Dietsche Warande. Jaargang 4
(1858)– [tijdschrift] Dietsche Warande–
Auteursrechtvrij
[pagina 122]
| |
De Spaensche vloteGa naar voetnoot1. 1.
Pharao light versoncken
Door Godes stercke macht,
Int roode Meyr verdroncken
Met alle zijn heyrcracht.
Zijn wagen end zijn paertGa naar voetnoot2,
Zijn harnasch, schilt en swaert
En holp niet tot dier stont,
Het moest al inden gront.
2.
Seer toornichlick verbolghen,
Hy op Godts kind'ren was:
En lietse sterck veruolghen,
Met zijn heyrtochten ras.
Maer stracx hem op de hiel
T'zewater ouerviel,
Daer s Heeren volck uyt toogh
Door t'meyr met voeten droogh.
3.
Die Godt, die uyt ghenaden,
Sijn volck bewesen heeft
Soe merck'licke weldaden,
Op dese stondt noch leeft.
De vroom' hy uyt den noot
Door syne goetheyt groot
Noch huydens daeghs' bevrijt,
En maeckt haer hert verblijt.
4.
Dit heeft ons klaer ghebleken
(Tis niet gheleden langh)
Dat Godt heeft konnen breken
S'vyants voornemen strangh:
Door dien een vloote sterck,
Die quam om Godes kerck
Te bringhen in verdriet,
Hy heeft ghemaeckt te niet.
| |
[pagina 123]
| |
5.
Dees vlote voor veel jaren
In Spangien wort bereedt:
Die liet aldaer vergaren
De Spaensche Coning wreedt.
Hy schict' in corten tijdt,
Sonder aenstoot of strijdt,
De croon van Enghelandt
Te brenghen in zijn handt.
6.
Hy was noch overmoedich
Om tstuck van Poortugael:
Hy docht het soud' hem spoedich
Ghelucken andermael.
Dees ydel fantasy,
Een vijfde Monarchy'
Te willen richten op
Hem lagh in zijnen cop.
7.
Antwerpen met ghewelde
Die hadd' hy starck omleydt:
Een bruggh' over de Schelde
Seer konstich was ghespreyt,
End' kleyn was den bystandt
(Als voor in Vlaenderlandt)
Die teghen sulck bestaen
Word' doe ter tijdt ghedaen.
8.
Op Hollandt hy niet paste
Noch op gheen Zeewsch eylandt:
Voor zijn hielt hyse vaste
Mits heymelick verstandt.
Die liepen hulpeloos,
Eerst na den Fransman broos,
Daer naer in Enghelandt
Versoucken onderstandt.
9.
Om sFransmans raedt te stooren
Dat hy niet onder nam,
De Spangiaert hem te vooren
Aen alle syden quam.
Door eenen loosen vondt
Hy maect' een sterck verbondt,
Met sPaus toedoen beraempt,
Saincte Ligue ghenaemt.
10.
Meest all' de groote Vorsten
Der gantsche Christenheyt,
Die een voet niet en dorsten
Vant Pausdom wijcken breydt,
Daer toe verwillicht zijn,
Al onder desen schijn,
Dat moesten met ghewelt
De Ketters zyn ghevelt.
11.
En woud' hem daer toe bringhen
De Fransman laten niet,
Hy ware goet te dwingen,
Mits doend' hem sulck verdriet
Dat een zijn onderdaen,
Most teghen hem opstaen,
Dien was belooft te loon,
Sijn Coninglicke Croon.
12.
De dobbel Pistoletten
Vrankrijck doorvlogen haest:
Dies saghmen hem ontsetten
Den Fransman seer verbaest.
Want zijn parthy was sterck,
Die leverd' hem sulck werck,
Dat hy niet dochte seer
Aen nieuw' conquesten meer.
| |
[pagina 124]
| |
13.
De Spangiaert zijn ghepeynsen
Op Enghelandt heel fel,
Niet konde langher veynsen,
Dit siende lucken wel:
End' in arreste nam
Al wat uyt Westen quam
Van schepen, om zijn vloot
Daer met te maken groot.
14.
Galeyen hy toerusten,
End' Galioenen liet
Langhs all' de Spaensche kusten:
Gheen kost hy spaerde niet.
Venegien schepen sandt:
De Paus boot oock de handt:
Florentz hem moste doen
Den grooten Galioen.
15.
End' tot den anbeginne
Van zijnen handel loos,
De Schotsche Coninginne
Hy tot deckmantel koos:
Men soude die staen by,
Dat sy los zijnd' end' vry
Haer houden mocht als Vrouw'
Der Engelsche lantdouw'.
16.
Maer dus en woudt niet lucken:
Het quam al aen den dagh.
Veel Edle niet haer bucken
Den kop men daer om sagh.
Doch hy dies niettemin
Bleef al van eenen sin,
End gingh gantsch onverstoort
Met zijn voornemen voort.
17.
In Spangien boecken maken
Hy liet van zijn heerkracht:
Men lass' in alle spraken,
Beroemend' hen met pracht
Van t'overmachtich heer,
Daer gantsch gheen teghen-weer
(Soo dwaesselick hen docht)
Geschieden teghen mocht.
18.
Vier Galeassen waren
Der vloote bollewerck:
Met seyl die saghmen varen
Met roeyers euen sterck.
Twee-duyst vijf-hondert kop
Daer was gheladen op.
Gheschut daer toe men goot
Twee hondert stucken groot.
19.
Twaelf Galioens toerusten
Hy liet in Poortugal:
Castilien op de custen
Veertiene sandt in al:
Noch veertien Schepen hooch
Hy uyt Bisschayen tooch
End' uyt Andalouzy'
Tien schepen bracht hy by.
20.
Tghetal noch van veertienen
Wt Guypuzcoa nam:
End' wt Levant hem dienen
Volck met tien schepen quam.
Vijfmael vijf hulcken groot,
Met menich kleynen boot,
Pataschen negheutien,
Veel savers kreegh midts dien.
| |
[pagina 125]
| |
21.
Van Napels deed' hy commen
Twintich Galeyen daer.
Men word' in eener sommen
Van schepen eerst ghewaer
Hondert end' vijstich sterck
Tot sulck een machtich werck:
Daer op zijns volks ghewelt
Was dertich duyst ghetelt.
22.
Tweendertich vendels knechten
Starck was elck regiment:
Dier liet hy vijf oprechten
Voor oudt crijchsvolck bekent.
Tot welck hy doende was
Twintich nieuw' vendels ras.
End meenich Meester groot
Vrijwillich hem aenboodt.
23.
Onghebiecht ongheseghent
En voer gheen van hen af,
Het hadd' Aflaet ghereghent,
Den Paus milde dien gaf.
Dat Boots-volck in een tas
Acht-duyst vier-hondert was.
Roeyers te weegh' hy bracht
Twee-duyst en tachtig acht.
24.
Tgheschut dat op de schepen
Oock dienen soud' int velt,
Met muylen deed' hy slepen,
Twee-duyst daer zijn ghetelt,
Ses hondert bouen dien,
Daer toe noch driemael tien
Cartouwen altemael,
Of slanghen van metael.
25.
Veel waghens, seylen, touwen,
Veel lonten, cruyt end' loot,
Voorraedt was daer te schouwen
Voor een half jaer ter noot:
Eeck, oly, wijn, knofloock,
Biscuyt, end water oock,
Visch, vleysch, rijs, kaes end speck
En was daer gheen ghebreck.
26.
Op dees Armey so machtich
Als ouerst' admirael
Alonso Perez prachtich
Hy noemde Generael:
Hertogh van Sint Lucas,
Anders, Medina was
Sidonia ghenaemt:
Die dees vloot heeft versaemt.
27.
Tot desen hen begaven
Ghewillich op de vaert
Veel Vorsten ende Graven,
Oock sKonings soon bastaertGa naar voetnoot1.
Ducaten boven dien
Milioenen zestien
Tot voorraet doe van ghelt
Doe worden anghetelt.
28.
Met dees macht hem genoeghen
De Koningh noch niet liet.
Maer dede daer by voeghen
(Ghelijck hem Parme riet)
Noch veertich-duyst te voet,
Met vier-duyst ruyters goet,
Wt landen veel te gaer
Ghebracht al voor een jaer.
| |
[pagina 126]
| |
29.
In Vlaenderen die laghen
Al langs de custe breedt,
Daer wachtend' of sy saghen
De Spaensche vloot ghereedt:
Om soo met alle-man
Het landt te vallen an,
Daers' hadden al haer macht
Te brenghen voor bedacht.
30.
Een jaer wel daer te vooren
Parm' int landt over al
Veel leersen ende spooren,
Oock salen groot ghetal,
End tomen coopen liet:
Niemant wist noch t'bediet.
Hem. docht in Enghellandt
Tpaert stont gereedt ter handt.
31.
Van plat-gheboomde schepen,
Heuden, pleyten ter vaert,
Drye-hondert onbegrepen
Hy heeft al om vergaert:
Die door een nyeuwe gracht
Wt t'landt in zee hy bracht,
Vol volcks, vol kruyts end' loots,
By zes-en dertich boots.
32.
Dit waren al haer crachten
Daer mets in Enghelandt
Te doen den inval dachten
Met cleynen wederstandt:
Verlatend' hen gheheel,
Op eenen grooten deel
Paepsch' int landt, die dan vry
Hen souden vallen by.
33.
Sy haecten met verlanghen
Elck nae den schoonsten buyt.
Eer den Beer was ghevanghen
Verdeyldemen zijn huyt.
Deen stack hoogh op zijn borst
Als een Hartogh of Vorst:
Dander eens Graven goet
Verslondt in zijn ghemoet.
34.
Daer quamen mede gapen
Hoe eynden soud' dit spel
Veel Monicken end Papen:
Die spelden even wel
Naer een prebende vet.
Deen was Bisschop gheset:
Dander hadd' een Abdy,
Oft emmers een Proosty.
35.
Met desen sin hoochmoedich
Hen gavens' op de vaert,
End tseyle ginghen spoedich
Met herten onvervaert.
