|
| |
| |
| |
Lijst van verouderde woorden en uitdrukkingen.
De cijfers verwijzen naar de nummers der gedichten, strophen en regels.
A.
|
| Aerne 116.2.6. Arend. |
| Af saten 2.4.4. Ter zijde zetten, zich afscheiden van. |
| Allegieren 111.4.7. Aanhalen, toepassen. |
| Allincken 38.21.6. Allenskens. |
| Alte hand 13.8.5. Terstond. |
| Alteenen 10.1.5. Voortdurend. |
| Amende 77.4.3. Straf. |
| Argueren 100.8.1. Redetwisten. |
| Arbeyde 225.13.2. Moeite. |
B.
|
| Baersde 251.2.6. Baarde. |
| Balsem 38.10.6. Balsamijn. Een soort dezer familie
levert den wondbalsem. Vandaar waarschijnlijk hare bizondere waarde onder
een doornstruik. |
| Bandoene 187.2.2. Macht. |
| Baroen 212.3.4. Macht. |
| Bat 122.4.8. Mijn herteken is te bat.
Het doet mijn herteken zoo goed. |
| Bedichte 225.10.2. Hevig. |
| Bediet 196.7.3. Afgel. van Bedijen = Gedijen. |
| Bedinghe 166.9.3. Gebed. |
| Beenen 188.3.6. Schimpen. |
| Beganghen 128.1.5. Treurig, in het nauwgebracht. |
| Begryn 9.17.6. Kwaad gezicht. |
| Bekinnen (claer) 124.4.5. Duidelijk inzicht. |
| Becleuen 188.2.4. Opgeschoten, ontsproten. |
| Becliven 96.5.7. Wortel schieten in. Zich hechten aan.
In stand blijven. |
| Belanck (ben ick veel) 87.5.6. Ben ik nauw verwant. |
| Bequelen 116.5.3. Bezuren. |
| Berade 74.5.1. Raadgever. |
| Beschict 196.26.4. Verwijst. |
| Beseuen 109.1.5. Beseffen. |
| Beseuen (Bi Balleken ront) 254. (Opschrift) Door hem, die den indruk maakt van een ronden bal. |
| Besief 118.2.5. Vond. |
| Bespyen 89.1.11. In het oog houden. |
| Bestaen 196.14.1. Op zich nemen, zich verwaardigen. |
| Bestaen (Vry) 246.2.9. Een stout stuk, een wonder. |
| Beswijcken 50.6.2. Verlaten. |
| Bewaende 187.7.3. Verwachtte, vermoedde. |
| Biden (Mijn) 2.13.1. Het mij verwachten. |
| Blacke 123.2.6. Drukfout voor vlacke? |
| Blent 88.2.4. Blind. |
| |
| |
| Boet 80.2.6. Geneesmiddel. |
| Bont noch grau 219.4.1. Geen teeken van adelijke
geboorte. |
| Boone 191.4.5. Boon, iets zonder waarde. |
| Boude 234.14.3 Spoedig. |
| Braggheren 25.6.3. Pralen. |
| Bysse 4.6.2. Fijne boomwolstof. |
D.
|
| Dangier 68.7.7. Gevaar, pijn, smart. |
| Dencken an. (Dies hadde dit een) 258.3.5. Daarom was
niet te begrijpen, ondoorgrondelijk. |
| Derf 32.6.2. Behoeft. |
| Deysen 127.6.8. Wijken, deinsen. |
| Dicke 4.1.6. Dikwijls, vaak. |
| Die wijn 251.3.1. Drukfout voor drivijn, goddelijk? |
| Diet 87.7.2. Verheven vrouw. |
Discanteeren 4.12.3. Eigenlijk: de bovenstem (discant)
zingen, doch in de middeleeuwen ook gebruikt in den zin van meerstemmig
zingen. (E. de Coussemaker. Hist. de l'harm. au moyen âge. Paris,
1852. blz. 26 vv.)
