat si te deum laudamus had bracht toet dien verse, dat daer steet, dat tu ad liberandum aengeet. In dat vers so oppenbaerde Ga naar margenoot+ de maeght Maria Sinte Lutgaerde, en̄ geliet haer blidelec toe. Daer met verstont Luthgardis doe, dat Marien sunderleke dat verseken were ontfanckeleke, Ga naar margenoot+ daer men inne ghedinct, dat si ontfinc Gods sone maghet vri.
[pagina 159]
Daer om bat si haren vrienden, dat si Marien getroulec dienden, en̄ dat si nyet en stunden stijf, Ga naar margenoot+ alsijt seiden, maer broecten har lijf, en̄ neyghden Marien jnnechleke, dat weer har seker ontfenkeleke. Jc bid u dat gi dat selve oec důet, daer sal u comen af al gůet.
XXXIII^ste Cap. Wie dat haer eens arms wijfs ontfarmde, en̄ dat har God hied datse seide: ‘portio mea’. Ga naar margenoot+ Eens tijts so sach si een arm wijf, daer haer herte en̄ haer lijf met doeghde sunderlinghe sere. Doen sprac toet hare alsus Ons Here: ‘In den salm so steet ghescreven: Ga naar margenoot+ Mijn deel es God, died al moet geven’; Dat verstaet alsus en̄ wale: u deel dat been ic themale; gien hebt anders op ertrijc nyet. Daer om als ghi en armen syet, Ga naar margenoot+ die u enige almoschene bid, so andwert hem en̄ segt hem dit: ‘Noch goyt, noch selver en es met mi; dat ic hebbe, dat gheve ic di.’ Bid voer heme en̄ sijt hem getruwe: Ga naar margenoot+ en̄ gi hebt ghegeven duwe.’ Daer na nyet langhe, alsi quam toet Verren Sybillen van Gagis, vernam si, daer si de glosa las, dad gewaerlec also was, Ga naar margenoot+ alsijt van Gode had ontfaen, died haer gereckelec dede verstaen.
[pagina 160]
Ga naar tekstkritische notentekstkritische noten
XXXIV^ste Cap. Wie dat een moenc van Haffligem van haer was ghetroest. Van enen monc van Haffligem vind wi also bescreven, dat hem Een prochye was bevolen buten, Ga naar margenoot+ daer volc in woende van dissoluten levene, en̄ wonderleken seden, die veel wonders wrachten en̄ deden; daer hi om was tonghemake, en̄ bat haer, dat si om dees sake Ga naar margenoot+ Gode woud bidden harde sere. Doen gaf haer andwerdde God ons Here: ‘Sprect: “Ik heb ons Heren verbeyd, en̄ hi en heft mi nyet verlevd.”’ Daer af gewan hi groten troest, Ga naar margenoot+ en̄ wart van allen sorgen verloest, en̄ berichte sijn prochye wale. Hier af laet ic nu de tale.
XXXV^ste Cap. (fragm.) Wie dat har was ghegeven te verstane van eenre maght name, di Osanna hied, en̄ van wat verdienten dat si was, die lancge verborgen had geweest. Also help mi God de rike, dat si propheta was waerlike; Ga naar margenoot+ want si veel dincs voerseide vorwaer, die haer van Gode waren claer. Eens tijts so quam int Walschelant een priester, daer hi rustende vant veel heileger lichamen op ene slat, Ga naar margenoot+ daer hi eens nachts lach Gode en bat;
[pagina 161]
en̄ als hi lach in sinen ghebede, gevielt dat hi een graf op dede van alabaster stene gehouwen, daer hi vant een heileger ionfrouwen Ga naar margenoot+ lichame werdelec ligghende binnen, dies name dat hi nyen const gekinnen. Doen bat hi sinte Lutgarden, dat si Onsen Here bade, dat hi vertonen wonde van den lichame, Ga naar margenoot+ hoe dat was wijlneer sijn name, en̄ van wat verdientten hi ware.
XXXVI^ste Cap. (fragm.Ga naar voetnoot*) Ga naar margenoot+ hadde, die wel .XII. iaer ut sier heileger ordenen was, als ic in latine las; daer men alte seer voer bat der heileger seleger Lutgarden, dat Ga naar margenoot+ si Onsen Here voer hem bade, dat hi hem gave sijn ghenade; want men sorghde datte ionfrouwe, sijn suster, de nonne, van groten rouwe soud temale verliesen har sinne. Ga naar margenoot+ Doen ginc ligghen Lutgard inne haer ghebedeken, en̄ bat sere daer voer Gode, den hemelschen Here. En̄ doen opstont de werde Lutgart van haren gebede, sprac si dees waert:
[pagina 162]
Ga naar margenoot+ ‘Men segghe der gůeder ionfrouwen, datsi har wel getroeste nu; want hi sal weder comeu in dit iaer the siere ordenen.’ Dat wart waer; want men binnen dien iare vernam, Ga naar margenoot+ dat haer brůeder weder quam, en̄ beterde sijn leven, en̄ wart gůet. Dies God hen allen onnen můet, di met sunden sijn bevaen, dat sier sciere moten af staen! Ga naar margenoot+ Nyman en sals hebben wonder, dat sulke ut ordenen gaen; want onder de .XII. apostelen was een quaet, en̄ dinghele vielen ut haren staet. Daer om en sal hem nyman the sere Ga naar margenoot+ verheffen; want met enen kere wert sijn doeght al wederslagen, wilt hi hem selven te wel behagen; want es hi heden goet, hi mach morgen quaet sijn opten dach; Ga naar margenoot+ en̄ es [hi] heden en sundere themale, hi mach hem morgen bekeren wale. Daer om en sal en geen sundere jn meshope vallen te sere; wantten God altoes ontfeet, Ga naar margenoot+ als hi sier sunden ave steet.
XXXVII^ste Cap. Wie dat si der hertoeghinnen van Brabant voerseide dat si van der siecheit sterven soude. Tier selver tijt so was swaerlike met siecheiden bestaen van Vrankerike dies conincs dochter, di hertoginne in Brabant was, en̄ wijs van sinne. Ga naar margenoot+ Langhen tijt had si ghebeden
[pagina 163]
met boden, die har boedscap deden, Lutgarden, dat si voer har Gode lieffiec bade in dien node. Si bat, en̄ ontboed har saen, Ga naar margenoot+ dat si nommermeer en soud staen van haren bedde. En si bat har boven alle dinghe, dat si al te stervene har bereidde, en̄ Gods met groten hope ontbeidde. Ga naar margenoot+ Daer na onlanghe so starf di vrouwe, en̄ liet har vriende in groten rouwe; en̄ na har doed vertoende si hare der werder Lutgarden oppenbare, en̄ seide, dat si soud werdden sciere Ga naar margenoot+ verloest genedechlec uten veghviere, metter helpen Onser Vrouwen, die si op ertrike minde met trouwen. Oec seid si van een edelen man, den borehgreve van Brusele, dat hi van Ga naar margenoot+ desen ertrike gesceden ware, eer ment wiste oppenbare.
XXXVIII^ste Cap. Wie datse enen wive voerseide heymeleke coringhe en wie sise daer af verloeste. Van Sinte Stevens een clusennersse had groet aenvechten en̄ grote persse van sware coringen diese aenvacht. Ga naar margenoot+ Si bat Lutgarden, ‘want sijs wel macht aen Gode hadde, dat sijs hem bade, dat hi aen har dade sijn ghenade, en̄ har af neme die choringhen.’ Doen vreghd har Lutgart sunderlinghen, Ga naar margenoot+ ‘wat coringen datd wesen mochten,
[pagina 164]
diese so sere altoes aenvochten?’ Dies scamdesi har te seggen sere. Doen sprac Lutgart: ‘Mi heft Ons Here, dat gi mi seggen nyen woud, vertoent, Ga naar margenoot+ die nymanne bedrieght noch oec en hoent.’ Daer seid haer te male de gůede Lutgaert wat si int herte hadde tervaert, dat si den priestren nyet seggen en woude; en̄ troestesse daer toe, dat si soude Ga naar margenoot+ har bichte spreken ghewarechleke, en betren har leven volcomeleke; en̄ lietse van allen ongemake so wel gegenst en̄ the gemake, dat si daer na met groter bliscap Ga naar margenoot+ ten dienste Gods nyet en was slap.... Oec gheviel dies selfs ghelijc enen converse, di hied Werijc... Wat wonder wast, dat har verscenen heymelec dinghe? si had den ghenen Ga naar margenoot+ met har altoes, dies oghen dat sijn claerre vele dant tsonnescijn; dat harde wel sceen aen de dacd, dat hier na ghescreven staed. Nu hoert een wonderleke dinc: Ga naar margenoot+ Een minsce was, die een sunde beginc, en̄ heymeleke had ghedaen, die hi nyen durste laten verstaen den priester, van scemden, als menech duet (die scemenesse sijn es nyet gůet). Ga naar margenoot+ Daer na, nyet lange, quam een in scine en̄ in ghedenten van peregrine, en̄ bat dien sundegen minsce saen, dat hi hem sijn hoefd woud dwaen: ‘dat hem moeste de Heileghe Geest Ga naar margenoot+ de sunde vergeven, di hi meest