Duyst end vijf-hondert jaer.
Met elfmael acht te gaer
Men teld', int lest van Mey,
Als uyt quam dees armey.
36.
De Paus recht daer te vooren
Een Bulle liet uytgaen:
En heeft wt grooten tooren
Straff inden Ban ghedaen
d'Enghelsche Coningin,
Verclaerend' haer daer in
Vervallen vande Croon
End' Coninghlicken throon.
| |
[pagina 127]
| |
37.
Veel boecxkens deed' oock prenten
Een Enghels Cardinal,
Om daer int landt te venten
End' stroyen over al:
Waer in hy onbeschaemt
Sijn Overheyt befaemt,
End leert den onderdaen
Teghen zijn hooft op staen.
38.
De Spangiaerts voeren tsamen
Eerst van Lisbonen af:
End eer sy verre quamen,
De wint hen viel te straf.
Galeyen veel terstondt
Daer seylden inden grondt.
De Crong'hen was ter hant,
Daer berghdens' hen aen tlant.
39.
In Enghelandt de maren
Ghevloghen quamen snel,
Dat afgheseylt sy waren
Met dees ghereedtschap fel.
De Coningin versloegh,
Hoe wel sy haer soo droegh
Als waerse niet ontstelt
Voor sulck een groot ghewelt.
40.
End' langs d'Enghelsche custen
Door Hauward Admirael
Een vlote liet toe rusten,
Vergarend' altemael
Wat daer voor schepen was:
End na Plenunuyen rasGa naar voetnoot1
Bewesten Enghelandt,
Den meesten deel sy sandt.
41.
Oock liets' op Parme passen
Dat hy niet uyt en voer,
Met veertich schoon pinassen
Onder Henry Semour:
Noch kreech Fransoys Draecklast,
Dat hy toerust'de vast
Lancx den Westerschen kant,
Wat hy voor schepen vant.
42.
Ter monster-plaets alomme
Tvolck quam gheloopen an.
Men teld' in eender somme
Twee-hondert-duysent man
Met wapenen ghereedt,
Die wacht'den na bescheedt,
Om ten bestemden oordt
Elck stracx te loopen voort.
43.
Als nv de custen waren
Rontomme wel voorsien:
De Coningin vergaren
Te voet duyst viermael tien,
Zes-duyst te paerde liet,
(By Lonnen ist gheschiet)
Midden uyt t'landt die daer
Hen vonden stracx te gaer.
44.
Huysdon most die beleyden
Tot wacht van hare persoon.
Noch dede sy bescheyden,
Een heyr seer groot end' schoon
Onder Leycesters handt,
Teghen den val int landt:
Dat quum sy sien behend'
Niet verr' van Gravesend.
| |
[pagina 128]
| |
45.
Dies bleef al onghemindert
Wat t'schepe moste voort.
Veel Heeren onverhindert
Daer liepen toe aen boort,
Oock Graven groot van naem:
Elck woud' behalen faem,
End' eer inlegghen groot
Teghen dees stereke vloot.
46.
Ter Crongnen in Bisschayen
De Spaensch' Armey men sach,
Die om haer te verfrayen
Daer midd'ler tijt noch lach.
Galeyen leegh' van boort
Veel hadder 'tmeyr versmoort:
Voor welcke men ter noot
Nam ander schepen groot.
47.
So zijn in eender sommen
Vijff-en-dertich te gaer
End' hondert wt ghecommen
Half Julius van daer:
Die opt lest vander maent,
Met een ghelaet verwaent
Eerst quamen int ghesicht
Voor Plemmuyen end Wight.
48.
Daer laghen sy ghestreecken
Gherust end' onuervaert.
Sy vonden hen t'ontbreecken
(Niet rakende Lizard
Op veertich mijlen naer)
Haer vier Galeyen daer:
Van welck' oock niet verhoort
Men heeft van die tijt voort.
49.
Een jacht voor uyt ghesonden
By Hauward Admirael,
Haer vloote daer gheuonden
Omringhd' eens altemael.
Die met vier jachten saen
Vervolght wordt achter aen:
Doch savonts weer aen landt
D'Engelsche jacht haer vandt.
50.
Vyer-teeckens ende baken
Rontom t'heel landt ghestelt)
Waerschouden elck te waken
End vinden stracx int velt.
Den Admirael end Drack
Hen hielden doe niet slack:
End wat daer was ghereedt
Wordt aen den man gheleedt:
51.
Eerst maer met vijftich schepen
Den vyandt vielens' aen.
De Spangiaert aenghegrepen
Woud' doen niet wederstaen.
D'Enghelschen al den dagh
Op hem men schieten sagh:
Die maecktent hem so bang,
Dat hijt niet still' hielt langh.
52.
Tien, twaelff, twintich te hoopen
S'anderdaechs quamen ras
Wt Plemmuyen ghelopen
Tot dat daer hondert was.
Zy hielden boven windt:
Die Spangiaerts onversint
Gaend' aen met cruyt end'loot
End met cartouwen groot.
| |
[pagina 129]
| |
53.
T' meeste schip 'toverwinnen
Dier van Andalouzy
Bestondt Drack, end daer binnen
Pedro Baldez kreegh hy
Den Oversten daer van:
Dien als ghevanghen man
Hy stracx naer Lonnen sant.
Noch een vergingh door brant.
54.
Den tijdt van neghen daghen
Dit schieten nam gheen endt,
Tot datse Calis saghen,
Noyt hebbens' hen ghewendt.
Doe worpens' eerst in grondt
Haer anckers al terstondt,
End rust'den hen ten strijdt:
Hen docht het was doe tijt.
55.
Het bleeck sy moesten wachten
Dat Parme quame doe
Wt Duynkerck met zijn jachten
End' pleyten vallen toe,
Maer theeft soo niet gheluckt
Dat die sy by gheruckt:
Mits tgat hem toeghespert
Dien aenslagh heeft vermert.
56.
Wel quam hy van Duynkercken
Tot Grevelingh' aen snel:
Van waer hy konde mercken
Den uytgangh van dit spel
Met hert-leedt end' verdriet,
De windt en diend' hem niet:
End 't Zeeusch volck hy daer sach
Dat breet voor Duynkerck lach.
57.
Niet waren om beklemmen
Dees Spaensche schepen hoogh:
Maer om haer cracht te stremmen
Tot listen Draeck toe vloogh.
Acht schepen oudt end' rot
Toerustd'end hy maeckt' vlot,
By nacht hy die vol brandt
Onder de vlote sandt.
58.
Den Enghelsman daer onder
Veel canonaden groot
Grofluydend' als den donder
Aen alle syden schoot.
De Spangiaert dies verbaest
Verliet zijn anckers haest,
Sijn cabels sneedt ontwee,
End' koos de wijde zee.
59.
Veel Edle groot van namen,
Oock sKonings soon bastaert
(Die met Medina tsamen
Hen gauen op dees vaert)
Sijnd' hier aen landt ghegaen,
En keerden niet soo saen
Hoorende dit gherucht,
Sy vondens' op de vlucht.
60.
Die meeste Galeasse
Voor Calis bleef verstrandt,
Die quam daer recht te passe:
Sy quamen handt aen handt,
Twee Edelmannen vroom
Behaelden grooten room,
Die deerste met t'rapier
Langs t'roer opclommen fier.
| |
[pagina 130]
| |
61.
Daer bleef sonder ghenade
Veel duysent man in als:
Don Hugo van Moncade
Moest oock med' om den hals:
Dien wordt gekloven thooft
Den schat eer wordt gherooft
Dan tschip te gronde dreef.
Tgeschut den Fransman bleef.
62.
Sanderdaechs ten acht uren
Seer grooten strijdt aenvingh.
Haer schieten sachmen duren
Tot die sonn' onder gingh.
Veneetsche schepen dry
Doorschoten worden vrij:
T'calfaten holp niet seer,
Men sachse nae niet meer.
63.
Florentz heeft daer verloren
Den grooten galioen:
Die quam noyt meer te voren,
Nae desen strijdt seer koen;
Niet kond' oock meer de mast
Haers Admiraels staen vast,
Sijn touwen heeft tgheschut
Hem gantsch ghemaect onnut.
64.
Meer and're t'onder ginghen
Sijnd' allesins doornayt.
Twee groote sonderlinghen
Na Duynkerck toeghedraeyt.
Om hen te berghen daer,
Worden gheen hulp ghewaer:
Maer door een visschers list
Hebbens' die streeck ghemist.
65.
Aen bancken die belenden
Voor Blanckenberch d'een lagh:
T'ander bleef voor Oostenden.
Eyntlick men beide sagh
In Zeelandt bringhen aen,
D'overst' hem sonder slaen
Don Diego Pimentel
Daer op liet vanghen snel.
66.
Does op die vlucht dus stonden
Medin' hem hielt vast kloeck.
Verborghen sy hem vonden
Om leegh in eenen hoeck;
Die quamen soecken aen
Dat hyse woud' bystaen:
Doch hy beweechd' hem niet,
Maer liets' al int verdriet.
67.
Thert was hem gantsch ghesoncken
Beneden in den schoe,
Men sachse niet meer proncken
Nae haer ghewoonheyt doe.
End hadde d'Engelsman
Ghevallen dapper an,
Dien dach Medina sloot
Te laeten hem zijn vloot.
68.
D'Enghelschen noch vijf daghen
Vervolchdens' even straf
Tot sy den vyandt saghen
Van tlandt ghedreven af.
End keerden midd'ler tijdt
Met herten seer verblijdt,
Na soo veel moeyt' end ruys,
Elck wederom na huys.
| |
[pagina 131]
| |
69.
Oock word' in alle Kercken
Dagh'licx Gods lof vermeert:
Want hy door syne wercken
Dees vloot heeft afghekeert.
End theghens allen noot,
Met spijs, dranck, kruyt en loot,
Die schepen wel mitsdien
Worden van nieus voorzien.
70.
Den windt uyt den Zuyt-westen
De vloot al Noortwaert dreeff:
Een deel der allerbesten
Te grond' op weghe bleef,
Hoogh als casteelen meest.