Verg. voorts Moll. Kerkgeschiedenis, Deel II, Stuk
III, blz. 313. |
| Doctrine 226.11.6. Wijsheid. |
| Doghen 65.6.6. Lijden. (Mededogen-medelijden.) |
| Doren 228.7.2. Deuren. |
| Dullen 196.9.4. Dwaas handelen. |
| Dwaen (Af. te) 70.7.3. Afwasschen. |
| Dwingt 10.5.2. Overmeestert. |
E.
|
| Eenparelijck 108.6.3. Voortdurend, zonder ophouden. |
| Engien 24.2.7. Buitengewone, edele, verheven
persoonlijkheid. |
| Ero minne 78.1.5. Hoogstwaarschijnlijk een stopwoord. |
| Erre 177.4.3. Vertoorn, boos maak. |
F.
|
| Faelgeren 71.3.6. Ophouden, bezwijken. |
| Fantasien 71.4.1. Zwaarmoedigheid. |
| Fijn 116.1.5. Einde. |
| Fumative 118.5.4. Misschien is een soort van
middeleeuwsch geneesmiddel of een reukosser bedoeld, doch het woord is niet
duidelijk en misschien bedorven. De zin is: wees mij in mijn einde nabij,
tot hulp, steun of troost. |
G.
|
| Gaerde 9.4.1. Rijs, tak. |
| Gan 93.6.8. Gunde, verleende. |
| Garnaet 185.4.1. Granàatappel. |
| Ghebueren (te wille) 122.3.8. Naar mijn wensch ten deel
vallen. |
| Gedaect 14.6.2. Van een dak voorzien. |
| Ghedeel 8.8.4. Deel. |
| Ghedelaeyt 247.7.3. Uitgestelt. |
| Gheerden 9.3.7. Tak, twijg. |
| Ghehantiert 251.2.4. Gehanteerd, behandeld. |
| Ghehelen 39.20.2. Verzwijgen. |
| Ghehenget 51.3.5. Gedoogt. |
| Ghehust 146.2.1. Gehuisvest. |
| Gheknocht 53.10.3. Gevlochten, verbonden. |
| Ghelach (sijns) 53.7.5. Van hem beviel. |
| Ghelachtert 181.4.7. Versmaad. |
| Ghelas 74.8.3. Glas. |
| Ghelee 70.2.7. Lijden. |
| Gheleye 56.1.4. Deuntje(?). |
| Ghemanierd 251.3.5. Fijn. |
| Ghemasde 134.7.6. Waarschijnlijk: gevlekt. Verg. Mase
bij Kiliaen. |
| Ghemeene 10.5.3. Geheel. |
| Ghemeyt (Wel) 54.1.4. Eene vereerende toevoeging. |
| Gemoet 51.3.7. Ontmoet. |
| Gheneert 87.5.5. Gedragen. |
| Gnenesen 149.6.2. Ontkomen. |
| Genobel bloeme, Genoffel bloeme 134.2.6., 134.5.1.
Nagelbloem. |
| |
| |
| Ghenoegen 72.2.3. Vergenoegen, te vreden stellen. |
| Gheploghen 131.4.8. Gepleegd. |
| Ghequist 100.2.4. Verspild. |
| Ghequolen 9.13.5. Gekweld. |
| Gheras 235.5.8. Rasch. |
| Ghereent 117.7.6. Gezuiverd, gereinigd. |
| Ghereyde 234.7.2. Afgeleid van Greijen
= behagen, gerieven. |
| Ghereyt 222.5.3. Terstond. |
| Gherocht 67.5.4. Geraakt. |
| Ghesceyde (maecten een) 225.13.1. Namen afscheid. |
| Ghescheynt 234.15.2. Geschonden. |
| Gesinne 38.10.2. Gezin, omgeving. |
| Ghesletert 146.4.3. Tot splinters geslagen. |
| Ghesloort 146.4.3. Gesleurd. |
| Ghesniden 66.2.1. Afsnijden. |
| Ghespan 120.7.5. Versierselen. |
| Gheteemt 67.1.8. Verwant aan(?) |
| Ghetorden 155.2.3. Getreden, gekomen. |
| Gheuaen 68.3.4. Gevangen. |
| Gheueter(t) 146.4.7. Gebonden. |
| Ghewarig 23.5.5. Ware. |
| Gheweerden 138.5.4. Geworden, te beurt vallen. |
| Gheweghen 49.4.4. Geneigd. |
| Ghewesen 47.2.4. Verduren. |
| Ghewout 9.9.2. Verlangen naar (?) |
| Gloost 69.4.3. Glosen = acht geven op. |
| Gonde 75.6.4. Verleende, schonk. |
| Goom (Nam) 9.12.4. Nam waar, bemerkte. |
| Graen 83.5.5. Telg, spruit. |
| Greyne 226.6.5. Juweel. |
| Ghyolen 229.8.2. Kooi. |
H.
