Dietsche Warande. Jaargang 3

[p. 107]

Wandalisme.
XIV.

Eene geachte hand schrijft ons uit Leiden:

‘Sedert mijn eerste kindsche dagen schepte ik behagen in het aardige geveltje van het timmermansgildehuis op de Oudevest alhier, met name in de steenen tusschen de bovenen benedenramen en de mooye poppen. Inderdaad was dit geheel vol karakter. In het midden bevond zich een groote steen, Sint-Josef, den patroon, voorstellende, met het jaartal 1615 (?) er onder. Aan de hoeken stonden in nissen, regts Nestorianus en Castorianus, links Claudius en Sempronianus. Misschien weet gij die heeren, waarnaar door een mijner vrienden in den “Navorscher” gevraagd wordt, t'huis te brengen¹⁾. Ze waren ten voeten uit in romeinsche tenue en droegen hunnen namen boven hun hoofd. De ruimte tusschen den middensteen en de zijbeeldjes was aangevuld door twee langwerpige steenen, waarop men, besloten in geestig lijstwerk, al de instrumenten, tot het ambacht behoorende, beschouwen kon. Een vroegere eigenaar had een en ander laten beschilderen au naturel, en die thans vervuilde en vergane kleuren gaven een alleraardigsten toon aan het curieuse renaissancegeveltje, dat, helaas! gedurende dezen zomer gemoderniseerd is. Herstelling, trouwens, was wel noodig, want het huisje, sedert verscheidene jaren een sayetfabriek, was zeer bouwvallig, maar wat ik betreur is, dat niemand de hand op het

1) Gelukkig, ja. 't Zijn de vier christelijke Beeldsnijders, die leefden tijdens Diokletiaan: Men vindt ze meest Symphorianus, Castorius, Claudius en Nicostratus genoemd - hun gezel Simplicins was heidensch. Zij de gewoonte hebbende den naam van Christus aan te roepen, vóor zij aan het werk gingen, slaagden altoos in hun arbeid; maar Simplicius' gereedschap brak hem steeds onder de handen. Toen leerden zij hem in den Zoon Gods gelooven; een naamgenoot van den H. Cyrillus doopte hem, en alle vijf werden Martelaren, door de Kerk gevierd den VIIIⁿ November. Hunne gefchiedenis hangt samen met de allerliesste legenden van de 4 Gekroonden. Men stelt hun dood op het jaar 303.
Aant. v.d. Best.

[p. 108]

gedeelte van de afbraak, hetwelk kunstwaarde had, gelegd heeft¹⁾. Nu is het waar, dat dergelijk verraad aan stedelijke oudheden doorgaans in de zomervacantie, terwijl al de mannen van smaak en kennis weg zijn, geperpetreerd wordt en, waar de stad in het aanleggen van een stedelijk museum ten achter blijft, kan men van particulieren niet vergen zich met allerhande zware en morsige voorwerpen te belasten, die wel in lokalen, maar niet in woonhuizen hunne plaats vinden²⁾. Ondertusschen heeft iemand zich toch over Castorianus en Nestorianus ontfermd en zegt men mij, dat Sint-Josef door den eigenaar zelven in den muur van zijn tuintje als eene reliek is ingemetseld, doch het overige hoor ik, dat onmeedoogend tot cement³⁾ is vermalen. Gelukkig had een mijner vrienden eene uitmuntend getrouwe afteekening van het geveltje en de détails laten vervaardigen, waardoor alles, althans in effigie, is bewaard gebleven⁴⁾.’

‘PS. De vier beelden hadden alle baarden en soorten van kroonen op het hoofd en droegen of hadden gedragen - want ze waren eenigszins beschadigd - timmermans-instrumenten: Nestorianus b.v. een vijfhoek, Josef voerde een hamer op den rug. Midden in de langwerpige steenen, kroonden twee engeltjes een passer.’

1) Méer betreuren wij, dat men het geveltjen niet hersteld en het beeldwerk niet herplaatst heeft - gelijk, met loflijke zorg, door den architekt der herbouwde huisjens in de Rozeboomsfteeg te Amsterdam geschied is. Echter had de Doop-Christi wel een betere plaats kunnen krijgen dan in een blind raam (!): steeds blinde ramen aan nieuwe gevels! Aant. v.d. Best.

2) Helaas, de ‘mannen van smaak en kennis’ behoorden in te zien, dat het ons minder om het bewaren der doodsbeenderen, dan om het redden van het leven der monumenten te doen moet zijn. Onbetaalbaar was de tedere zorg onzer Maatschappij ‘der’ Letterkunde, om, toen ze de Wandalen liet begaan met de slooping van het vermaarde bisschoppelijke slot van Vollenhoven, hen toch zoo dringend te bezweren, geene eventueel op te graven muntjens, potscherfjens of steenen pijlspitsjens wech te werpen.
Aant. v.d. Beft.

3) En misschien wel om gevels meê te bestrijken of ornementen meê te gieten! Arme Vier Beeldsnijders, keert gij u niet om in uwe looden kisten?
Aant. v.d. Best.

4) Een portret van uw liefjen is goed; maar uw liefjen-zelf behoudt ge toch liever- is 't niet? Men zoû het zelfde van een goudbeurs, fijnen schotel, een mooi boek, enz. kunnen vragen.
Aant. v.d. Best.