Door storm-windt end tempeest,
Godt woud'se selve slaen,
End' doen te gronde gaen.
71.
Sy voeren als ten thoone
In een landt dorr' end woest:
End' waren onghewoone
De Noordtsche coud' in Ougst,
Sy storven wech als mest:
Als dat betuyghen best
Hare lichamen bloot
Aen landt ghedreven doot.
72.
Van dorst oock veel versmachtden:
Om welcken te verslaen,
Dat voor twee d'hulcken brachten
Soet water haeldens' aen.
De paerden moesten voort,
End muylen over boort.
Den hongher oock verteert
Sooveel heeft als het sweert.
73.
In desen staet allendich
Sijn schepen tellen al
Medina liet behendich:
Men brocht hem an tghetal
Van hondert twintich noch.
Bevonden hebben doch
Maer tachtich vijfve net,
Dies overtelden bet.
74.
Voorby de Schotsche custen
Tweentzestich graden hooch,
Sy voeren sonder rusten,
Oock kreghen geen gedooch
In Schotlandt, om aldaer
Eens te vervarschen maer,
De Schotsche Coningh clouck
Hen sloech af sulck versouk.
75.
Als niet, sy laghen stille
Omtrent Fairlandt vergaert.
Medina synen wille
Hen heeft te zijn verclaert,
Dat elck sien soud' om best,
Te wesen niet de lest
Nae Spangien wederom
Te keeren Irlandt om.
76.
De windt begonst te wayen
Wt den Noortoosten sterek:
Sy wenden na Bisschayen,
Dat was haar ooghemerck,
In Enghelandt de maer
Doch bracht een groote vaer
Dats' all' te rugghe doe
Na Parme quamen toe.
| |
[pagina 132]
| |
77.
Met sulcken windt sy seylden
Tien daghen wel bekendt,
End' nerghens hen verdeylden
Eer d'ougstmaent had een endt,
Een groot onweder fel
Verhief hem doe seer snel:
Wel achtien uren langh
Gheduerend' even strangh.
78.
Dus siend' hem aenghegrepen
Medina door den noot
Met vijff-en-twintich schepen
Twaelf mijlen vorder vloot,
Tzewaert in, naerder West.
Den Admirael hiel t'rest:
Gheen veertich was tghetal
Hy words' oock quijt meest al.
79.
Op dien dach Godt almachtich
Tgebedt zijns volcks benoyt
Aenhoorend', heeft seer krachtich
Dees groot Armey verstroyt.
Hy die den vyandt stout
Verneert, end wederhout
Die wil met synen kop
Ten Hemel climmen op.
80.
Haer hooveerdy en trotsen
Hier mede nam een endt.
Aen bancken ende rotsen
Haer schepen zijn belendt,
Lancx den noort-Irschen kandt.
Van neghen, hardt by landt,
Som braken daer ontwee,
Som soncken in de zee.
81.
In Loughfoil aengheworpen
Veel Spangiaerts zijn aen landt,
Die liepen door de dorpen
Aensoeckende bystandt.
Noch ander drie seer groot
Aen rotzen harden stoot
By Sligo gaven aen,
En zijn daer stracx vergaen.
82.
Tien daghen na tvoorgaende
Een nieu onweder stuer
Met dicken smuyck, opstaende
Van Westen, viel hen suer.
Die met den Admirael
Doe worden andermael
Seer vreeselick verdeylt,
Aen platen meest verseylt.
83.
Te Dingli by de custen
Quam durend' het tempeest
Met noch twee minder rusten
Den Admirael bevreest.
Ter helft doe d'Herftmaent was.
Dagh'licx van tSpaensch ghebras
Iemandt gheberght an landt
Tuyghd' haren armen standt.
84.
Men hoorde nerghens spreken
Meer van Medina doe,
In zee diep hy gheweken
Liep na Bisschayen toe.
Een boot hem by Troly
Quam overgheven vry,
Daer som van zijn ghesin
Met and'ren waren in.
| |
[pagina 133]
| |
85.
Een groot van duysent vaten
Te Borreys aen de ree,
Van d'ander all' verlaten
Ghebleven is in zee.
Twee soncken by Thomond,
Een branden sy terstondt,
Ghevanghen quam daer van
Maer hondert vijftich man.
86.
Te Tircauley versteken
Wort noch een schip seer groot
Van die hen wilden wreken
Een groot deel sloeghmen doot:
Tzeventich noch ontquam,
Diemen ghevanghen nam,
Drie Heeren, een Bisschop,
En een gheschoren kop.
87.
Oock word' int eylandt Clere
Ghehaelt een ander an:
Sy stelden hen ter were,
Daer bleef schier tachtich man.
Noch een raeckt' aen den gront
By de cust van Desmond,
Dwelck een Fregate was
Erghens ghesonden ras.
88.
Een schip van d'aldermeeste
Dat duysent vaten droegh,
By Smerwijck door tempeeste
In Bleskeys stroom om sloegh,
Niet verr' van daer den strijdt
Voor weynich jaren tijdt
De Spangiaert lest verloos:
Tschip hiet Mary de Roos.
89.
Wt tselv' alleen ontkommen
De soon van den Piloot
Aen landt daer quam gheswommen:
Vijf-hondert bleven doot.
Veel Edl' hier wouden uyt:
Met touwen doch de schuyt
Ghemaeckt was al te vast:
Sy worden overrast.
90.
Dees all' te gronde dreven,
Met noch tien Dons vermaert,
Is meed' hier in ghebleven
Des Conings soon bastaert,
Prins dAscoli ghenaemt,
Met Orquendo versaemt,
Die doe de vlucht op quam
Voor Calis hem innam.
91.
Sulck was t'verlies der schepen
Daer van men weet ghewis.
Waer onder niet begrepen
Wat noch niet kenbaer is.
Noch die by t'lest tempeest,
Opt eyndt Septembris meest
(Als een voor Seymers mondt)
Gheraect zijn aen den grondt.
92.
Eyntlick men heeft vernomen
Verscheyden hopen dry
Ter Crognien aenghecomen,
Daer van Medina by
Sevenendertich bracht,
Ten toone van zijn macht:
Doch veertien groot alleyn,
Al dander waren kleyn.
| |
[pagina 134]
| |
93.
Die hadd' hy aenghesleghen,
Hem meest zijnd' int ghemoet,
Ghecomen onder weghen,
Voorsien met alle goet.
Maer niet soo haest aen landt
Hy heeft den voet gheplant:
Hy dedes' all' ontslaen,
End liets' haer weghen gaen.
94.
Te land' hy woud' hem spoeden
Stracks na des Conings hof.
Hy hadde noch vermoeden
Te krijghen danck end' lof.
Doch hen quam een ghebodt,
Tot zijnen hoon end spot,
Op vijftien mijlen naer
Te houden hem van daer.
95.
Dus trock hy gantsch mismoedich
Recht nae Sevilien voort,
Daer hy van tvolck verwoedich
Heeft veel verwijts ghehoort.
In Spagnien over al
De Coningh scherp beval,
Dat nerghens gheen vermaen
Word' van dees vloot ghedaen.
96.
Nae dese veertien groote,
Een goede wijle sien
Haer lieten van dees vloote
Noch ander seventhien.
Tlest hoopken was van vijf.
Aen landt elck liep sijn lijf
Laven met spijs end dranck,
Ter doot toe sijnde cranck.
97.
De masten ende touwen
Doorschoten waren seer:
Gheen voorraet was te schouwen
In al haer schepen meer.
Van dertich duysent man
En was, wat quam daer van
Vijf duysent met tghetal,
Vol siecten end onval.
98.
Soo is tot stof end asschen
Vergaen tvoornemen fel,
Van die daer t'overrasschen
Gods kind'ren meynden wel
Door water ende windt
Een sulck heyr onversint,
Dat hem soo bouw' gheliet,
Ghesmolten is tot niet.
99.
Dit is alleen des Heeren
Des Allerhoochsten werck,
Den viandt wil hy keeren
Die wederstrijdt zijn kerck.
Ghelijc als Pharao,
Even de Heer' also
Desen Tiran verslaet,
En komt zijn volck te baet.
100.
Dies willen wy hem loven
Nu end tot aller stondt
Den Heere van hier boven
Singhend' uyt s'herten gront.
Want niet heeft onse macht
Den vyandt omghebracht:
Tis Godt die heeft ghedaen,
Dat hy soo is vergaen.
Finis. | |
[pagina 135]
| |
Aenteekeningen.
Ga naar margenoot+ Hy was noch overmoedich
om tstuck van Poortugael.
Overmoedich, hoovaerdig - tstuck van Poortugael. De dichter zinspeelt op de verovering van Portugael door Filips II. Don Sebastiaen, koning van Portugael, was op eenen togt in Afrika gesneuveld; zijn oom, de kardinael Hendrik, volgde hem op en overleed in 1580. Filips II, koning van Spanje, die meende regt te hebben op den troon van den kant zijner moeder, Isabella van Portugael, zond derwaerts den hertog van Alba, die het land in min dan twee jaren veroverde.
Ga naar margenoot+ Die liepen.....
Versta: deze uit Holland en de Zeeuwsche eilanden.
Ga naar margenoot+ Daer toe verwillicht zijn,
Verwillicht, willig gemaekt, overgehaeld.
De strofen 11 en 12 zinspelen op eene omwenteling in Frankrijk door Filips II bewerkt.
Ga naar margenoot+ Venegien schepen sandt.