|
| Hanteren (Solaes) 1.1.1. Vreugde bedrijven, verlustigen. |
| Heyt 93.3.5. Heet. |
| Hoghen 64.8.7. Vreugde. |
| Houde (Also) 234.14.2. Weldra. |
| Houeren 1.1.3. Vrolijk zijn. |
I.
|
| Iaet 68.8.3. Ja, stopwoord. |
| Ierarchie (Engelsche) 137.9.4. De rangorde der engelen. |
| Impetreren 8.8.3. Bezorgen, doen verwerven. |
| Int 245.1.12. Einde. |
K en C.
|
| Camenieren 89.4.1. Hofdames. |
| Cancken 215.2.3. Drukfout voor crancken. |
| Catiuicheyt 72.4.7. Ellende. |
| Cause van dyen 257.5.4. Daarvan de oorzaak. |
| Keere (buyten) 120.8.1. Van zinnen, buiten zich zelven,
dwaas. |
| Keest 105.2.2, 117.3.5. Kiem, Kern. |
| Kerssouwe 94.1.1. Madelief. |
| Kintscelicheyt 239.4.9. Kindsheid. |
| Clareten 39.24.2. Klaroen. |
| Clemmen 7.6.3. Klimmen, rijzen. |
| Conde 122.2.5. Wijsheid. |
| Conduten 89.3.3. Pijpen, aanvoerbuizen. |
| Confessor 4.9.1. Belijder van het Christen dom. |
| Conroot 253.3.5. Bende. Verg. het hedendaagsche krooi. |
| Cortelijc 57.3.3. Binnen kort. |
| Cry 95.4.6. Roep, roem. |
| Crijt 70.6.5. Kampplaats. |
| Cuere (wel ter) 234.17.2. Juist van pas. |
L.
|
| La 74.4.7. Lade, arke des Verbonds. |
| Labueren 77.1.2. Werken, arbeiden. |
| Lancken 226.2.3. Lendenen. |
| Laten 122.3.6. Geringschatten. |
| Leesten 109.4.5. Volbrengen. Verg. het Duitsche
‘leisten’. |
| Leste 77.7.4. Laatst. |
| Leyder 102.2.1. Helaas. |
| Li 51.5.3. Drukfout voor si (?) |
| |
| |
| Lichte 137.13.3. Onbestendig. |
| Listen 4.4.3. Kunstigheid. |
| Lof saem 9.2.2. Losselijk. |
| Loos 29.7.1. Bedriegelijk. |
| Lost 190.8.1. Lust, begeerte. |
| Luyter 185.8.3. Zuiverheid, gelouterdheid. |
M.
|
| Maioleyne 89.2.3. Mariolein, een heestergewas. |
| Meenen 10.1.3. Denken. |
| Meerschen 183.3.2. Groen land. |
| Melodie 81.6.2, 252.3.10. Vreugde. |
| Menigertier 210.5.3. Menigerlei. |
| Mercken 76.1.2. Marken. |
| Merren 158.2.4. Talmen, toeven, uitblijven. |
| Meyre 98.8.2. Mare, gerucht. |
| Mids 55.8.6. Door. |
| Mincken 8.1.5. Verminken, afbreuk doen. |
| Mingioot 255.4.5. Liefelijk. |
| Mismaect 41.2.2. Bedrukt, bedroefd. |
| Missen lanck (eender) 76.1.3. De duur van een mis. |
| Mistoerden 88.7.1. Mistreden. |
| Moet 74.8.4. Gemoed, hart. |
| Moeten 14.8.5. Mogen. |
| Moyt 166.9.1. Geeft moeite, kwelt. |
| Muyte 229.4.1. Kooi. |
N.