[pagina 165]
onsage.’ En̄ als de sundeghe man, also als hijs hem bat, began den peregrine sijn hoest te dwaen: vant hi in sinen nacke staen Ga naar margenoot+ een oghe, die was alte claer. Als hise sach, wart hi in vaer, en̄ riep doen op di selve ure: ‘O! siet den minsche, di scegen nature jn sinen nacke gheoget es!’ Ga naar margenoot+ Doen seid de peregrijn: ‘Sijt des seker, dat es di oghe, dier nyet en es verborgen wat gesciet, noch oec verborgen sijn en mach. Die selve oghe waest, di u sach, Ga naar margenoot+ doen gi de sunde deed heymeleke.’ Mettyen vervoer hi wonderleke.
XXXIX^ste Cap. (fragm.) Wie dat si enen di vermoyd was van biechten te horene met haren gebede verloeste. Sinte Lutgart, de Gods geminde, si maende de priestere, di si kinde, XL^ste en XLI^ste Cap. ontbreken. XLII^ste Cap. (fragm.) Maer doend tijt dochte Onsen Here, Ga naar margenoot+ dat hise woude van allen lede
[pagina 166]
verlosen, hoerd wat hi toen dede: hi oppenbarde har blideleke daer si weende betterleke, en̄ danct har, dat si getruweleke Ga naar margenoot+ menech iaer en̄ mcneghe weke der sunderen orber had gedaen.. Mettyen so nam hi sijn hant saen, die hi aen dies crusen stake ute recte tsijn ongemake, Ga naar margenoot+ en̄ veghde de tranen van haren anscine, en̄ sprac toet hare; ‘O dochter mine, in wil nyet dat ghi voerwert meer voer mijn sunderen maect enech seer; maer troestd u, en̄ nemt jn mi vrede, Ga naar margenoot+ en̄ blijft gedaetslec in uwen ghebede; gi selt met rasten, sonder seer, mijns vaders abolge voerwerd meer van den snndere genedelec keren, hem te troeste en̄ mi the eren, Ga naar margenoot+ als ghi met tranen deed toet nu: dan sal nyet falgheren aen u..’ Indien wesene bleef si waerlike, toet dat si scied van erterike.
XLIII^ste Cap. (fragm.) Wie datse wel vif iaer gedaedsceleke was gevisentert van Gods Moeder och van den Apostelen. Hier na leden wel vijf iaer, Ga naar margenoot+ dat si heymelec, nyet oppenbaer, seide toet enen gůden man met groten tranen, dat si van
[pagina 167]
Gods moeder dagelijcs wart besocht, ocht van den Heilegen Apostelen, ocht Ga naar margenoot+ van andren Heilegen; sonder nochtan dat si dicke besocht was van den jngelen. Nochtan in allen desen soen mochte har raste volcomen niet wesen, toct dat si hem allene vant Ga naar margenoot+ die boven alle Sante es sant.... Wat nuwer wonder gescied daer dan? Lutgarts siele, si smelte van minnen, en̄ wart gewond en̄ qual metter bruet, daer men dit al Ga naar margenoot+ jn Canticis bescreven vind.
XLIV^ste Cap. (fragm.) socht ic dien mint de ziele mine.... Dander es dat beddekijn Ga naar margenoot+ dat Salomons was: dat was so fijn, dad mend te vollen geprisen nyen can. dad bedde omgrepen .LX. man de starxste di jn Israel waren.... Dat derde beddeken, wil ie nu baren, Ga naar margenoot+ dat eest beddeken, daer men af seght, dat scone bloyt en̄ blomen dreght.... Dirste beddeken důet ons verstaen de geen di nuwe leven aengaen: dat sijn, di hen aen nemen den staet Ga naar margenoot+ van penytencien, na wiser liede raed.
[pagina 168]