Vander Vynckt (II, p. 155 Ed. De Reiff.) verhaelt dat de Spanjaerds van de Venetianen schepen afgekocht hebben om er andere op dit model te laten maken. Het waren galeassen met 300 roeijers. De ‘warachtighe Relatie’ spreekt van geene venetiaensche schepen maer van vier galeassen, elk met 300 roeijers voorzien, die uit Napels (Neapoli) kwamen. Deze vier galeassen waren: ‘Die Galeaza Capitana, ghenaemt Sant Lorenzo, voert 270 soldaten ofte krijchsvolck, 130 scheeps-volck, 300 die aen riemen roeyen, 50 stuc geschuts met allerley toebehoorten dat daertoe nootdruftich is. Galeaza Patrona, 180 soldaten, 112 scheeps-volc, 300 riemers persoonen, ende 50 stucken geschuts met allerlei nootdruftige toebehooringe. Galeaza Girona, 170 soldaten, 120 scheepsvolck, 300 roeijers, 50 stucken geschuts, met allerley nootdruft. Die Galeaza Neapolitana brengt 124 soldaten, 300 roeyers, 50 stucken gheschuts, mits dat ter noot daer toe behoort. Somma: alles wat de voornoemde vier Galeazen medebrengen doet 870 soldatenGa naar voetnoot1, 468 scheepsvolcGa naar voetnoot2, 200 stucken gheschuts met allerley toebehoorte ende 1200 personen aen roeyers.’ | |
[pagina 136]
| |
Ga naar margenoot+ End' tot den anbeginne
van zijnen handel loos,
de schotsche Coninginne
hy tot deckmantel koos.
Zie de Inleiding.
Ga naar margenoot+ Twaelf Galions toerusten
hy liet in Poortugael.
‘⁌ Inhout, begrijp oft nombre der Galeoenen wt Portugael: Die Galeon S. Martin, als Capitana generael ende principaelste vande armade; brengt met haer 1000. tonnen last ende 300. wtgelesen soldaten, mitsgaders 117. scheeps-volck, Item 50. stucken geschuts ende klooten, buspoeder, loot, lonten, die daer toe van nooden zijn. Die Galeon San Juan Almiranta generael ghenaemt, voert 1050. tonnen last, 231. soldaten, ende 179. scheeps-volck. Daer toe noch 50. stucken gheschuts mitsgaders klooten, buspoeder, loot, ooc lonten, ende alles anders daer toe behoorende. Die Galeon Sant Marcus is van 792 tonnen lasts, begrijpt 292. soldaten; maer scheeps-volk 117. Item buspoeder, klooten, loot ende lonten tottet geschut van nooden. Die Galeon van Sant Philippe brengt 800. tonnen last, 415. soldaten ende 117. scheeps-volck; 40 stucken geschuts mitsgaders daer toe behoorlicke klooten, buspoeder, loot, ende lonten. Die Galeon, S. Luys gheheeten, brengt 830. tonnen last, 376. weerhaftighe mannen, 116 scheeps-volck, 40 stucken geschuts, mitsgaders daer toe behoorlicke klooten, buspoeder, loot ende lonten. Die Galeon S. Matheo houdet 750 tonnen last, 277 soldaten, 200 scheepsvolck, 40 stucken geschuts, mitsgaders buspoeder, loot ende lonten daer toe van nooden. Die Galeon Sant Jacob voert 520 tonnen last, 300 soldaten, 100 scheeps-volc, 30 stucken gheschuts, mitsgaders klooten, loot ende buspoeder als van noodtswegen daer toe behoordt. Die Galeon van Florentz voert 961 tonnen last, 400 soldaten, 100 scheepsvolc, 52 stucken gheschuts; klooten, buspoeder ende lonten nae nooddruft. Die Galeon S. Christoffle brengt 352 tonnen last, 300 soldaten, 90 schipsvolc ende 30 stucken gheschuts mitsgaders daer toe klooten, loot, buspoeder en̄ lonten. Die Galeon Sant Bernard voert 352 tonnen last, 280 strijtbare mannen, 100 schips-volc ende 30 stucken geschuts, mitsgaders de klooten, buspoeder, loot ende lonten daer toe gehoorende. Het schip dwelcke genaemt wort Zabra Augusta brengt met hem 166 tonnen last, 55 strijtbare mannen, 57 scheeps-volck ende 13 stucken gescuts, mitsgaders klooten, buspoeder ende loot daer toe van nooden. Die andere Zabra dewelcke Julia genaemt is houdt 166 tonnen last, 50 soldaten, 72 scheeps-volck ende 14 stuck geschuts, mitsgaders klooten, buspoeder loot ende lonten daer toe van nooden. Somma in als datdese armade van Portegael inhoudet brengt 12 vossel, dat is 10 galeoenen ende twee Zabras die voeren 7737 tonnen last swaer, en̄ daermede komen 3330 soldaten voetvolck mitsgaders 1233 scheeps-volck, dewelcke maecken tsamen 4624 persoonen, daer toe 350 stucken gheschuts ende wat voorder daer toe behoort ende van nooden is als klooten, buspoeder, loot ende lonten.’ | |
[pagina 137]
| |
De lijst heeft nogmaels misrekend; er zijn: 7539 tonnen last, 3276 soldaten, 1365 scheepslieden, 389 stukken kanon; en het totael personen die, volgends de lijst, tot 4624 beloopt zou, indien men de opgaven der lijst van 3330 soldaten en 1233 scheepslieden samenvoegt, van 4563 moeten zijn, terwijl het inderdaed van 4641 is.
Ga naar margenoot+ Castilien op de custen
veertiene sandt in al.
‘⁌ Armade ofte Krijchs-rustinghe vande Galeoenen wt Castilien over de welcke een Overste ofte Generael is Diego Flores de Valdes. Christoffels Galeon, capitana genaemt, voert 700 tonnen last, brengt 205 soldaten en 120 scheeps-volc; daerop zijn 40 stucken geschuts, mitsgaders daertoe behoorlijck buspoeder, klooten, loot ende lonten. S. Juan Baptista Galeon, 750 tonnen last, 250 soldaten, 140 scheeps-volck ende 30 stucken gheschuts, mitsgaders klooten, loot, buspoeder ende lonten. S. Peters Galeon voert 530 tonnen last, 130 soldaten, 140 scheepsvolck en̄ 40 stucken gheschuts met daer toe nootdruftige klooten, loot, buspoeder en̄ lonten. S. Juans Galeon brengt 530 tonnen last, 170 strijtbare mannen, 120 zeevolcx, ende 30 stucken geschuts met daartoe behoorlick buspoeder, klooten, loot ende lonten. Sant Jago el major Galeon voert 530 tonnen last, 230 soldaten, 132 scheepsvolck, ende 30 stucken geschuts, mitsgaders klooten, buspoeder, loot ende lonten daertoe nootdruftich. San Felippe ende Sant Jago Galeon voert 530 tonnen last, 150 soldaten, 116 scheepsvolck ende 30 stucken gheschuts, mitsgaders daertoe nootdruftige klooten, buspoeder, loot ende lonten. Ascension gedoopte Galeou voert 530 tonnen last, 220 soldaten, 114 scheepsvolck ende 30 stucken gheschuts, mitsgaders daertoe nootdruftige klooten, buspoeder, loot ende lonten. Ons Lieve Vrou del Barrio Galeon brengt 530 tonnen last, 170 soldaten, 108 scheeps-volc, ende 30 stucken geschuts met nootdruftige, daertoe dienende, klooten, buspoeder, loot ende lonten. S. Medels en̄ Celidonij Galeon voert 530 tonnen last, 170 soldaten, 110 scheeps-volck en̄ 30 stucken geschuts, met daertoe noodige klooten, buspoeder, loot en lonten. S. Anna Galeon voert 250 tonnen last, 100 strijtbare mannen, 80 scheepsvolck en̄ 24 stucken geschuts, mitsgaders klooten, buspoeder, loot en̄ daertoe noodige lonten. Ons Lieve Vrou van Vigonia schip voert 750 tonnen last, 190 soldaten, 30 scheepsvolck ende 30 stucken gheschuts, met daertoe nootdruftige klooten, buspoeder, loot ende lonten. Het schip vande Triniteyt voert 780 tonnen last, 200 soldaten, 122 scheepsvolck ende 30 stucken gheschuts, item kloten, buspoeder, loot ende lonten daertoe behoorende. Sant Katharina schip voert 862 tonnen last, 200 soldaten, 160 scheeps-volc en̄ 30 stucken geschuts, mitsgaders kloten, buspoeder, loot en̄ lonten daertoe gehoorende. S. Juan Baptista schip voert 652 tonnen last, 200 soldaten, 130 scheeps-volc ende 30 stucken geschuts, met daertoe nootdruftige kloten, poeder, loot ende lonten. | |
[pagina 138]
| |
Onze Vrouwe van Rosario schip, patasche genaemt, brengt met sich 30 soldaten, 26 scheeps-volc ende 24 stucken geschuts, mette klooten, buspoeder, loot ende lonten daertoe nootdruftich. Sancti Anthonij van Padua schip, patasche genaemt, brengt 30 soldaten, 46 scheeps-volc, 16 stucken geschuts met daertoe nootdruftige kloten, buspoeder, loot ende lonten. Somma alles wat in dit begrijp ofte Esquadra van Castille voorhanden is., zijn 14 Galeones ende schepen, mitsgaders twee kleeneschepen diemen patasches noemt, die houden in haer 8714 tonnen swaer; ende komen met snlcke schepen 2458 soldaten, 1719 scheeps-volc, die maken tsamen 4177; en̄ 384 stucken geschuts mitsgaders kloten, buspoeder, loot ende lonten daertoe van nooden.’ Ik vind 8454 tonnen last, 2645 soldaten, 1694 scheepslieden, dus te samen 4339 mannen, en 474 stukken kanon.
Ga naar margenoot+ Noch veertien schepen hooch
hy uyt Bisschayen tooch.