|
| Nauwe staet (mi) 63.6.4. Mij is benauwd. |
| Nieuwers el 107.4.6. Nergens anders. |
| Noerde 67.16.3. Noorden, slechte hemelstreek. |
| Non fortse int slot 146.4.4. Geen geweld baat ten slotte
(?) |
| Noode hadde herde 147.3.2. Kon slecht verdragen. |
| Not 29.12.1. Noot. |
O.
|
| Oerden 30.6.4. Kloosterorde. |
| Onbecliuen 179.6.5. Onbestendig. |
| Onbelet 257.5.5. Ongehinderd. |
| Onbequaemheyt 67.18.2. Ongunst. |
| Onbeschent 67.17.4. Onberispelijk. |
| Ondergaen (den weg) 71.3.2. Afsnijden. |
| Onderstant 198.5.3. Wezen, persoonlijkheid. |
| Onderwinden 196.8.2. Zich verstouten. |
| Ongereet 34.3.1. Moeielijk. |
| Ongheaerde aert 199.5.4. Bovenaardsch wezen. |
| Onghestelt 46.3.3. Wanstaltig. |
| Ongheueyst 24.6.2. Ongeveinsd. |
| Onrastelijck 239.1.8. Rusteloos. |
| Ontblijf 229.5.4. Ontsnapping, ontkoming. |
| Ontkeert 111.3.6. Ontgaat, belet. |
| Ontpluycte 111.9.1. Ontblooten, open liggen ter
beschouwing. |
| Ontrent 81.3.4. Ter hulpe. |
| Ontsach hem 235.1.7. Was bevreesd. |
| Ontscouwen (In goddelosen) 196.32.2. Voor het oog der
goddeloozen. |
| Ontsegent 155.9.4. Drukfout voor Ende
segent? |
| Ontsie 120.11.6. Ducht. |
| Ontsleghen 170.2.7. Verlost. |
| Ontspranc 147.15.3. Ontwaakte. |
| Ontvrijt 64.3.4. Ontnomen. |
| Ontvromen 50.1.8. Verootmoedigen. |
| Ontweert 111.3.3. Vergaat. |
| Ontwuecht 259.8.7. Onwaardig. |
| Onuerdect 34.1.2. Blootgelegd, onthuld, onbeschermd. |
| Onuroe 13.7.5. Dwaas. |
| Orbaer 76.7.3. Nut, voordeel. |
| Oreten 219.4.3. Overgebleven veevoeder. |
| Ouer lijden 5.2.5. Voorbij gaan. |
| Ouerlijt 20.11.3, 191.7.5. Overlijden. |
P.
|
| Payde 74.5.3, 246.1.8. Tevreden stelde. |
| Pas 96.3.5. Oogenblik. |
| Persequeren 70.3.4. Vervolgers. |
| |
| |
| Perssen 41.9.2. Smart, pijn. |
| Pitten 196.26.4. Put, afgrond. |
| Planteyt 223.6.1. Volop. Verg. het Engelsche
‘plenty’. |
| Plaren 131.1.8. Pladeren = strijden. |
| Plat 67.13.8. Uitdrukkelijk. |
| Plien 4.16.6. Plegen, bedrijven. |
| Ploghen 132.1.7. Ploegen. |
| Poot 82.4.6. Hoofd. |
| Practesie 70.7.4. Praktijk, bemoeiing. |
| Prefigureert 255.4.6. Stelt zich van te voren voor. |
| Princier 146.6.1. Prins, vorst. |
| Pry 89.1.9. Kreng. |
| Processie 248.9.7. Drukfout voor Professie, (profecie). |
Q.
|
| Qualijc gedaen 192.4.6. Slecht gesteld met. |
| Quijt 111.7.5. Afslooft, zijn plicht doet. |
R.
|
| Rate 180.2.1. Honigraat. |
| Rechtevoort 4.14.6. Aanstonds. |
| Rel 70.4.5. Dwaze taal. |
| Rellen 132.4.6. Bazelen, dwaze taal uitslaan. |
| Respijt 68.9.3. Uitstel. |
| Riest 120.8.4. Dwaas handelt. |
| Rijs 92.3.1. Tak. |
| Risen 157.11.3. Vallen. |
| Rochte (Mi niet en) 116.5.3. Het kan mij niet schelen,
Rochte afgel. van roeken. |
| Ruct 141.4.8. Drukfout voor ruect,
afgel. van het ww. roeken. |
| Ruyt 30.6.3. Ruw, grof. |
S.