Dander bedde es dat hen aengaet, die toe nemen jn heileghe daed: daer motensi seer striden binnen, opdat si selen den viant verwinnen.... Ga naar margenoot+ Terde beddeken gelijct hen wale, di hen jn contemplacien temale ufenen, in den hoechsten graet: dat es der volmaecter staet.... Opt dirste bedde leght de gewondde; Ga naar margenoot+ op dander, die nyet wel en conde gewandelen, maer wart můede saen. Opt derdde bedde leght, sonder waen, die al verwonnen hest, de verwende ziele, di opten brudgoem lende.... Ga naar margenoot+ En̄ als was dat sake dat si opd yrste bedde, de maghet vri, van hoeft sunden nyen was gewont, si sochte nochtan jn alre stont volcomeleke haren gheminden, Ga naar margenoot+ als wi van har bescreven vinden; want si beweende na har macht, en̄ claeghde waerleke alle nacht die onwetelec sunden, di si mocht hebben ghedaen, de maget vri; Ga naar margenoot+ en̄ dbedde der conciensien, dat dwoegh si met tranen en̄ maket nat. In dander beddeken, dar men op strijd, daer so socht si alle tijd haren vrient, der vrouwen name, Ga naar margenoot+ doen si ieghen haren lichame met sware abstinencien vacht. boven den genen di si mint; want minne en genen here en kint. Mint si hoge, ocht mint si neder,
[pagina 169]
dreght si grauwe ocht bonte cleder, Ga naar margenoot+ mint si arme, ocht mint si rike, sijn minnet nyet sonder gelike. Si moest anders al ut end ut deerne heten en̄ nyet brut. Dat was betekent met Adam, Ga naar margenoot+ daer God van sire siden nam Even; nyet van sinen voete. Met welker fyguren dat ic moete en̄ sal verstaen, dat arme en̄ rijc, daer si minnen, sijn ghelijc, Ga naar margenoot+ en̄ van tween herten werdden een, alst wel aen Lutgarden sceen, die met Haren Lieven Here was verenecht also sere, datd een herte en̄ een sin Ga naar margenoot+ was tusschen hen, noch meer noch min. Want also ghelikerwise, als men werpe, seer ocht lyse, een druppele waters in een vat, dat vol van wine ware, dad Ga naar margenoot+ di druppele, na den sinne mijn, verwandelt soud werdden in den wijn: also was har gheest puer reen met Gode geminct, en̄ worden een. En̄ dat was dat Cristus sinen Ga naar margenoot+ Vader bat. Doen hie sier pinen neecte, so bat hi sinen Vader voer die Apostelen; en̄ voer algader di geloeven souden bat hi, en̄ seide: ‘Vader, ic bidde di, Ga naar margenoot+ also als du best een in mi en̄ ic in di, bid ic, dat si jn ons sijn een, mijn heilige Vader!’ Dit waren tekene van minnen algader.
[pagina 170]
Voerwert moeghdi weten wale, Ga naar margenoot+ dat har geest was altemale jn Gode, haren vrient, verslonden; so dat si te menegen stonden van groter overtulleger minnen, metter wiser conyneghinnen Ga naar margenoot+ van Saba, van haer selven quam; en̄ van wondere dat si vernam, soen bleef jn hare en geen geest, en̄ wart verhaven, als men leest, en̄ op gevuert haer geest algader Ga naar margenoot+ jn den hogen hemelschen Vader... Nu wil ic dit ander boec hier jnden, daer men mach veel gůets in vinden; en̄ wil dat derde te dichten beginnen, daer ghi jnne selt mogen kinnen Ga naar margenoot+ wat si wrachte voer haer doed, en̄ hoe haer jn der lester noet God getruwelec stont bi. Maer ic wille eer rusten mi, eer ic dat derde boec beginne, Ga naar margenoot+ om te vergederen te bat mijn sinne...	[tekstkritische noot]Cap. XXVII. Opschrift: In dien dat = in dien tide dat, terwijl, daer, doordien. Vglk. vs. 1285 mettyen. - Vs. 1357. Wederslagen, verslagen, getroffen, verschrikt; vglk. vs. 1596. Zie ook Kerstina, Gloss. - Vs. 1363. Dit yet staet gelijk met het etwa der Duitschen; jammer maer dat wij 't verloren hebben. Vglk. vs. 268. - Vs. 1376. Vertrecken, verhalen, getuigen. voetnoot1 Zie ‘D. Warande’, III, bl. 285 en volg. margenoot+ 1355 margenoot+ 1360 margenoot+ 1365 margenoot+ 1370 margenoot+ 1375 [tekstkritische noot]Vs. 1378. Den groten evele, de vallende ziekte (épilepsie). - Vs. 1382. En, een. - Vs. 1388. So riep si, te weten de maget vri, dat is, Lutgardis. 