‘⁌ Krijchs-toerustinge ofte armade wt Biscayen daer over dat de generael Hooftman is Juan Martinez de Ricalde. Het schip S. Anna, Capitana genaemt, brengt 768 tonnen last, 323 weerachtige mannen, 114 scheeps-volc ende 30 stucken geschuts, misgaders daer toe nootdruftige klooten, buspoeder, loot ende lonten. Het schip Grangrin, almiranta genaemt, voert 1160 tonnen last, 300 strijdtbare mannen, 100 scheeps-volck, 36 stucken geschuts, mitsgaders klooten, buspoeder, loot ende lonten daertoe nootdruftich. Het schip S, Jacop houdet 666 tonnen last, 250 soldaten, 102 schips-volck, 30 stucken gheschuts, mitsgaders daer toe nootdruftige klooten, buspoeder, loot ende lonten. Het schip, twelcke men noemt la Conception Zebelen, houdet 468 tonnen last, 100 soldaten, 70 scheeps-volck ende 20 stucken geschuts met daer toe behoorlicke klooten, buspoeder, loot ende lonten. Het schip, la Conception de Juanes del Cano ghenaemt, houdet 418 tonnen last, 164 soldaten, 70 scheeps-volck ende 24 stucken gheschuts met klooten, buspoeder, loot ende lonten daertoe van nooden wesende. Het schip, la Magdalena de Juan Francisco de Ayala ghedoopt, houdet 330 tonnen last, 200 soldaten, 70 scheeps-volck, ende 22 stucken gheschuts, mitsgaders klooten, buspoeder, loot ende lonten daertoe ter nootdruft. Het schip S. Juan houdet 350 tonnen last, 130 strijdtbare mannen, 80 bootsgesellen oft scheeps-volck, ende 24 stucken gheschuts met klooten, buspoeder, loot ende lonten daertoe noodich wesende. Het schip, Maria genaemt, brengt mede 165 tonnen last, 180 soldaten, 100 scheeps-volck ende 24 stucken geschuts met daertoe behoorlicke klooten, buspoeder, loot ende lonten. Het schip Manuela houdet 520 tonnen last, 130 soldaten, 34 scheeps-volck, 16 stucken geschuts, met klooten, buspoeder, loot ende lonten daertoe behoorende. Het schip, Santa Maria de Monte Major genaemt, brenget mede 707 tonnen last, 220 soldaten, 50 scheeps-volck ende 30 stucken geschuts mitsgaders klooten, loot ende lonten daertoe tot nootdruft.
⁌ Nu volgen andere Schepen diemen noemt Pataxes.
Het schip ofte Patasche, la Maria de Aguirre genaemt, houdt 70 tonnen last, | |
[pagina 139]
| |
30 soldaten, 23 scheeps-volck ende 10 stucken gheschut met klooten, buspoeder, loot ende lonten daertoe noodich. Het schip, la Isabella ghedoopt, houdet 71 tonnen last, 30 soldaten, 23 scheeps-volck en 12 stucken gheschuts, mitsgaders klooten, loot, buspoeder ende lonten die daertoe van nooden zijn. Het schip, Patasche de Miguel de Suso ghenaemt, voert 96 tonnen last, 30 soldaten, 26 scheeps-volck ende 12 stucken gheschuts met daertoe nootdruftige klooten, buspoeder, loot ende lonten. Het schip oft Patasche S. Steffan brengt 78 tonnen last, 30 soldaten, 26 scheeps-volck ende 12 stucken geschuts met daertoe nootdruftige klooten, buspoeder, loot ende lonten. Somma in als dat dese armade begrijpt sijn: 14 schepen, 10 groote ende 4 kleyne diemen Patasches noemt, dragen 6567 tonnen last swaer; en̄ komen in sulcke schepen 2037 soldaten te voet, 863 scheeps-volck, die maken tsamen 2802. Item 260 stucken gheschuts ende 1190 klooten, 467 quintal (het quintal voor 125 pont gherekent) buspoeder, 140 loot ende 89 lonten.’ Volgends nauwkeuriger opsomming voerden de schepen: 6067 tonnen last, 2100 soldaten, 888 scheepslieden, en 302 stukken kanon.
Ga naar margenoot+ End' uyt Andalouzy'
tien schepen bracht hy by.
‘⁌ Scheeps toerustinge ofte Armade vande schepen wt Andalusien, over dewelcke dat Capiteyn generael is Pedro de Valdes. Het schip, ghenaemt Capitana, doet 1150 tonnen last, 304 soldaten, 118 scheepvolcx, 50 stucken gheschuts, met nootdruftighe cloten, buspoeder, loodt ende dierghelijcken. Het schip, Sant Francisco Almiranta ghenaemt, brenght 915 tonnen last, 230 soldaten, 60 scheepvolcx, 30 stucken gheschuts, mitsgaders andere daer toe nootdruftighe cloten, poeder ende diergelijcken. S. Johannes Baptista Galeon maeckt 810 tonnen last, 250 soldaten, 40 scheepvolcx, 40 stucken gheschuts, mitsgaders clooten, buspoeder, loodt ende anders wat daertoe van nooden is. Het schip S. Juan Gargaren doet 569 tonnen last, 170 soldaten, 60 scheepvolcx ende 20 stucken gheschuts: midtsgaders clooten, buspoeder, loot ende anders wat daer toe van nooden is. La Conception, het schip also genaemt brengt mede 862 tonnen last, 200 soldaten, 65 scheepvolcx ende 25 stucken gheschuts, mitsgaders clooten, buspoeder, loodt ende lonten daertoe van noden. Die Urca ofte dat schip Duquesa S. Anna ghenaemt, maeckt 900 tonnen last, 30 soldaten, 80 scheepvolcx, ende 30 stucken gheschuts met daertoe nootdruftighe clooten, buspoeder, loodt ende lonten. S. Cathalina schip brengt mede 730 tonnen last, 250 soldaten, 80 scheepvolcx ende 30 stucken gheschuts, midtsgaders nootdruftighe clooten, buspoeder, loodt ende lonten daertoe. La Trinidad, dat schip also gedoopt, hout 650 tonnen last, 200 soldaten, 80 scheepvolcx, ende 20 stucken gheschuts, midtsgaders clooten, buspoeder, loodt ende lonten daertoe van nooden wesende. Het schip S. Maria de Juncar maeckt 730 tonnen last, 240 soldaten, 80 mariniers ofte scheepvolcx en̄ 24 stucken geschuts met nootdruftighe clooten, buspoeder, loodt ende lonten daertoe. S. Bartholomeus schip brengt mede 976 tonnen last, 250 soldaten, 80 scheep- | |
[pagina 140]
| |
volcx ende 30 stucken gheschuts met daertoe behoorende clooten, buspoeder, loot ende lonten. Op de Patasche, dwelck men noemt Spirito Sancto, zijn 40 soldaten, 33 boodtsghesellen, 10 stucken gheschuts, midtsgaders clooten, buspoer en̄ loodt daer toe van nooden wesende. Somma in dese esquadra ofte nummer van schepen begrepen, doet in alles 11 schepen; de 10 zijn groote schepen maer het elfste cleender, patasche genaemt, houdende tsamen 8762 tonnen swaerts ende comen daerin 2400 soldaten ende strijdtbare mannen; daerover noch 800 scheepsvolck ende 260 stucken gheschuts met alle het gene dat daer toe van nooden is.’ Daar zijn integendeel 8292 tonnen last, 2164 soldaten, 776 scheepslieden en 309 stukken kanon. In de optelling der geheele zeemagt geeft de lijst blz. 10, voor totaal der ‘Armade tot Andalusien’: 8762 tonnen last, 2525 soldaten, 900 scheepslieden en 260 stukken kanon.
Ga naar margenoot+ Tghetal noch van veertiene
wt Guypuzcoa nam.
‘⁌ Armade vande Schepen die gekomen zijn wt het landt van Gipuzcoa, over dewelck van 's Conincx wegen overste is Michiel van Quende. Het schip S. Anna, Capitana ofte Hooftschip, brenght 1200 tonnen last, 300, soldaten, 90 scheepsvolc ende 50 stucken geschuts metallerley toebehooren van klooten, buspoeder, loot ende lonten. Onse Lieve Vrouwe vander Roosen schip, Almiranta ghenaemt, houdet 945 tonnen last, 230 soldaten, 64 scheepsvolck ende 30 stucken geschuts, met klooten, buspoeder, loot ende lonten daertoe van nooden wesende. Het schip S. Salvador brengt 958 tonnelast, 330 soldaten, 80 scheepsvolc ende 30 stucken gheschuts, midtsgaders nootdruftighe clooten, buspoeder, loodt ende lonten. S. Stevan, het schip brengt 936 tonnen last, 200 soldaten, 70 scheepvole en̄ 30 stucken gheschuts, daer beneffens de nootdruft van clooten, buspoeder, loodt ende lonten. S. Marta doet 548 tonnen last, 180 soldaten, 70 scheepvolcx ende 25 stucken gheschuts, met nootdruftige clooten, buspoeder, loodt ende lonten. S. Barbara, het schip maect 525 tonnen last, 160 soldaten, 50 scheepvolcx ende 18 stucken geschuts, midtsgaders nootdruftige clooten, buspoeder, loodt ende lonten. La Maria, het schip also ghenaemt doet 291 tonnen last, 120 soldaten, 40 scheepvolcx, 15 stucken gheschuts met daertoe behorende clooten, buspoeder, loodt ende lonten. S. Cruys, 680 tonnen last, 150 soldaten, 40 scheepvolcx, 20 stucken geschuts, met clooten, buspoeder, loodt ende coorden daertoe van nooden wesende. De Urca, Doncella ghenaemt, maect 500 tonnen last, 160 soldaten, 40 scheepvolcx, 18 stucken geschuts, midtsgaders clooten, buspoeder, loodt en̄ lonten. Die patasche, la Asuncion ghenaemt, brengt 600 tonnen last, 30 soldaten, 16 scheepvolcx, 12 stucken gheschuts met daertoe nootdruftighe clooten, buspoeder, loodt ende lonten. Die patasche, S. Bernave, Item de patasche van onse lieve Vrouwe van Guadalupe, ende ten lesten die pinaze la Madalena; dese dry brenghen elck in het bysonder iust soo veel tonnen last, krijchsvolck, scheepsvolc, gheschut ende wat daer toe van noden is, als de patasche la Asunction daervan boven gheseyt is. | |
[pagina 141]
| |
Somma in alles wat die Esquadra, ofte den nummer die tot de hier toe ghenoemde schepen medebrenghen, zijn 14 schepenGa naar voetnoot1, die te samen houden 6991 tonnen last, met dewelcke dat aencomen 2092 soldaten, 670 scheepvolcx, die maken tsamen 2708; ende 277 stucken gheschuts, midtsgaders andere daertoe nootdruftighe dinghen.’ Die schepen voeren integendeel 8983 tonnen last, 1950 soldaten, 608 scheepslieden en 281 stukken kanon.