|
| Sade (Wel mijn) 187.3.3. Tot mijne verzadiging. |
| Saen 49.4.4. Spoedig. |
| Saert 245.1.1. Teder. |
| Samnyt 4.7.3. Fluweel. Verg. het Duitsche
‘Sammet’. |
| Sampellen 38.11.3. Sandaal, verg. Kiliaen op
‘Sappine’. Hoffmann von Fallersleben las
‘saphieren’. Horae Belg. X, blz. 201. |
| Sant 101.3.2. Heilige. |
| Santori 39.24.2. Salterion, psalterion. Een
snaarinstrument. |
| Saten 40.4.2. Rustig zijn, tevreden stellen. |
| Saten 95.2.5. Regelen, bepalen, leiden. |
| Scaffen 75.7.1. Doen. |
| Schaker 157.5.1. Roover. |
| Scheen aen hem 235.1.3. Bleek aan hem. |
| Scheem 102.5.8. Schaduw. |
| Schelpen 196.14.4. Schelpen, snuisterijen. |
| Schier 55.7.1. Spoedig. |
| Schout 103.2.8. Schuld. |
| Schueren 69.2.4. Scheuren. |
| Screuen (bouen) 68.1.1. Onbegrensd. |
| Scutten 28.3.3. Pijlen. |
| Seden (van) 122.5.1. Zedige. |
| Sercoet 217.8.1. Overkleed. |
| Siets 113.1.10. Zie het is. |
| Slachten 153.3.1. Gelijken. |
| Slichte 132.5.3. Onnoozel. |
| Smecken 111.2.6. Vleien. |
| So waer dat 188.3.5. Waar ook. |
| Sochten 77.7.1. Verzachten. |
| Sochtere 239.3.4. Drukfout voor stichtere (?) |
| Solaes 1.1.1. Vreugde. |
| Spillen in den sack 131.6.4. Verg. het bij
Harrebomée aangehaalde spreekwoord: ‘dat vlijt zich
als een zak met haspels’ = dat slaat als een tang op een varken.
(Tuinman I, 342.) De in het gedicht hedoelde ongelijk-soortige begrippen
zouden zijn de mensch en de trouw. |
| Spoer 113.3.3. Tracht, zoek. |
| Spoet 103.6.2. Geluk, lot. |
| Spot (sonder) 14.4.4. Zonder fout, stiptelijk. |
| Sta 13.2.5. Staat. |
| Staden (houden in) 123.5.7. Bijstaan. |
| |
| |
| Staet 74.1.7. Toestand. |
| Staet (breede) 201.5.1. Is omvangrijk, groot. |
| Stole 38.16.6. Stool, priesterlijk opperkleed. |
| Stoop 187.6.1. Afgel. van stupen = bukken. |
| Strale 67.9.3. Licht. |
| Stranck 73.2.1. Streng. |
| Sucaden 89.1.1. Zoetigheid? |
| Swijcke (slaen) 248.1.5. In den steek laten. |
| Swin 248.9.7. Een zwin is eigenlijk eene waterleiding,
een beek. Hier dus wellicht overdrachtelijk een springbron of ader der
genade. |
T.
|
| Taende 187.7.4. Trok tot zich (?) |
| Teent 117.8.6. Tart. |
| Teerghelt 112.2.7. Reisgeld. |
| Ter noot 70.1.7. In den nood. |
| Terdt 108.1.7. Treedt. |
| Tiaren 211.4.3. Dit jaar. |
| Tiden 112.5.8. Beschikken over. |
| Timmen 32.1.2. Temmen. |
| Toocht 128.5.2. Betoont. |
| Torren 27.4.3. Torens. |
| Treken 116.1.4. Streken. |
| Twint 9.11.2. Zier. |
| Twiste 225.11.2. Beraadslaagde. |
U en V.