't was Zij, en niet de moeder, die den Heer aenriep en bad. - Vs. 1390. HS. Optestat (maer na en opte zijn herschreven, en de plaets ontbrak) = dadelijk, lat. illico. - Vs. 1397. Devosie, HS. - Vs. 1402. Weer, was. margenoot+ 1380 margenoot+ 1385 margenoot+ 1390 margenoot+ 1395 margenoot+ 1400 [tekstkritische noot]Vs. 1410. Ind dordene; de herhaelde d wijst alleen de klem aan die de uitspraek op die letter legde. Vglk. vs. 1309 en 1316. - Vs. 1412. De constr. is: Een quaet geest brachtse (bracht haer) daer toe, dat, enz. - Vs. 1418. HS. Onder werpe. - Vs. 1423. Jn = ic en, ic ne. - Vs. 1426. De laetste letters van berespte zijn herschreven. - Cap. XXXI. Opschr.: Ghestert. Eene zachtere uitspraek deed dikwijls tusschen andere consonanten de c mede in 't schrijven uitlaten. Vglk. sulwile, sulstont. In Kerstina starleker, voor starcleker. margenoot+ 1405 margenoot+ 1410 margenoot+ 1415 margenoot+ 1420 margenoot+ 1425 margenoot+ 1430 [tekstkritische noot]Vs. 1432. Die daer om, de vijf middelste letters zijn herschreven. - Vs. 1434. Spreke, ten zij het de limburgsche Umlaut zij, die nog bestaet, moest sprake wezen. Doch zie vs. 601. - Cap. XXXII. In 't HS. staet sussepturus. Zal men uit deze fout besluiten dat het door eene non geschreven is? Niet voor aleer men bewezen zal hebben dat eene mans- en monnikshand geene s in plaets van eene c stellen kan. Vglk. nogtans vs. 883. - Vs. 1443. 't HS. geest Heileghegeest in een woord, 'tgeen nog elders voorkomt. Vglk. vs. 578 en Kerstina, blz. 7. - Vs. 1450. Lutgaerde, voor Lutgaerden, als rijmwoord. - Vs. 1451. In 't latijn: ut... quasi congratulans appareret. - Vs. 1456. Maghet vri, zonder artikel, naer 't HS., behoort tot het praedikaet, en is zoo veel als: maghet vri sijnde of blivende. Misschien echter is de of di (die) uitgevallen. margenoot+ 1435 margenoot+ 1440 margenoot+ 1445 margenoot+ 1450 margenoot+ 1455 [tekstkritische noot]Vs. 1467. Doeghde, leed, mede leed. - Vs. 1474. En, een', eenen. - Vs. 1477. Goyt, goud. Z. vs. 1162.- Vs. 1480. Duwe, het uwe. - Vs. 1486. Gereckelec, wel, ernstig. margenoot+ 1460 margenoot+ 1465 margenoot+ 1470 margenoot+ 1475 margenoot+ 1480 margenoot+ 1485 [tekstkritische noot]Vs. 1487. HS. Haffligeem, als nog eens hier voren. - Monc, met nc herschreven. - Vs. 1489. Buten, eigentlijk buiten 't Klooster, maer tevens op 't platte land. - Vs. 1492. Van dezen regel staet er, in 't latijn, geen woord. - Vs. 1494. Bat is uit bade verbeterd. - Vs. 1501. Sijn is gansch herschreven. - Vs. 1503. Eene eedsformel, waerbij men merke dat op Also niet als volgt, maer dat. - Vs. 1510. Dat is: daer hi lach en̄ Gode bat; notabel hyperbaton, waervan men in de oude talen alleen misschien noch een voorbeeld zou aentreffen. De maet liet den dichter niet toe te zeggen: lach en̄ Gode bat, noch, vervolgens, het gebruik, men lette hier wel op, de e van Gode te verstommen of te verstompelen. Maer kon hij dan niet schrijven: en̄ Gode aenbat? margenoot+ 1490 margenoot+ 1495 margenoot+ 1500 margenoot+ 1505 margenoot+ 1510 margenoot+ 1515 margenoot+ 1520 voetnoot* Hier ontbreekt een gansch blad (recto en verso), dat is zes-en-veertig regels, waervan twee het opschrift van het XXXVI^ste Capittel uitmaekten en de rest verzen waren; ik tel dus voort met vs. 1565. - Vs. 1568. Het HS. heeft: seer voer uoer bat; waerbij aen te merken is dat het herhaelde woord, eerst met v geschreven, de tweede mael met u aenvangt. Het HS. gebruikt de twee letters schier onverschillig. margenoot+ 1565 margenoot+ 1570 margenoot+ 1575 [tekstkritische noot]Vs. 1596. HS. weder slagen. - Vs. 1600. In 't HS. ontbreekt hi. - En sundere, een zondaer. - Vs. 1609. Marie de France, dochter van Philippe-Auguste, tweede vrouw van Henrik den eersten, hertog van Brabant, stierfin 't jaer 1238, den Isten dag van Oostmaend, en werd te Leuven begraven. margenoot+ 1580 margenoot+ 1585 margenoot+ 1590 margenoot+ 1595 margenoot+ 1600 margenoot+ 1605 margenoot+ 1610 [tekstkritische noot]Vs. 1618. HS. altestervene (sic). - Vs. 1619. Met groten hope, welligt eene schrijffout voor: met groter hopen. - Vs. 1629. Het latijn zegt dat dit met den zoon van den Borggraef of kastelijn voorviel. Vader en zoon hieten Godefridus. - Vs. 1634. Het weggeknipte van dit en van 't vlg. vs. meen ik goed hersteld te hebben; maer coringen in dat. sing, vereischte swarer. Het rijm laet geen swaren... aenvachten toe. - Vs. 1638. Neme, zie vs. 1434. margenoot+ 1615 margenoot+ 1620 margenoot+ 1625 margenoot+ 1630 margenoot+ 1635 margenoot+ 1640 [tekstkritische noot]Vs. 1656. Iets desgelijks gebeurde, enz. - Vs. 1669. Die scemenesse sijn, dat is, van hem; zonder omzetting: zijne schaemte; of sijn, volgens andere voorbeelden in dit gedicht, in plaets van sien (si en); wat heeten zal: Die (zulke) schaemte, zij en is niet goed. Wie dit volgen wil plaetse een comma achter scemenesse. margenoot+ 1645 margenoot+ 1650 margenoot+ 1655 margenoot+ 1660 margenoot+ 1665 margenoot+ 1670 margenoot+ 1675 [tekstkritische noot]Vs. 1676. Onsage, vreesde; wat anders meestal eene t heeft: ontsage. - Vs. 1693. Hier ontbreken drie blaedjes met twee-en-twintig regels op elke zijde, of honderd twee-en-dertig regels in 't geheel. Daer de drie opschriften het getal der verzen niet zeker laten berekenen, tel ik over de gaping heen. margenoot+ 1680 margenoot+ 1685 margenoot+ 1690 margenoot+ 1695 [tekstkritische noot]Vs. 1709. Troestd, zoo veel als troest'd. troestet; en zoo is meestal td een door middel van de schwa tweemael geslagen tandletter. - Vs. 1712. Zonder twijfel heeft de s van vaders hier voor oorzaek de omzetting en de volgende vokael. Z. Kerstina, blz. 7. - Vs. 1713. Genedelec. De laetste sylb is her. schreven. - Vs. 1715. Men zou, mits vs. 1712 achter voerwerd een comma te plaetsen, ook dan in plaets van als kunnen aenvullen, belette het niet een uiterste deeltje van 't hoofd van eene lange letter, dat nog zigtbaer is. Voor dā (sic) is er te veel plaets. Ik voeg hier bij dat, volgens 't latijn, als ter vergelijking dient; even als (sicut). - Vs. 1719. HS. Wel wijf iaer. margenoot+ 1700 margenoot+ 1705 margenoot+ 1710 margenoot+ 1715 margenoot+ 1720 [tekstkritische noot]Vs. 1725. Sonder nochtan, enz. letterlijk: daer niet bijgerekend bovendien, dat zij, enz. - Vs. 1735. Na dit vers ontbreekt alweêr een geheel blaedje, uitmakende vier-en-veertig regels, ieder zijde hier ook van twee-en-twintig wezende. Uit de rijmen blijkt dat het opschrift twee regels uitmaekte. Ik breng vervolgens twee-en-veertig verzen in rekening. - Vs. 1783. HS. jn Irael (sic). - Vs. 1784. Baren, eigentlijk toonen, en dan kan men er een duplex punctum achter plaetsen, zonder komma in 't vers; of men versta er verklaren door, en late mijne afstipping staen. margenoot+ 1725 margenoot+ 1730 margenoot+ 1735 margenoot+ 1780 margenoot+ 1785 margenoot+ 1790 [tekstkritische noot]Vs. 1206. Opd was eerst opt. - Vs. 1809. Gheminden; de verbuiging, door HS. en rijm bewezen, verdient opmerking. - Vs. 1821. Hier ontbreekt nogmaels een blad of vier-en-veertig verzen. margenoot+ 1795 margenoot+ 1800 margenoot+ 1205 margenoot+ 1810 margenoot+ 1815 margenoot+ 1820 [tekstkritische noot]Vs. 1872. HS. Al utend ut. Vglk. I, vs. 199. - Vs. 1873. Deerne of dierne, dienstmaegd. - Vs. 1886. Men lette op den samenhang: Also gelikerwise... dat...: also... - Het woordtje Als, vs. 1887, valt daer los binnen in, en beteekent wanneer. - Werpe is wierpe. margenoot+ 1870 margenoot+ 1875 margenoot+ 1880 margenoot+ 1885 margenoot+ 1890 margenoot+ 1895 margenoot+ 1900 [tekstkritische noot]Vs. 1906. Men merke vrient onverbogen; of staet Gode in acc.? - Vs. 1908. Overtulleger, overtolliger. margenoot+ 1905 margenoot+ 1910 margenoot+ 1915 margenoot+ 1920 margenoot+ 1925

