Dietsche Warande. Jaargang 3

[p. 239]

Dietsche kleinigheden,
bijgedragen door J.J. Nieuwenhuyzen.
Fragmenten van een handschrift van ‘Het leven van Jesus’¹⁾.

In het tweede vierdedeel dezer eeuw is de kennis aan onze Midden-Nederlandsche dichters belangrijk vermeerderd geworden, door de uitgave van een groot aantal hunner werken. Onze oude proza-schrijvers hebben echter zeer schaars in die eer mogen deelen. De Groningsche Hoogleeraar G.J. Meijer heeft zich dus verdienstelijk gemaakt met de (hoewel niet zeer naauwkeurige) uitgave, in 1835, van ‘Het Leven van Jesus’, naar het eenige hem toen bekende HS., vermoedelijk van de tweede helft der dertiende eeuw en afkomstig uit de Abdij van S^t Truyen. Een jaar daarna ontdekte de Heer Mone in de bibliotheek te Stuttgart een tweede HS., geschreven in 1332, dat vroeger behoorde tot de Comburgsche boekerij. Een kort vergelijkend verslag van het laatste heeft Prof. Meijer medegedeeld in zijne ‘Nalezingen op het Leven van Jesus. Gron. 1838.’ - Ik had het geluk de vijf volgende fragmenten van een derde HS. van dit merkwaardige werk in een folio-band der XVII^e eeuw te ontdekken. Het zijn vier strookjes perka-

1) Wij verheugen ons deze vond van onzen verdienstelijken Warandgenoot, den Heer Nieuwenhuyzen, hier mee te kunnen deelen. Alle fragmenten van mnl. stukken, die slechts in zulke slordige uitgaven als die van de ‘oude school’ bekend zijn, verdienen gedrukt te worden. Eene vergelijking der tegenwoordige stukken van het ‘Leven van Jezus’ met Prof. Meijers uitgave doet ons vermoeden, dat beide dietsche texten verschillende vertalingen van een zelfde latijnsch origineel zijn. 's Heeren Nieuwenhuyzens fragmenten hebben veel over-een-komst met de lezing van het Comburger HS.
Aant. d.d. Best.

[p. 240]

ment, met schrist van het laatst der XIV^e of het begin der XV^e eeuw; zij zijn uit een oklavo-HS. genomen, dat in twee kolommen geschreven was. - Ik geef het HS. getrouw weder, alleen tusschen haakjes de letters, die afgesneden of door de boekbindersnaald waren weggestoken, er bijvoegende.

Einde 1856.

I.
(Uitgave van Prof. Meijer bl. 2.)

[se]er ontsien soude [O]m een ander sake [es] dit werc so swaer oec dat ic onder[sl]a. want die text [v]ander ewangelien [e]s in vele steden so [do]ncker datmen dien [si]n vanden woerden [n]iene can begripen [n]och wel verstaen [s]onder glosen ende [e]xposicien. ende daer [o]m arbeiden wilen [d]ie heileghen. Au[g]ustinus, Gregorius. [I]heronimus. Ende [B]eda. Ende vele an[d]er goeder liede om [d]ie ewangelien claer te maken end[e] maecten daer of groete boeke end[e] groete scrifte die vele meerre sijn [dan] die text vander e[wan]gelien alte male. [ende] hier omme als ic [te] vele steden come [so] salie met glosen [ende] met exposicien di[e] donckerheit ver[cla]ren so ic best ende c[or]telicste can. want keerdic die bloet[e] woert also in die[t]sche alsoese inden text ghescreven sij[n] so bleve dit werc [al]te doncker in vel[e steden.]

II.
(Uitgave bl. 3.)

[volbreng]hen te sinen love [d]atter oee alle die [g]hene of ghebetert [m]oeten sijn die met [g]hewillicheden. ende [m]et goeder eren[st]icheden sellen ont[f]aen. dat moet waer [s]ijn.

SEente ian ewangeliste die onder [d]ie viere ewange[li]sten sonderlinghe [g]helijct den vliegen[d]en aren. om dat [hi] hogher vloech met [k]ennessen. ende met [v]ersfandenessen. In [d]ie ombegripelike [h]eymelicheit der gotheit hier beg[hint] sijn ewangelie.

In principio era[t].

Yden¹⁾ beghinne [was] twoert ende two[ert] was met gode. e[nde] god was twoert [dat] was inden beghin[ne] met gode, alle din[c] sijn metten woer[de] ghemaect. ende sonder dat woert e[n] es niet ghemaec[t] ende dat ghemaec[t] es dat was in h[em] leven, ende dat

1) Lees: Tden = Inden.

[p. 241]

lev[en] was licht der me[n]schen ende dat licli[t] scheen in die dee[m]sternessen ende.......

III.
(Uitgave bl. 5, 6.)

wikende ende bleef [s]tom Ende het ghesciede doe vervolt worden die daghe sijns ambochts daer [h]i ghinc in sijn huus. [e]nde naden daghe [o]ntsinc elyzabeth [s]ijn wijf. ende verbarch haer vijf ma[e]nde. ende seide want [g]od heeft also bi mi [g]hedaen inden da[g]he dat hi ghesien [h]eeft afte doen mi[n]en lachter onder die menschen. Ech[t]er in die zeste ma[e]nt wort ghesent die enghel gabriel van gode in ene stat in galylea d[ie] hiet nazareth tere maghet die was getrouwet enen manne dies nam[e] was Joseph vanden huze davids. En[de] die name der maghet was maria, die enghel ghinc i[n] ende sprac te haer ghegroet sijstu vo[l] van gracien die [he]re si metti du gh[e]benedide onder d[ie] wiven. Doe si da[t] ghehoerde doe w[art] si bedroeft in sin[en] woerde. ende ghed[aehte]......

IV.
(Uitgave bl. 7.)

want hi he[v]et mi groet ghemaect die machtich es Ende sine heileghe name ende sine ontsarmherticheit es vanden enen gheslachten in dat andre die hem vresen hi heeft gedaen macht in sinen arme ende hi heeft ghebreet die hovaerde inden ghedachte sijns herten ende hi heeft ontset die gheweldighe vanden stoele ende hevet verhoghet die oetmoedighe hi hevet vervolt die honghe[righe].......

V.
(Uitgave bl. 8.)

si ghen[a]emt. doe wincke[d]en si sinen vader hoc hine wilde heten. ende hi eischede ene tafle ende screef ende sprae iohannes es sijn name. ende het wonderde hem allen doe wart die mont zacharias ontploeken. ende sine tonghe ontbonden ende sprac rechte ende ghebenedide gode. doe viel ene vrese op alle die ghebuere in¹⁾ dese woerden worden alle ghebreet over al dat gheberchte van Jude. Ende alle dese keer[den].....

1) Lees: eñ = ende.