Ga naar margenoot+ End' wt Levant hem dienen
Volck met tien schepen quam.
‘⁌ Armade vande Orientaelsche Schepen, Levantiscas ghenaemt, daer over dat van sConincx wegen thooft is Martin de Vertendona. La Regazona, capitana oft hoofschip, houdet 1294 tonnen last, 350 soldaten, 9 scheepvolcx ende 35 stucken gheschuts, met andere nootdruft daer toe als clooten, buspoeder, loodt ende lonten. La Lavia, almiranta genaemt, voert 728 tonnen last, 210 soldaten, 80 scheepvolcx ende 30 stucken gheschuts, met clooten, buspoeder, loodt ende lonten daertoe nootdruftich. La Ratas. Maria Cronada maect 820 tonnen last, 340 soldaten, 90 scheepsvolc ende 40 stucken gheschuts, met nootdruftige clooten, buspoeder, loodt ende lonten. Het schip, S. Juan de Cicilia, brenght 880 tonnen last, 290 soldaten, 70 scheepvolcx, 30 stucken geschuts, midtsgaders tgene dat daer nootsakelijcken toebehoort. La Trinidad Valencera maect 1100 tonnen last, 240 soldaten, 90 scheepvolcx, ende 46 stucken gheschuts, midtsgaders 'dien dat daer toe nootdruftich is. La Nunciada doet 703 tonnen last, 200 soldaten; 90 scheepsvolcx, ende 30 stucken gheschuts, midtsgaders dat tot nootdruft daertoe behoort. S. Nicolas Predaneli, dat schip also ghenaemt, voert 834 last, 280 soldaten, 84 scheepvolcx, ende 30 stucken gheschuts, midtsgaders dat daer toe behoort ende nootdruftich is. La Juliana brengt 780 tonnen last, 330 soldaten, 80 scheepsvolcx, en̄ 36 stucken geschuts, midtsgaders al anders wat daer toe van noden is. Het schip S. Maria de Pison doet 666 tonnen last, 250 soldaten, 80 scheepvolcx, ende 22 stucken gheschuts, midtsgaders allerley nootdruft daer toe behoorende. La Trinidad de Escala doet 90 tonnen last, 302 soldaten, 90 scheepvolcx, ende 25 stucken gheschuts, midtsgaders tghene dat daer toe behoort. Somma: altesamen wat dese esquadra ofte nummer vande schepen in sich begrijpt, doet 10 schepen die houden 7705 tonnen last swaer, ende comen aengeseylt met 2880 soldaten, 807 scheepvolcx ende 310 stucken gheschuts, midtsgaders alle toebehoorende nootdruft.’ Er zijn volgends beter opsomming: 7895 tonnen last, 2492 soldaten, 763 scheepslieden en 324 stukken kanon.
Ga naar margenoot+ Vijfmael vijf hulcken groot
met menich kleynen boot.
De lijst noemt er slechts drie-en-twintig: | |
[pagina 142]
| |
‘⁌ Annade vande schepen die men Urcas noemt, over dewelcke dat, van sconincx weghen hooft is Lopez de Medina.
Het hooft-schip, el gran Grifon, capitana, doet 650 tonnen last, 250 solda. ten, 60 scheepvolcx, ende 40 stucken gheschuts, midtsgaders wat ter nootdruft daertoe behoort. Het ander schip, Almiranta S. Salvador genaemt, dat doet ooc 650 tonnen last, 230 soldaten, 60 scheepvolcx, ende 30 stucken gheschuts, midtsgaders alle dat daertoe behoort oft van nooden is. Perro Martino, Het schip also genaemt, maect 200 tonnen last, 80 soldaten 30 scheepvolcx, ende 30 stucken gheschuts, midtsgaders wat daertoe nootdruftich is. Falcon blanco de groote doet 500 tonnen last, 170 soldaten, 40 scheepvolcx, 18 stucken gheschuts met hetgene dat daer toe behoort. Castillo negro brengt mede 750 tonnen last, 250 soldaten, 50 bootsgesellen, ende 27 stucken gheschuts met alle toebehoor. Barca de Hamburg maect 600 tonnen last, 250 soldaten, 50 scheepvolcx, en̄ 25 stucken gheschuts, midtsgaders alle dat de nootdruft daertoe vereyscht. Cassa de Paz-grande; Item S. Pedro maior; Item el Sanson, ende S. Pedro minor brenghen iuyst so veel tonnen last, elck een bysonder, als die barca van Hamburg daervan hier voren gheseyt is. Barca de Anzicque ofte dat schip van Dantzick, voert 450 tonnen last, 210 soldaten, 50 scheepvolcx ende 26 stucken gheschuts mitsgaders alle dat daertoe behoort. Falcon Blanco Mediano, 300 tonnen last, 80 soldaten, 30 scheepvolcx, ende 18 stucken gheschuts met tgene dat daer toe behoort. S. Andreas brengt 400 tonnen last, 160 soldaten, 40 scheepsvolck, ende 15 stucken gheschuts, met tghene datter toe van noden is. Cassa de Paz Chica maect ofte brengt 350 tonnen last, 170 soldaten, 40 scheepvolcx, ende 15 stucken gheschuts ende wat daertoe van noden is. Cuerbo Bolante voert 400 tonnen last, 210 soldaten, 40 scheepvolcx, 18 stucken gheschuts, ende voorts wat daer meer toe behoort. Polonia Blanca maect 250 tonnen last, 60 soldaten, 30 scheepvolcx, ende 12 stucken gheschuts, mitsgaders alle andere nootdruft daertoe behoorende. La Ventura ende S. Barbara maecken iuyst so veel; S. Jago, 600 tonnen last, 60 soldaten, 40 scheepvolcx, 19 stucken gheschuts, ende voorts wat daer toe van noden is. El gato die Cat, het schip also ghenaemt, houdet 400 tonnen last, 50 soldaten, 30 scheepvolcx, ende 9 stucken gheschuts, met alle zijn toebehoren. S. Gabriel, het schip na den Engel also genaemt, brengt mede 280 tonnen last, 50 soldaten, 28 scheepvolcx ende wat daertoe behoort. Ende Esaias, dat schip, brengt oock iuyst so veel aen. Also dat in dese 23Ga naar voetnoot1 Urcas sommarie begrepen den inhoudt van 10271 tonnen last, van 3221 soldaten, 708 scheepsvolcx, en̄ wort op de voornoemde schepen bevonden 410 stucken geschuts met alles dat so van nootdrufts wegen daertoe behoort.’ Volgends nauwkeuriger opsomming hieldt de vloot der Urcas 9960 tonnen last, 3450 soldaten, 880 scheepslieden en 406 stukken kanon.
Ga naar margenoot+ Pataschen neghentien
veel savers kreegh midts dien.
| |
[pagina 143]
| |
‘⁌ Patasches ende Zabras, schepen also genaemt, daer over dat van sConincx wegen gewalthebber ende hooft is Don Antoni de Mendoza.
La Capitana ofte hooft-schip van onser liever Vrouwen del pilaer van Zaragossa, doet 300 tonnen last, 120 soldaten, 54 scheepvolcx ende 12 stucken gheschuts met alles dat so van nootdrufts wegen daer toe behoort. La Caridad Inglesa doet 180 tonnen last, 80 soldaten, 36 scheepvolcx ende 12 stucken gheschuts, midtsgaders wat daertoe van noden is. S. Andreas Estoces maect 150 tonnen last, 51 soldaten, 30 scheepvolcx, 12 stucken gheschuts, ende wat voorts daer toe van noden is. El patasche crucifio, 150 tonnen last, 50 soldaten, 30 bootsgesellen, 8 stucken gheschuts, ende alles wat daertoe behoort. Het schip, ghenaemt Nuestra Segnora del Puerto, houdet oock al ghelijcke veel gelijck de voornoemde patasche. La Conception de Carassa, ende van onse Lieve-Vrouwe van Begnoa. Item Conception de Capitillo, ende ten vierden oock het schip S. Heronimo, dese houden ende maken van 60 tot 70 tonnen last, van 50 soldaten, ende 30 scheepsvolc, midtsgaders 8 stucken geschuts met alles wat daer toe behoort. Nuestra Segnora de Gracia. Item la Conception de Francisco Lastero nuestra Segnora, dat is van Onse lieve Vrouwe van Guadelupe, la Conception Espiritu Sancto, ende ten laesten oock Nuestra Segnora de la Fresneda, dese schepen houden alle iuyst so veel in haer ghelijck de voorgaende. Voorder oock het schip Zabra la Trinidad. Item Zabra Nuestra Segnora de Castro. Item S. Andres la Conception, een andere la Conception de Sommariba, S. Catalina, S. Juan de Carassa, la Assumtion, die voeren alle ghelijck sulcke last ghelijck die voornoemde. Somma in alles dat die Esquadres ofte number vande schepen medebrengen zijn 22 Patasches ende Zabras, die voeren 1131 tonnen last, midtsgaders 479 soldaten, 574 scheepsvolck, ende 193 stucken gheschuts, met alle het ghene dat daer toe van noden is.’ Daer waren 1840 tonnen last, 1051 soldaten, 600 scheepslieden en 164 stukken kanon.
Ga naar margenoot+ Van Napels deed' hy commen
twintich galeyen daer.
De lijst maekt geen gewag van die twintig galeijen die uit Napels zouden gekomen zijn, alleenlijk vindt men er ‘vier Galeazen van Neapoli (Napels)’ in vermeld waar de opsomming van gedaen wordt in de aenteekening op het 5e v. der 14e stroof.
Ga naar margenoot+ Men word' in eender sommen
van schepen eerst ghewaer
hondert end' vijftich sterek.