Vorige Volgende

Dietsche Warande. Jaargang 4

Leven van Sinte Lutgardis.

Tweede boek (VervolgGa naar voetnoot1).

XXVII^ste Cap.
Wie dat een man, allene in dien dat hise aensach, rouwe gewan van sinen sunden.

XXVIII^ste Cap.
Wie dat si enen genas van den vallenden ongemake.

XXIX^ste Cap.
Wie dat haer in alre heileghen dage utermaten vele heileghen oppenbarden.

XXX^ste Cap.
Wie Vere Sybillen gheandwerd was.

XXXI^ste Cap.
Van enen die meshoept was: dat hi op har groet clarheit sach, en̄ dar af was hi ghesterct.

XXXII^ste Cap.
Wie dat har Ons Vrouwe oppenbaerde in ‘Te Deum Laudamus’, in dat vers: ‘Tu ad liberandum suscepturus’.

XXXIII^ste Cap.
Wie dat haer eens arms wijfs ontfarmde, en̄ dat har God hied datse seide: ‘portio mea’.

XXXIV^ste Cap.
Wie dat een moenc van Haffligem van haer was ghetroest.

XXXV^ste Cap. (fragm.)
Wie dat har was ghegeven te verstane van eenre maght name, di Osanna hied, en̄ van wat verdienten dat si was, die lancge verborgen had geweest.

XXXVI^ste Cap. (fragm.Ga naar voetnoot*)

XXXVII^ste Cap.
Wie dat si der hertoeghinnen van Brabant voerseide dat si van der siecheit sterven soude.