|
| Vacht 256.3.5. Vocht. |
| Vare 73.3.2. Angst. |
| Verbaren 222.6.3. Verschijnen, zich vertoonen. |
| Verbeenen 131.3.7. Bespotten. |
| Verbeten 127.5.3. Dood gebeten, gedood. |
| Verbyen 89.1.10. Verbannen, beschermen. |
| Verclaert 124.4.2. Beschenen, verlicht. |
| Verdrach 85.1.6. Stilling, leniging, of geduld,
lijdzaamheid. |
| Verdrach doen 109.3.4. Met rust laten. |
| Verdreghen 116.1.2. Opgeheven, heengevoerd. |
| Verdwijn 212.4.6. Wegkwijning. |
| Vereent 117.2.6. Ontstelt, verschrikt. |
| Vergaen Haer 109.2.4. Met haar afloopen. |
| Vergoort 141.1.5. Vervuild. |
| Vergoud 179.6.3. Vergolden. |
| Verheeren 121.8.6. Overweldigen, overheeren. |
| Verhingt 72.2.2. Toestaat. |
| Verhoghen 81.3.3. Verheugen. |
| Verladen 35.4.2. Kwellen. |
| Verlaten (waertoe) 182.1.1. Waarop steunen. |
| Vermeten 96.3.7. Plan, doel. |
| Vermijt (haer niet en) 225.17.4. Vrees haar niet. |
| Vermust 146.2.4. Blind verliefd. |
| Versach 150.1.4. Voorzag, voorspelde. |
| Versaecht 90.1.1. Bang. |
| Verseden 3.5.7. Verzaden. |
| Versieren 16.6.1. Verzinnen. |
| Versinde 14.2.3. Bespeurde. |
| Versint 55.1.4. Acht geslagen op, bemind. |
| Verslaen (Mi) 63.5.6. Verslagen zijn. |
| Verspelen 39.21.1. Vertreden. |
| Verstaen 186.3.2. Drukfout voor
‘wederstaan’, zooals in S.S.B. fol.
36r staat. |
| Verstouen 226.3.3. Drukfout (?) voor ver scouen, afg.
van verscuiven, verschuiven; hier verstoren, te niet doen. |
| Versijcke 248.1.8. Verzuchting. |
| Vertiden 46.5.3. Verloochenen. |
| Vertijt 225.15.4. Vertrekke! |
| Vertoghen 131.4.5, 81.3.1. Openbaren. |
| Vertrecken 81.1.3. Verhalen, verkondigen. |
| Verwaende 156.7.2. Beroemde, verheven. |
| Vertyen 100.1.4. Verloochenen. |
| Verwe 198.5.2. Schijn, voorwendsel. |
| Verwesen 186.7.1. Veroordeeld. |
| Verwoech 226.2.4. Drukte, bezwaarde. |
| Vest 100.3.4. Bindt. |
| Veyge 120.5.4. Sterfelijk. |
| Veyskens 227.4.7. Verkleinwoord van
‘vesche’. (Kiliaen: band, windsel.) |
| Viane 31.4.3. Wijn. |
| |
| |
| Vierscharen 4.8.3. Gericht. |
| Villen 119.3.7. Vellen. |
| Vint 245.1.12. Drukfout voor
‘wint’, van wenden (?) |
| Vlaen 70.7.5. Villen. |
| Vol quamen 225.16.1. Voorbij waren, ten einde liepen. |
| Volcomen 120.7.4. Volbrengen. |
| Volwaerdich 234.7.1. Drukfout voor volvaerdich (?) |
| Vrame 259.3.5. Vrome = voordeel. |
| Vromen 100.3.5. Baten. |
| Vry eygen 69.1.7. Vrijwillige slaaf. |
| Vueren 32.2.4. Leiden. |
W.
|
| Wach 88.2.4. Wee. |
| Wacharmen 34.1.3. Helaas. |
| Wale (Also) 90.4.1. Wel zoo goed, ruim zoo goed. |
| Weeghen 228.7.2. Wanden, muren. |
| Wi (in) 19.4.7. Alom, in de verte. |
| Witet 166.17.1. Bevochtigt (?) |
| Wtghenomen 191.6.2. Uitstekend. |
Y.
|
| Ydone 105.1.1. Bekwaam, geschikt. |
| Yent 84.4.3, 89.5.2. Lieftallig. |
|
|
Auteursrecht onbekend