Hier volgt de opsomming uit de lijst genomen; men zal bemerken dat de cijfers bijna nooit overeenkomen; daervan zal telkens narigt gedaen worden.
‘Summa summarum vande geheele armade oft scheepstoerustinge te samen gherekent brengt 12 galeones van Portugal die doen 7737 tonnen last, 4330 soldaten, 139 scheepsvolck, 400 stucken geschuts, mitsgaders kloten, buspoeder, loot, lonten daertoe van noodenGa naar voetnoot1. | |
[pagina 144]
| |
Item veerthien schepen wt Biscaya, over welcke de overste is Juan Martinez de Ricalde; dese schepen brengen 6567 tonnen last, 2050 soldaten, 900 scheepsvolck, 270 stucken gheschuts, mitsgaders allerley daertoe behoorlicke nootdruftGa naar voetnoot1. Item 16 Galeones wt Castilia die brengen wt 8700 tonnen lasts, 2560 soldaten, 420 stucken gheschuts met allerley nootdruftGa naar voetnoot2. Item de elf schepen wt Andaluzia brenghen mede 8762 tonnen last, 2525 soldaten, 900 scheepsvolck, ende 260 stucken geschuts, mitsgaders nootdruftige toebehooringeGa naar voetnoot3. Item de schepen wtet landt Guipuzcua, 14 schepen, die brengen 6991 tonnen swaer, 2102 soldaten, 718 scheepsvolck ende 280 stucken geschuts, ende wat daertoe van nooden isGa naar voetnoot4. Item de armada ende krijchs-toerustinghe wt Levantisca met 10 schepen, die houden 7705 tonnen last, 2900 soldaten, 867 scheepsvolck, ende 310 stucken gheschuts, ende wat daertoe van nooden isGa naar voetnoot5. Item de Armada oft Urcas zijn 23 die houden 10271 tonnen last, 3321 soldaten, 708 scheepsvolck, ende 400 stucken gheschuts met allerley toebehoorende nootdruftGa naar voetnoot6. Item de Pataschen ende Zabras zijn 22, die houden 1221 tonnen last, 376 soldaten, 574 scheepsvolck ende 110 stucken geschuts; met allerley nootdruftige toebehoorteGa naar voetnoot7. Item de vier voorgenoemde Galeazen van Neapolis brengen mede 863 soldaten, 530 scheepsvolck, 200 stucken geschuts, mitsgaders andere nootdruftige toebehoorteGa naar voetnoot8. Item de vier Galeyen doen 400 soldaten ende 20 stucken gheschut mettet gene dat daer noch toe van nooden isGa naar voetnoot9. Inde vier Galeazen komen oock 1200 persoonen aen riemen ofte roeyers ende inde vier galeen 888 diergelicke roeyers die maecken altsamen 2088. Over tvoorsz. buspoeder wort noch mede gebracht, by gevalle oft by avontueren eenich perijckel quame, 600 quintalen. Dat also, na t'voornoemde overslaen, inde voorseyde armade ofte krijchstoerustinge in somma begrepen wort 130 schepen, die brengen mede 57868 (juister 59230) tonnen swaer, ende 19295 (beter 20312) soldaten voetvolck, ende 8450 (8360) scheepsvolck, ende 2080 (2424) riemers oft persoonen aen riemen, | |
[pagina 145]
| |
ende 2630 (3049) stucken gheschuts ghegoten, allerley sorten ofte fatsoen, onder welcken dat zijn slangen ende middelmatige slangen, ende groote Canonen, mitsgaders oock allerley daertoe nootwendighe behoorende saken.’
‘⁌ Wederomme die soorten vande schepen die by dese Armade zijn.
65 Galeonen ofte groote schepen, 25 Urcas tot 500 ende 700 tonnen last, 19 Patasches tot 70 ende 100 tonnen last, 13 Zabras mette twee wt Portugael, 4 Galeazen ende 4 Galeyen, dewelcke maecken tsamen in een somme also voorsz. is 130 schepen. Daer komen oock mede 20 kleene scheepkens, die men noemt Caravelles, tot behoeff ende dienste der voornoemde armade; oock komen noch mede 10 falvas met 6 roeyers oft riemen aen elck.’
Ga naar margenoot+ Dat boots-volck in een tas
acht-duyst vier-hondert was
8450 volgends de lijst, en volgends nauwkeuriger berekening 8360. Roeyers te weegh' hy bracht
twee-duyst en tachtich acht.
indien men de opsomming der lijst volgt, vindt men inderdaad 2088 roeijers: ‘in de vier Galeazen komen oock 1200. persoonen aen riemen ofte roeyers ende inde vier galeen 888. diergelicke roeyers die maecken altsamen 2088;’ doch het juiste getal is 2424.
Ga naar margenoot+ Tgheschut
twee duyst daer zijn ghetelt,
ses hondert boven dien,
daer toe noch driemael tien,
cartouwen altemael
of slanghen van metael,
twee duyst + ses hondert + 3 × 10 maekt een totael van 2630 stukken kanon. De ‘Relatie’ komt daarmeê volkomen over een; men leest aldaer, blz. 11: ‘Dat also, na 't voornoemde overslaen, inde voorseyde armade ofte krijchstoerustinghe in somma begrepen wort.... 2630 stucken gheschuts gheghoten, allerley sorten ofte fatsoen, onder welcken dat zijn slangen ende middelmatige slangen, ende groote canonen, mitsgaders oock allerley daertoe nootwendighe behoorende saken.’ Er waren echter 3049 stukken kanon. Cartouwen, thans nood-busse, zegt Kiliaen, genus bombardae majoris, vulgò Cartuna et quartana. Slanghen, gewoonelijk veldslangen geheeten, bij Kil. bombarda longior, serpentina, colubrinae.
Ga naar margenoot+ Veel waghens, seylen, touwen,
veel lonten, cruyt end' loot;
Voorraedt was daer te schouwen
Voor een half jaer ter noot.
Hoe! wagens op eene vloot? waartoe mogten ze dienen? - Philips wilde | |
[pagina 146]
| |
England niet alleen op zee ook te lande bestrijden en de wagens waren bestemd om het geschut aen land te brengen. De ‘relatie’ zegt, blz. 19: ‘maer, opdat men de voornoemde stucken gheschuts aen landt brenghen mochte, en heeft men niet alleen molens, maer oock alle andere ghereetschap mede ghenomen, wagens karren, wijt ende breet, daer toe bequaem.’ Touwen. ‘Item coorden, touwen, groote, dicke touwen dewelke men noemt op tspaens Cabrias, maer op latijn noemtmense Camelos, barders, casten ende al anders wat daer toe van node is, om de voornoemde munitien daermede voort te brenghen.’ ‘Bovendien so worden ooc allerley seelen ofte touwen ofte coorden om daermede op ende af te climmen inde schepen mede gebracht, en̄ lijnwerck oock swaert om daermede te stoppen die gaten aende schepen, en̄ nagels die clusen vast ende dicht te maken alles provisie als men die van doen heeft, so heeft men oock vaentgens ofte vaendels gemaect met des conincx wapen, en̄ ooc tbeelt Christi en̄ onser liever Vrouwen.’
Ga naar margenoot+ Eeck, oly, wijn, knofloock,
Biscuyt end water oock,
Visch, vleysch, rijs, kaes end speck
en was daer gheen ghebrec.
De ‘Relatie’ geeft alles in 't breede: ‘Biscuyt broot 11,000 quintalen, daer van op elcke persoon tsmaents gerekent is een half quintael daer men hem mede behelpen can meer als 6 maenden; den wijn dien voorhanden is 14170, daermede men op 6 maenden hem behelpen can; spec is voorhanden 6500 quint, ooc op 6 maenden; case 3433 quint.; allerley drooghe visch 8000 quint.; rijs 3 quint. daermede datmen over de 6 maenden hem behelpen can; bonen en erten op provisie, 6320 fangas die 6 maenden ghenoech; olie 11398 arrobas ghenoech voor de bestemde tijt; azijn is in provisie 23870 arrobas daermede datmen die 6 maenden voorsien is; 11851 pijpen waters.’
Ga naar margenoot+ Alonso Perez prachtich
hy noemde Generael.
Alonzo Perez de Guzman, hertog van Medina Sidonia voerde het opperbevel over de vloot (Vander Vynckt II, p. 155; - Wagenaar, VIII, blz. 283). Don Alvare de Bazan, markgraaf van Ste Kruis was eerst benoemd geweest, maer hij stierf, terwijl men nog aen de toebereidsels der vloot arbeidde.
Ga naar margenoot+ Tot desen hen begaven
ghewillich op de vaert
veel vorsten ende graven,
oock skonings soon bastaert.
Onder de edellieden die met de vloot wegzeilden waren de eene op eigen kosten medegetrokken en de andere door den Koning bezoldigd. oock skonings soon bastaert
De hier bedoelde was de hertog van Pastrana, ‘fils du prince d'Evoli’, zegt Vander Vynckt, ‘mais qu on croyait fils du roi.’ II, p. 156Ga naar voetnoot*. | |
[pagina 147]
| |
Ga naar margenoot+ Daer quamen mede gapen
hoe eynden soud' dit spel
veel monicken end papen
die spelden even wel
naer een prebende vet.
Er waren inderdaed 180 ‘geestelijcke oordens personen’ op de vloot:
‘Soo trecken oock in dese armade mede gheestelijcke oordens personen.
Wt de oorden S. Francisci der Observanten wt de Provincie van Castillia 8; van de selvighe oorden wt de provincie van Poortugal 20; barvoete monicken wt Castilia 69; wt Poortugal vander selviger oorden 10; item augustijner monicken wt Castilia 9; desselven oordens Augustijner monicken wt Poortugal 14. Item noch monicken Franciscaner oordens del Pagna wt Poortugal 6; barvoeter Carmeliten 12; vande derde oorden S. Francisci van Poortugal 8; Paters Dominicani, ofte Preecheer oordens wt de provincie van Andaluzia 22; Carmeliten van Poortugal 9; Paters ofte Vaders wt de geesselinghe ofte Broederschap Jesu wt Castilia 15; desselvighen oordens Jesuiters wt Poortugal 8. Somma alle geestelijcke ende oordenspersonen maken tsamen 180.’ Ik vind er integendeel 210. Wel der moeite des invoegens waerdig schijnt mij het volgende uit de ‘Relatie’: ‘Spittaels ofte Gast-huys Lieden.