XXXVIII^ste Cap.
Wie datse enen wive voerseide heymeleke coringhe en wie sise daer af verloeste.

XXXIX^ste Cap. (fragm.)
Wie dat si enen di vermoyd was van biechten te horene met haren gebede verloeste.

XLIII^ste Cap. (fragm.)
Wie datse wel vif iaer gedaedsceleke was gevisentert van Gods Moeder och van den Apostelen.

XLIV^ste Cap. (fragm.)

Over dit hoofdstuk/artikel

titels

editeurs

Leven van Sinte Lutgardis.

Tweede boek (VervolgGa naar voetnoot1).

XXVIIste Cap. Wie dat een man, allene in dien dat hise aensach, rouwe gewan van sinen sunden.

XXVIIIste Cap. Wie dat si enen genas van den vallenden ongemake.

XXIXste Cap. Wie dat haer in alre heileghen dage utermaten vele heileghen oppenbarden.

XXXste Cap. Wie Vere Sybillen gheandwerd was.

XXXIste Cap. Van enen die meshoept was: dat hi op har groet clarheit sach, en̄ dar af was hi ghesterct.

XXXIIste Cap. Wie dat har Ons Vrouwe oppenbaerde in ‘Te Deum Laudamus’, in dat vers: ‘Tu ad liberandum suscepturus’.

XXXIIIste Cap. Wie dat haer eens arms wijfs ontfarmde, en̄ dat har God hied datse seide: ‘portio mea’.

XXXIVste Cap. Wie dat een moenc van Haffligem van haer was ghetroest.

XXXVste Cap. (fragm.) Wie dat har was ghegeven te verstane van eenre maght name, di Osanna hied, en̄ van wat verdienten dat si was, die lancge verborgen had geweest.

XXXVIste Cap. (fragm.Ga naar voetnoot*)

XXXVIIste Cap. Wie dat si der hertoeghinnen van Brabant voerseide dat si van der siecheit sterven soude.

XXXVIIIste Cap. Wie datse enen wive voerseide heymeleke coringhe en wie sise daer af verloeste.

XXXIXste Cap. (fragm.) Wie dat si enen di vermoyd was van biechten te horene met haren gebede verloeste.

XLIIIste Cap. (fragm.) Wie datse wel vif iaer gedaedsceleke was gevisentert van Gods Moeder och van den Apostelen.

XLIVste Cap. (fragm.)

Over dit hoofdstuk/artikel

titels

editeurs

XXVII^ste Cap.
Wie dat een man, allene in dien dat hise aensach, rouwe gewan van sinen sunden.

XXVIII^ste Cap.
Wie dat si enen genas van den vallenden ongemake.

XXIX^ste Cap.
Wie dat haer in alre heileghen dage utermaten vele heileghen oppenbarden.

XXX^ste Cap.
Wie Vere Sybillen gheandwerd was.

XXXI^ste Cap.
Van enen die meshoept was: dat hi op har groet clarheit sach, en̄ dar af was hi ghesterct.

XXXII^ste Cap.
Wie dat har Ons Vrouwe oppenbaerde in ‘Te Deum Laudamus’, in dat vers: ‘Tu ad liberandum suscepturus’.

XXXIII^ste Cap.
Wie dat haer eens arms wijfs ontfarmde, en̄ dat har God hied datse seide: ‘portio mea’.

XXXIV^ste Cap.
Wie dat een moenc van Haffligem van haer was ghetroest.

XXXV^ste Cap. (fragm.)
Wie dat har was ghegeven te verstane van eenre maght name, di Osanna hied, en̄ van wat verdienten dat si was, die lancge verborgen had geweest.

XXXVI^ste Cap. (fragm.Ga naar voetnoot*)

XXXVII^ste Cap.
Wie dat si der hertoeghinnen van Brabant voerseide dat si van der siecheit sterven soude.

XXXVIII^ste Cap.
Wie datse enen wive voerseide heymeleke coringhe en wie sise daer af verloeste.

XXXIX^ste Cap. (fragm.)
Wie dat si enen di vermoyd was van biechten te horene met haren gebede verloeste.

XLIII^ste Cap. (fragm.)
Wie datse wel vif iaer gedaedsceleke was gevisentert van Gods Moeder och van den Apostelen.

XLIV^ste Cap. (fragm.)