Don Martin de Allercon, Overste ofte Generael Bevelhebber, zijnen Leutenant, 5 Medici ofte Medicijnmeesters, opperste Wondartzt ofte Cirurgijn, ende 4 andere Cirnrginen, 5 Medehulpers, 4 Verbinders, ende eenen Toesiender, eenen oppersten Hoofmeester, ende noch andere Officieren, Jonghen ende Dienaren, tot in de 62. Dat vaerder also te samen zijn 85 de welcke het Spittael ofte Gasthuys te bewaren ende te versorghen hebben.’
Ga naar margenoot+ Duyst end vyfhondert jaer
met elfmael acht te gaer
men teld', int lest van Mey
als uytquam dees armey.
Waerlijk! wonderbaer van nauwkeurigheid! De vloot zeilde den 29 Mei 1588 uit de haven van Lissabon.
Ga naar margenoot+ De Crong'hen was ter hant.
Versta de haven van het oude Corunium, heden Corogne.
Ga naar margenoot+ met veertich schoon pinassen,
De admirael Seymour kruiste voor de Teems om den ingang der rivier aen Parma te beletten.
Ga naar margenoot+ Noch kreech Fransoys Draeck last
De admirael Drake vervoegde zich bij Howard te Plymouth, met al de schepen welke hij vinden kon.
Ga naar margenoot+ So zijn in eender sommen
vijff-en-dertich te gaer
end' hondert wtghecommen
half julius van daer.
Dus dat de storm reeds 15 schepen verbrijzeld had. - half julius, den 21n. | |
[pagina 148]
| |
Ga naar margenoot+ Voor Plemmuyen end Wight.
Zie str. 40 in de aenteekening aen den voet der blz.- Wight is het eiland van dien naem.
Ga naar margenoot+ Niet rakende Lizard
op veertich mijlen naer.
Lizard is een kaep aen het Z.W. einde van Engeland, in het graefschap Cornouailles.
Ga naar margenoot+ End met cartouwen groot.
Zie de aent. op str. 24, vs. 1-8.
Ga naar margenoot+ T'meeste schip t'overwinnen
dier van Andalouzy
bestondt Drack; end daer binnen
Pedro Baldez kreegh hy.
Dit was ‘Het schip ghenaemt Capitana, doet 1150 tonnen last, 304 soldaten, 118 scheepvolc, 50 stucken gheschuts met nootdruftighe cloten, buspoeder, loodt ende dierghelijcken.’ Zie de geheele lijst der schepen uit ‘Andalusien’ in de aent. op de 19 str. vs. 7-8. De aenvoerder die op dit schip krijgsgevangen gemaekt werd en ‘stracx naer Lonnen’ gezonden heette Pedro Valdez (V.d. Vynckt ed. D. Rg. II, 166) of Pedro de Valdes. Zie de aent. op de 19 str. vs. 7-8.
Ga naar margenoot+ Tot datse Calis saghen
noyt hebbens' hen ghewendt.
Versta: De Spanjaerden hebben zich nooit omgekeert (ghewendt) tot datze voor Kales kwamen.
Ga naar margenoot+ ..... met zijn jachten
end' pleyten vallen toe.
Pleyt, lang schip, ‘navis larga plana’ zegt Kiliaen.
Ga naar margenoot+ Dat die sy by gheruckt
D.i. Dat Parma (die) daer bij zij gegaen, namelijk: bij de Spaensche vloot die voor Calis anker had geworpen.
Ga naar margenoot+ mits tgat hem toeghespert
dien aenslagh heeft verwert.
De zeeuwsche schepen lagen immers vóór de haven van Duinkerke (zie st. 56. vs. 7-8); daer en boven was de admirael Hendrik Seymour die, sedert het wegvaren der Spanjaerden naer Kales niets meer voor Londen te vreezen had, dien blokus, met zijne vloot, gaen versterken.
Ga naar margenoot+ Dit gebeurde in den nacht van den 7n van Oogstmaend. V.d. Vynckt, II, 167.
Ga naar margenoot+ Die meeste Galeasse
voor Calis bleef verstrandt.
Vergl. V.d. Vynckt, II, 167.- Die ‘meeste Galeasse’ was ‘die Galeaza capitana, ghenaemt Sant Lorenzo, voert 270 soldaten ofte krijchs-volck, 130 scheeps-volck, 300 die aen riemen roeyen, 50 stuc geschuts met allerley toebehoorten dat daer toe nootdruftich is.’ | |
[pagina 149]
| |
Ga naar margenoot+ Don Hugo van Moncade
moest oock med'om den hals.
‘Don Hugo de Moncade’ voerde het bevel over ‘De vier Galeazen van Ncapoli’ waar de lijst van te lezen is in de aent. op de 14 str. vs. 5.
Ga naar margenoot+ Veneetsche schepen dry.
Ik heb reeds elders opgemerkt dat de ‘Relatie’ van geene ‘Veneetsche schepen’ spreekt. Zie Van der Vynckt 11, p. 155 en de aent. op vs. 5 der 14e str.
Ga naar margenoot+ Voor Blanckenberch d'een lagh,
't ander bleef voor Oostenden.
Het waren twee Portngeesche Galions. Zie Van der Vynckt, 11, p. 168.
Ga naar margenoot+ Don Diego Pimentel.
Hij voerde het ‘Regiment van Cicilia.’ ‘Les Anglois les poursuivirent jusqu'au 12 août, ayant eux-mêmes besoin de se raccommoder, ils se jetèrent dans leurs ports.’ VanderVynckt, 11, p. 168.
Ga naar margenoot+ als niet sy laghen stille
omtrent Fairlandt vergaert.
Fairlandt is Fairhill.
Ga naar margenoot+ In Loughfoil aengheworpen
veel Spangiaerts zijn aen landt.
Lough foyle is een golf in het graefschap Londonderry, in Ierland. By Sligo gaven aen.
Sligo of Slego lat. Slegum, eene kleine stad in Ierland met moeilijke haven.
Ga naar margenoot+ Te Dingli by de custen.
Dingli of Dingle, lat. Dinglia met goede havens voorzien en in de grootste baei van Ierland.
Ga naar margenoot+ een Bischop.
De lijst waerin ‘alle de geestelijcke ende ordens persoonen’ die met de vloot wegzeilden opgezomd zijn, spreekt van geene bisschoppen. Zie de aent. op de 34 str, vs. 1.
Ga naar margenoot+ Oock wordt' int eylandt Clere,
ghehaelt een ander an.
Lees Clare maar spreek uit gelijk in 't lied. De uitspraak heeft hier alleen den schrijver tot leiddraed gediend. Het is een eiland N.W. van Ierland.
Ga naar margenoot+ Noch een raeckt' aen den gront
by de cust van Desmond.
Desmond is een klein landeken, almede gelegen in Ierland. | |
[pagina 150]
| |
Ga naar margenoot+ Een schip van d'aldermeeste
dat duysent vaten droegh
by Swerwijck, door tempeeste,
in Bleskeys stroom om sloegh.
tschip hiet Mary de Roos.
Dit schip, op de lijst bekend onder den naem van ‘Onse lieve vrouwe vander Roosen,’ voerde 945 tonnen last, 230 soldaten, 64 scheepslieden en 30 stukken kanon. Het maekte deel van de ‘armade... wt het landt van Guipuzcoa.’ Zie. de aent. op de 20e str. vs. 1-2.
Ald. 3. Swerwijck is eene stad in het graefschap Kerry (N. van Ierland), met goede havens door de Spanjaerden, ten jare 1578, versterkt.
Ga naar margenoot+ Vijf-hondert bleven doot.
Volgends de ‘Relatie’ waren 230 soldaten en 64 scheepslieden op dit schip (Mary de Roos), maer daerbij nog ‘veel edl'.’ De zoon van den ‘Piloot’ is alleen ontsnapt en om tot het getal van 500 dooden te geraken, moesten er nog 207 edellieden en dienaren der edellieden op zijn.
Ga naar margenoot+ Des conings soon bastaert
Prins d'AscoliGa naar voetnoot* ghenaemt.
Het lied heeft reeds van dien prins melding gemaakt (Str. 27 vs. 4). Van der Vynckt noemt hem hertog van Pastrana ‘fils du prince d'Evoli, mais qu'on croyait fils du roi.’ II, p. 156.
Ga naar margenoot+ Met Oquendo versaemt.
Michiel de Oquendo voerde het bevel over de schepen die uit Guipuzcoa kwamen; het schip Mary de Roos (onse lieve vrouwe vander Roosen of Nuestra Segnora della rosa) droeg zijne vlag. Str. 96. De overblijfsels der armada invincible kwamen, een voor een, in de havens van Spanje terug. Deze overgroote zeemagt had niets van alles wat haer voorgeschreven was, tot grooten spijt van Philips II, kunnen uitvoeren. De Spanjaerden beschuldigden Parma dat hij het hoofd met de Engelschen gestoken had, om dat hij de koningin van dat land verhoopte in huwelijk te krijgen, en dat hij de steden welke hij in de Nederlanden veroverd had zoo zacht behandelde alléen omdat hij deze landen van Spanje wou afscheuren en de kroon er op zijn eigen hoofd van plaetsen. Deze beschuldiging won grond in Spanje en kreeg verhoor bij Philips die Parma's bewezene diensten miskende. Dit viel den krijger zwaer op 't harte en verzeerde zoodanig zijne ziekte dat, wanneer hij uit Frankrijk waer hij versche lauweren gewonnen had, terugkeerde, hij tot Atrecht moest stil houden en aldaer den 3 van Wintermaend, 1592, overleed. |
|